«Παράθυρο» πρόωρης σύνταξης σε ασφαλισμένους προ του 1993

Δυνατότητα συνταξιοδότησης πριν από το 67ο ή και το 62ο έτος για «παλαιούς» εργαζόμενους

Παρά τις σαρωτικές αλλαγές που επήλθαν στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας τα τελευταία χρόνια και την αύξηση των γενικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης -στα 67 έτη για πλήρη ή στο 62ο αλλά με 40 έτη ασφάλισης- υπάρχουν ακόμη οι δυνατότητες για συνταξιοδότηση πριν από τα 67 χρόνια για αρκετές κατηγορίες ασφαλισμένων. Όμως, οι δυνατότητες αυτές, σύμφωνα με τα στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης, αφορούν μόνο τους λεγόμενους «παλαιούς ασφαλισμένους», δηλαδή, όσους ασφαλίστηκαν για πρώτη φορά πριν από την 1/1/1993. Πολλοί από αυτούς τους ασφαλισμένους μπορούν να συνταξιοδοτηθούν και σήμερα πριν από τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας τους και να λάβουν πλήρη σύνταξη, ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούν να βγουν ακόμη και πριν από τη συμπλήρωση των 62 ετών και να λάβουν μειωμένη σύνταξη.

Ποιους ασφαλισμένους αφορά αυτή η δυνατότητα της συνταξιοδότησης πριν από τα 67 έτη ή πριν από τα 62 έτη με μειωμένη σύνταξη; Πρόκειται κυρίως για γονείς με ανήλικο, άνδρες και γυναίκες που συμπληρώνουν 35 έτη ασφάλισης, γυναίκες με 10.000 ένσημα, ή και ασφαλισμένους στο Δημόσιο με 25ετία, με τη βασική προϋπόθεση ότι πρωτοασφαλίστηκαν πριν από την 1/1/1993 και κατοχύρωναν συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι το 2012. Για όλους τους υπόλοιπους η πόρτα της πρόωρης εξόδου έχει κλείσει οριστικά και σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία απαιτούνται πλέον δύο προϋποθέσεις: η συμπλήρωση των 67 ετών, ή έστω των 62 με 40 έτη ασφάλισης για πλήρη σύνταξη. Οι ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης εκτιμούν ότι το θέμα αυτό αφορά περίπου 550.000 «παλαιούς ασφαλισμένους» και όπως επισημαίνουν οι δυνατότητες που έχουν μείνει ανοικτές με τον νόμο που ψηφίστηκε το καλοκαίρι του 2015 περιλαμβάνουν μεν ευνοϊκότερους όρους εξόδου στη σύνταξη από τον γενικό κανόνα, προβλέπουν όμως παράλληλα και σταδιακή αύξηση αυτών των ορίων ηλικίας σε βάθος χρόνου. Να σημειωθεί ότι ο νόμος του 2015 προβλέπει σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας, έως το τέλος του 2021. Αυτές οι ομάδες των παλαιών ασφαλισμένων μπορούν και σήμερα να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα -έως και δέκα χρόνια- και να λάβουν πλήρη σύνταξη σε ηλικίες 58 έως 61 ετών με 35, 36 ή 37 έτη ασφάλισης.

Τι ισχύει για ιδιωτικό, δημόσιο τομέα και ΔΕΚΟ

Η συνταξιοδότηση πριν από τα 67 των παλαιών ασφαλισμένων αφορά κυρίως εκείνους οι οποίοι δεν είχαν μέχρι τις 18 Αυγούστου του 2015 θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα, επειδή μέχρι εκείνη την ημερομηνία δεν είχαν συμπληρώσει τις έως τότε προβλεπόμενες προϋποθέσεις. Δηλαδή, δεν είχαν ούτε τα απαραίτητα έτη ασφάλισης (αριθμό ενσήμων) ούτε το απαραίτητο όριο ηλικίας ώστε να συνταξιοδοτηθούν με τα παλαιά και πολύ πιο ευνοϊκά όρια ηλικίας. Επίσης, για αυτές τις κατηγορίες των ασφαλισμένων μία ακόμη βασική προϋπόθεση συνταξιοδότησης πριν από τα 67 είναι να έχουν συμπληρώσει μέσα στην τριετία 2010-2012 τις κατά περίπτωση απαιτούμενες ημέρες ασφάλισης με πραγματική εργασία ή ακόμη και πλασματικό χρόνο ασφάλισης με εξαγορά.

Ιδιωτικός τομέας

Οι περισσότεροι ασφαλισμένοι και εν δυνάμει συνταξιούχοι πριν από τα 67 έτη, είναι οι άνδρες και οι γυναίκες που ασφαλίστηκαν πριν από την 1/1/1993 και συμπλήρωσαν 35 έτη ασφάλισης την τριετία 2010-2012. Πολλοί έχουν τη δυνατότητα να συνταξιοδοτηθούν με λιγότερα από 40 χρόνια ασφάλισης και σε χαμηλότερα των 62 όρια ηλικίας. Για παράδειγμα, άνδρας που είναι ασφαλισμένος στο τέως ΙΚΑ και έχει 10.500 ημέρες συμπληρωμένες μέχρι το τέλος του 2011, σύμφωνα με το προγενέστερο καθεστώς, θα ελάμβανε πλήρη σύνταξη με τη συμπλήρωση του 58ου έτους και με 10.800 ημέρες ασφάλισης. Όμως, επειδή είναι γεννημένος το 1960 και το 58ο έτος το συμπληρώνει φέτος (2018) μπορεί να συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 60 ετών.

