Έξι ακραία σενάρια ανησυχίας για την τεχνητή νοημοσύνη

Είναι εδώ και αποτελεί σήμερα μία βιομηχανία αξίας άνω του 1 τρισ. δολ.

Για αρκετούς οι συζητήσεις περί Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) περιορίζονται σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας, όπως το «Blade Runner» και ο «Εξολοθρευτής», με ανθρωποειδή ρομπότ-δολοφόνους και μηχανές που στράφηκαν εναντίον της ανθρωπότητας. Η Τεχνητή Νοημοσύνη όμως είναι κάτι παραπάνω από science-fiction. Πρόκειται για μια βιομηχανία που εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει φέτος το ένα τρισ. δολάρια και έως το 2022 θα έχει φθάσει τα τέσσερα τρισ. δολάρια.

Την ώρα όμως που η Τεχνητή Νοημοσύνη κερδίζει ολοένα και μεγαλύτερο έδαφος στη ζωή μας και οι επιχειρήσεις αυξάνουν τις επενδύσεις στον συγκεκριμένο τομέα, μερίδα ειδικών προειδοποιεί ότι δεν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή στις ευρύτερες κοινωνικές και ηθικές επιπτώσεις. Οι μεγαλύτερες ανησυχίες των ειδικών για την Τεχνητή Νοημοσύνη συνοψίζονται σε έξι σενάρια, που περιγράφουν ένα ζοφερό μέλλον.

1

«Στρατιές» ανέργων: Ο μεγαλύτερος φόβος όλων -και κυρίως των εργαζομένων- είναι η πιθανότητα εκρηκτικής αύξησης της ανεργίας εξαιτίας των ρομπότ και της αυτοματοποίησης. «Οι απώλειες θέσεων εργασίας αποτελούν τη μεγαλύτερη ανησυχία», τονίζει στο CNBC ο Άλαν Μπάντι, καθηγητής στη Σχολή Πληροφορικής του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου. Σύμφωνα με τον καθηγητή Μπάντι, η ανεργία αποτελεί και τον βασικό λόγο πίσω από την άνοδο του λαϊκισμού ανά τον κόσμο.

Από την άλλη πλευρά, όσοι τάσσονται υπέρ της Τεχνητής Νοημοσύνης υποστηρίζουν ότι η τεχνολογία θα οδηγήσει μεν στην κατάργηση κάποιων, κυρίως κατώτερων δεξιοτήτων, θέσεων εργασίας, αλλά θα οδηγήσει ταυτόχρονα στη δημιουργία άλλων. Για παράδειγμα, θα αυξηθεί κατακόρυφα η ανάγκη για μηχανικούς, καθώς η εξειδίκευση της νέας τεχνολογίας προϋποθέτει το κατάλληλο ταλέντο για την ανάπτυξή της. Η εταιρεία ερευνών Gartner προβλέπει ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα δημιουργήσει 2,3 εκατ. θέσεις εργασίας και θα καταργήσει 1,8 εκατ. θέσεις έως το 2020, αυξάνοντας τις ανάγκες απασχόλησης κατά 500.000 θέσεις εργασίας. Αυτό, φυσικά, δεν αναιρεί το γεγονός ότι οι νέες τεχνολογίες θα οδηγήσουν σε μαζικές απολύσεις ανά τον κόσμο και σταδιακή κατάργηση ορισμένων επαγγελμάτων, όπως χρηματιστηριακοί υπάλληλοι, ταμίες τραπεζών ή φοροτεχνικούς.

2

Πόλεμος: Η έλευση των λεγόμενων «ρομπότ-εξολοθρευτών» και άλλων χρήσεων της Τεχνητής Νοημοσύνης για στρατιωτικούς σκοπούς εντείνει τις ανησυχίες των ειδικών μήπως η νέα τεχνολογία σταθεί αφορμή για την έναρξη ενός πολέμου. Ο διευθύνων σύμβουλος της Tesla, Έλον Μασκ, είχε προειδοποιήσει για το ενδεχόμενο η Τεχνητή Νοημοσύνη να προκαλέσει τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ορισμένοι αναλυτές παραδέχονται ότι η ανάπτυξη φονικών, αυτόνομων όπλων και η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στη διαδικασία λήψης πολεμικών αποφάσεων εγείρει σοβαρά ηθικά διλήμματα. Ο Φρανκ φαν Χάμελεν, ερευνητής Τεχνητής Νοημοσύνης στο Vrije Universiteit του Άμστερνταμ, παρότι δεν πιστεύει ότι είναι απολύτως ακριβής ο προσδιορισμός περί τρόμου για την Τεχνητή Νοημοσύνη, εντούτοις η χρήση προηγμένων τεχνολογικά όπλων τρομάζει τον οποιονδήποτε.

