Σωστή διαχείριση του παγκόσμιου παράγοντα
Φανταστείτε έναν κόσμο στον οποίο οι ετήσιες συναντήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου να ήταν περισσότερο προσανατολισμένες στον πελάτη. Πριν από τη συγκέντρωση -η φετινή διοργάνωση θα πραγματοποιηθεί στην Ινδονησία τον Οκτώβριοτο ΔΝΤ θα ζητήσει από τα 189 κράτη-μέλη του να θέσουν τρία βασικά θέματα πολιτικής, όχι μόνο σε επίσημες συζητήσεις αλλά και σε πολλά σεμινάρια που θα διεξάγονται παράλληλα. Το αποτέλεσμα θα είναι μία ατζέντα που θα ανταποκρίνεται καλύτερα στο συνεχιζόμενο άγχος το οποίο ένας αυξανόμενος αριθμός υπεύθυνων χάραξης πολιτικής -και πληθυσμών- αισθάνεται.
Για μεγάλο μέρος της δεκαετίας μετά την έκρηξη της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, χώρες σε όλο τον κόσμο έχουν υποβληθεί σε αυτό που η Έλεν Ρέι του London Business School και άλλοι χαρακτήρισαν «παγκόσμιο παράγοντα»: ένα σύνολο εξωτερικών επιρροών που οι χώρες δεν μπορούν να διαχειριστούν ή να ελέγξουν, παίζοντας όμως σημαντικό ρόλο στον προσδιορισμό των βασικών εσωτερικών μεταβλητών. Αυτός ο παράγοντας έχει προκαλέσει οικονομική και χρηματοπιστωτική αστάθεια που περιπλέκει τη διαχείριση της εσωτερικής πολιτικής, τροφοδοτεί την πολιτική πόλωση και επιδεινώνει τους κοινωνικούς διαχωρισμούς.
Η προσέγγιση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ «Η Αμερική Πρώτα» τείνει να ενισχύσει τα διεθνή αισθήματα αβεβαιότητας και ανασφάλειας, ειδικά στην Ασία. Τώρα, εκτός από το να αντιμετωπίσουν τις μεγάλες μεταβολές των ροών κεφαλαίων, των επιτοκίων και των νομισματικών κινήσεων, οι χώρες αυτές πρέπει να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα πως δεν μπορούν καν να βασιστούν σε κάποιες από τις βασικές, μακροχρόνιες αξιώσεις τους για το διεθνές εμπόριο.
Αλλά αυτό δεν αποτελεί μόνο πρόβλημα της αναδυόμενης οικονομίας. Παρά τις προσπάθειες ενίσχυσης της αντοχής σε κινδύνους, μεταξύ άλλων μέσω μικρο-προληπτικών και μακρο-προληπτικών μέτρων, μεγάλο μέρος του κόσμου παραμένει ευάλωτο στον παγκόσμιο παράγοντα.
Φυσικά, οι χώρες με υφιστάμενες εγχώριες οικονομικές και χρηματοοικονομικές αδυναμίες είναι γενικά οι πρώτες που αντιμετωπίζουν αναταραχές. Αλλά ακόμα και σε καλύτερα διαχειριζόμενες οικονομίες, οι εξωτερικοί παράγοντες επηρεάζουν τις τοπικές οικονομικές συνθήκες με τρόπους που δεν έχουν να κάνουν με τα εγχώρια βασικά στοιχεία.
Στην Ελβετία, για παράδειγμα, οι μεγάλες προκλήσεις της οικονομικής διαχείρισης των τελευταίων ετών είχαν να κάνουν περισσότερο με τις διαρροές από την Ευρωζώνη παρά με τα εγχώρια προβλήματα. Προκειμένου να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις, οι αρχές αναγκάστηκαν να εφαρμόσουν ορισμένα στρεβλωτικά μέτρα - πιο αξιοσημείωτο τα ιδιαίτερα αρνητικά επιτόκια.
Ορισμένες από αυτές τις αποσταθεροποιητικές δυναμικές θα μπορούσαν να ενταθούν τους επόμενους μήνες,
!για δύο λόγους. Πρώτον, οι κεντρικές τράπεζες θα παραμείνουν στην πορεία προς την εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής -αν και με διαφορετικές ταχύτητες- μετά από πολλά χρόνια υπερβολικά χαλαρών μέτρων επικεντρωμένα στην καταστολή της χρηματοπιστωτικής αστάθειας. Ως αποτέλεσμα, οι οικονομικές συνθήκες για μεγάλο μέρος του αναδυόμενου κόσμου είναι πιθανό να γίνουν πιο σφιχτές και πιο απρόβλεπτες.
Δεύτερον, οι επιδόσεις των ανεπτυγμένων οικονομιών αποκλίνουν, ενώ η ανάπτυξη στις ΗΠΑ επιταχύνεται, η Ευρώπη και η Ιαπωνία χάνουν σε οικονομική δυναμική. Η απόκλιση αυτή θα ασκήσει ακόμη μεγαλύτερη πίεση στις διαφορές επιτοκίων, ήδη σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, και θα τροφοδοτήσει τη μεταβλητότητα των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Πέραν των συνεπειών τους στην οικονομία, αυτές οι τάσεις είναι πιθανό να επιδεινώσουν τις πολιτικές και τις κοινωνικές εντάσεις. Εξάλλου, οι επιπτώσεις και των δύο «Παγκόσμιος παράγοντας»: Ένα σύνολο εξωτερικών επιρροών που οι χώρες δεν μπορούν να διαχειριστούν ή να ελέγξουν, παίζοντας όμως σημαντικό ρόλο στον προσδιορισμό των βασικών εσωτερικών μεταβλητών. τάσεων μπορεί να είναι δύσκολο να κατανοηθούν χωρίς αξιοπρεπή κατανόηση μίας πολύ περίπλοκης δομής της αγοράς και των τεχνικών παραγόντων. Αυτό θα καταστήσει τις μνημειώδεις μελλοντικές προκλήσεις δύσκολες να εξηγηθούν στους πολίτες, αφήνοντας σε πολλούς ένα αίσθημα σύγχυσης, ανασφάλειας και απογοήτευσης.