Η άλλη κατηγορία του ιδιωτικού τομέα αφορά τις μητέρες εκείνες που έχουν τις εξής προϋποθέσεις: α) ασφαλίστηκαν πριν από το 1993, β) είχαν ανήλικο και γ) συμπλήρωσαν τα κατά περίπτωση απαιτούμενα χρόνια ασφάλισης (5.500 ημέρες) την τριετία 2010-2012. Για παράδειγμα, μητέρα ανηλίκου με 5.500 ημέρες ασφάλισης συμπληρωμένες εντός του 2010 θα συνταξιοδοτούνταν σε ηλικία 55 ετών με πλήρη σύνταξη. Εάν το όριο ηλικίας (τα 55) το συμπλήρωσε το 2016 θα συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 58 ετών.

Επίσης, γυναίκες που ασφαλίστηκαν πριν από το 1993 και συμπληρώνουν 33 χρόνια και 4 μήνες (10.000 ημέρες ασφάλισης) μέχρι το 2012.

Δημόσιος τομέας

Δημόσιοι υπάλληλοι γονείς ανηλίκων (άνδρες και γυναίκες). Για παράδειγμα, τρίτεκνος δημόσιος υπάλληλος που είχε θεμελιώσει δικαίωμα με 25ετία το 2011 (συνταξιοδότηση στα 52) και συμπλήρωσε το συγκεκριμένο όριο ηλικίας το 2014 μπορεί να συνταξιοδοτηθεί άμεσα. Αντίθετα, αν τα 52 τα συμπλήρωσε το 2016 θα μπορεί να αποχωρήσει στην ηλικία των 56 ετών και 9 μηνών.

Δημόσιοι υπάλληλοι με 35ετία. Για παράδειγμα, άνδρας υπάλληλος που είχε “θεμελιώσει” το 2010 την 35ετία κι έγινε 58 ετών το 2017 θα μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με τη συμπλήρωση 59 ετών και 6 μηνών το 2018.

Δημόσιοι υπάλληλοι με 37ετία, εφόσον τα 35 χρόνια τα είχαν συμπληρώσει έως το 2010. Πλέον, θα ισχύει βέβαια όριο ηλικίας, αλλά θα είναι μειωμένο.

Επισημαίνεται ότι οι νόμοι 4336/15 και 4337/2015, που ψηφίστηκαν στις 18-08-2015 με το 3ο μνημόνιο, αφορούν κυρίως στα νέα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και περιορίζουν σημαντικά τη δυνατότητα εξόδου από την Υπηρεσία. Τα σημαντικότερα στοιχεία των συγκεκριμένων νόμων αφορούν αφενός μεν στη σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας που ίσχυαν πριν, με το προηγούμενο νομικό πλαίσιο, ώστε από το 2022, τα όρια ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης να διαμορφώνονται είτε στο 62ο (με τη συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης), είτε στο 67ο (χωρίς τη συμπλήρωση των 40 ετών) αφετέρου δε στην αύξηση των ορίων ηλικίας που αφορά, όσους θεμελίωσαν το συνταξιοδοτικό δικαίωμα (25ετία) μέχρι 31-122012 και δεν είχαν συμπληρώσει μέχρι τις 18-08-2015 (ημερομηνία ψήφισης του νόμου) το κατά περίπτωση ισχύον όριο ηλικίας (π.χ. 25ετία το 2010/2011 και 50ο/52ο έτος όριο ηλικίας για μητέρα ανηλίκου, 35ετία και 58ο έτος).

Για το δημόσιο ως «θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος» νοείται η συμπλήρωση του ελάχιστου απαιτούμενου χρόνου πραγματικής συντάξιμης υπηρεσίας ή ασφάλισης (κατά περίπτωση), προκειμένου ο υπάλληλος να έχει δικαίωμα για σύνταξη. Οι υπηρεσίες που λαμβάνονται υπ’ όψιν με σκοπό τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος είναι: α) ο χρόνος στρατιωτικής θητείας (με ή χωρίς εξαγορά κατά περίπτωση), β) κάθε χρόνος ασφάλισης σε οποιονδήποτε οργανισμό κύριας ασφάλισης, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα αξιοποιηθεί συνταξιοδοτικά από τον φορέα αυτό για όσους έχουν προσληφθεί ή διοριστεί για πρώτη φορά στο Δημόσιο, στους ΟΤΑ, σε ΝΠΔΔ, μετά την 01-01-1983 και γ) ο πλασματικός χρόνος παιδιών, σπουδών με τους όρους και προϋποθέσεις που υπολογίζονται ως συντάξιμοι.