Η αμερικανική δεξαμενή σκέψης Rand Corporation είχε προειδοποιήσει σε πρόσφατη μελέτη της ότι η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης σε στρατιωτικές εφαρμογές θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν πυρηνικό πόλεμο έως το 2040.

Οι παραπάνω ανησυχίες προέρχονται από το περίφημο συμβάν του 1993, όταν ο αξιωματικός του πρώην σοβιετικού στρατού Στανισλάβ Πετρόφ παρατήρησε ότι οι ρωσικοί υπολογιστές είχαν ενεργοποιήσει κατά λάθος προειδοποίηση για εκτόξευση πυρηνικών πυραύλων από τις ΗΠΑ. Η παρατήρησή του απέτρεψε έναν πυρηνικό πόλεμο.

3

Γιατροί-ρομπότ: Παρότι οι ειδικοί συμφωνούν σε μεγάλο βαθμό για τα πλεονεκτήματα της Τεχνητής Νοημοσύνης στην ιατρική -έγκαιρη διάγνωση ασθενειών και γενικότερα επιτάχυνση της όλης διαδικασίας αντιμετώπισης και θεραπείας-, ορισμένοι γιατροί και ακαδημαϊκοί προειδοποιούν ότι δεν πρέπει να βιαζόμαστε. «Μπορεί οι εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης να είναι εξαιρετικά επιτυχημένες, αλλά σε πολύ στενό εύρος εφαρμογής», εξηγεί στην ίδια ανάλυση του CNBC ο καθηγητής Μπάντι του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο τραγικών λαθών εάν καταργηθεί εντελώς ο ανθρώπινος παράγοντας. «Μια εφαρμογή ιατρικής διάγνωσης, που είναι εξαιρετική στα καρδιακά προβλήματα, μπορεί να διαγνώσει έναν ασθενή με καρκίνο ότι πάσχει από κάποιο σπάνιο πρόβλημα καρδιάς, με ολέθρια αποτελέσματα», τονίζει.

Έκθεση που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα ιατρικών θεμάτων Stat επικαλέστηκε εσωτερικά έγγραφα της ΙΒΜ που έδειχναν ότι ο υπερ-υπολογιστής της εταιρείας είχε προβεί σε πολλαπλές «μη ασφαλείς και ανακριβείς» συστάσεις για θεραπείες κατά του καρκίνου. Σύμφωνα με το άρθρο, το λογισμικό ήταν εκπαιδευμένο να διαχειρισθεί μικρό αριθμό περιπτώσεων και υποθετικών σεναρίων και όχι πραγματικά στοιχεία ασθενών.

4

Διακρίσεις: Ίσως θυμάστε την Tay, το chatbot Τεχνητής Νοημοσύνης που είχε δημιουργήσει η Microsoft πριν από δύο χρόνια. Η Tay είχε λογαριασμό στο twitter και μέσα σε λιγότερο από μία ημέρα οι χρήστες την «εκπαίδευσαν» να αναρτά προσβλητικά tweets υπέρ του Αδόλφου Χίτλερ και της υπεροχής της λευκής φυλής. Η Tay είχε σχεδιαστεί για να μιλά και να ψυχαγωγεί τους ανθρώπους μέσα από περιστασιακές και διασκεδαστικές συνομιλίες. Το πρόβλημα όμως ήταν ότι είχε εκπαιδευθεί να μιμείται τους χρήστες που αλληλεπιδρούσαν μαζί της μέσω Διαδικτύου. Έπειτα από ό,τι συνέβη, η Microsoft αναγκάσθηκε να αποσύρει τον λογαριασμό. Η περίπτωση της Tay στάθηκε αφορμή να πυροδοτηθούν συζητήσεις περί προκαταλήψεων. Ο Τόμπι Γουόλς, καθηγητής Τεχνητής Νοημοσύνης στο Πανεπιστήμιο New South Wales, σημειώνει σε δηλώσεις του στο CNBC ότι οι διακρίσεις αποτελούν μια από τις «απροσδόκητες συνέπειες που θα πρέπει να περιμένει κανείς από την τεχνολογία». «Παρατηρούμε ακούσια προκατάληψη σε αλγορίθμους, ειδικά την εκμάθηση των μηχανών, που απειλεί να φουντώσει φυλετικές, σεξουαλικές και άλλου είδους διακρίσεις που προσπαθήσαμε τα τελευταία 50 χρόνια να απομακρύνουμε από την κοινωνία μας», σημειώνει.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι κατά πόσο είναι εφικτό να καταστεί η τεχνητή νοημοσύνη ένας αντικειμενικός στοχαστής με εύλογη σκέψη, χωρίς προκαταλήψεις υπέρ μιας συγκεκριμένης φυλής, φύλου ή σεξουαλικότητας.