Το ΔΝΤ μπορεί και πρέπει να βοηθήσει τα μέλη του να κατανοήσουν αυτές τις προκλήσεις αναλαμβάνοντας μεγαλύτερο ρόλο στην παροχή ανάλυσης και στην αποτελεσματικότερη διεξαγωγή συζητήσεων σε βασικούς τομείς. Σε έναν τέτοιο κόσμο, η ατζέντα του Ταμείου θα τονίσει την πιο τολμηρή δράση σε τρεις τομείς.
Πρώτον, σε κρατικό επίπεδο, εκτός από την επικέντρωση σε γενικά ζητήματα οικονομικής ανθεκτικότητας, το ΔΝΤ θα εξετάσει το πλαίσιο εφαρμογής αποτελεσματικών μέτρων, που θα εφαρμοστούν κατά τα πιο ακραία επίπεδα των παγκόσμιων κύκλων ρευστότητας, για να αντιμετωπιστούν οι ανατρεπτικές τεχνικές δυνάμεις. Μια τέτοια προσέγγιση θα ήταν μία φυσική προέκταση της εργασίας που έχει γίνει σχετικά με τα μικρο-προληπτικά μέτρα (προσανατολισμένα στα θεσμικά όργανα) και τα μακροπροληπτικά (επικεντρωμένα στο σύστημα).
Δεύτερον, σε θεσμικό επίπεδο, το ΔΝΤ θα συνεχίσει να πιέζει σκληρά για μέτρα παρακολούθησης και αντιμετώπισης των αλλεπάλληλων επιπτώσεων και των διαρροών, συμπεριλαμβανομένης της ενσωμάτωσης και της επέκτασης των οικονομικών δεσμών που παρακολουθούν καλύτερα τις εξελίξεις, τον σχεδιασμό προγραμμάτων και τους μηχανισμούς έγκαιρης προειδοποίησης. Έτσι θα εμπόδιζε την «ουρά» των σκοτεινών χρηματοπιστωτικών ασταθειών να κουνιέται στον «σκύλο» της πραγματικής οικονομίας. Η σημασία αυτών των μέτρων επισημάνθηκε νωρίτερα αυτή τη χρονιά στην Αργεντινή, όπου ένα παραδοσιακά καλά σχεδιασμένο πρόγραμμα εκτροχιάστηκε αποτελεσματικά μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες από απρόβλεπτες τεχνικές εξελίξεις.
Τρίτον, σε πολυμερές επίπεδο, υπάρχει ανάγκη για πιο ειλικρινή, πραγματική και συνεργατική συζήτηση σχετικά με τις διασυνοριακές επιπτώσεις των πολιτικών των μεμονωμένων χωρών. Μία τέτοια συζήτηση πρέπει να αναγνωρίσει την αποτυχία προηγούμενων προσπαθειών για την αντιμετώπιση του θέματος, καθώς και το κόστος να μεγαλώσει ο κατακερματισμός του διεθνούς νομισματικού συστήματος. Κάτι τέτοιο θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε ζητήματα δίκαιης εκπροσώπησης και διακυβέρνησης σε πολυμερείς θεσμούς, καθώς και στη συνεχιζόμενη προκατάληψη για την ανταπόκριση του συστήματος σε μεγάλες ανισορροπίες και στην απόκλιση των οικονομικών και πολιτικών επιδόσεων.
Χωρίς πρόοδο σε αυτούς τους τρεις τομείς, τα ανησυχητικά ερωτήματα και οι αποδιοργανωτικές πολιτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο θα παραμείνουν σε μεγάλο βαθμό ανεπίλυτα. Κάτι που θα αυξήσει τον κίνδυνο οι χώρες να εφαρμόσουν πολιτικές που όχι μόνο να έρχονται σε σύγκρουση με εκείνες των γειτόνων τους, αλλά μπορεί επίσης να καταλήξουν να μην είναι αποδοτικές στο εσωτερικό τους.
Το ΔΝΤ είναι το όργανο που μπορεί καλύτερα να λειτουργεί ως αξιόπιστος σύμβουλος και αποτελεσματικός ηγέτης της παγκόσμιας πολιτικής ορχήστρας. Ωστόσο, για να εκπληρώσει αυτόν τον ρόλο πρέπει να ενισχύσει την αξιοπιστία του ως ηγέτης με άμεση ανταπόκριση και αποτελεσματικότητα. Αυτό σημαίνει να ακούει καλύτερα τα μέλη του και στη συνέχεια να τα βοηθάει περισσότερο αποτελεσματικά να επαναλαμβάνουν πιο αρμονικές πολιτικές. Το ΔΝΤ είναι το όργανο που μπορεί καλύτερα να λειτουργεί ως αξιόπιστος σύμβουλος και αποτελεσματικός ηγέτης της παγκόσμιας πολιτικής ορχήστρας. Ωστόσο, για να εκπληρώσει αυτόν τον ρόλο πρέπει να ενισχύσει την αξιοπιστία του ως ηγέτης με άμεση ανταπόκριση και αποτελεσματικότ ητα.
!