Σύσταση-μεταβίβαση δικαιώματος επικαρπίας μετοχών

Εγκύκλιος της ΑΑΔΕ για τον τρόπο φορολόγησης

Κατά τη σύσταση, ή μεταβίβαση, του δικαιώματος επικαρπίας μετοχών δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 42 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, σύμφωνα με τις οποίες κάθε εισόδημα που προκύπτει από υπεραξία μεταβίβασης τίτλων, καθώς και μεταβίβασης ολόκληρης επιχείρησης υπόκειται σε φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων.

Είναι φανερό ότι κρίσιμο στοιχείο για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 42 του ΚΦΕ είναι να συντελείται μεταβίβαση, έναντι ανταλλάγματος, της κυριότητας των μεταβιβαζόμενων τίτλων από τον πωλητή στον αγοραστή.

Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι το αντίτιμο που προκύπτει στην περίπτωση αυτή, δεν αποτελεί κατ’ αρχήν εισόδημα, δεν είναι αντικείμενο φόρου εισοδήματος και κατ’ επέκταση δεν υπάγεται στην ειδική εισφορά αλληλεγγύης, εφόσον η μεταβίβαση πραγματοποιηθεί ως μεμονωμένο γεγονός.

Σε κάθε περίπτωση, τα ανωτέρω ισχύουν με την επιφύλαξη της τυχόν διαπίστωσης «επιχειρηματικής συναλλαγής», η οποία και φορολογείται καθώς θεωρείται κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα, ενώ ως τέτοια λαμβάνεται κάθε μεμονωμένη πράξη με την οποία πραγματοποιείται συναλλαγή ή και η συστηματική διενέργεια πράξεων στην οικονομική αγορά με σκοπό την επίτευξη κέρδους. Επισημαίνεται ότι κάθε τρεις ομοειδείς συναλλαγές που λαμβάνουν χώρα εντός ενός εξαμήνου θεωρούνται συστηματική διενέργεια πράξεων.

Τα ανωτέρω γνωστοποιήθηκαν αρμοδίως με την υπ’ αριθμ. Ε.2028/11.2.2019 εγκύκλιο της ΑΑΔΕ, με την οποία δόθηκαν μεταξύ άλλων οι ακόλουθες διευκρινίσεις, όσον αφορά την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 42 του Ν. 4172/2013 κατά τη σύσταση ή μεταβίβαση του δικαιώματος επικαρπίας μετοχών, έναντι τιμήματος:

1. Σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 42 του Ν. 4172/2013 (ΚΦΕ), όπως ισχύουν, κάθε εισόδημα που προκύπτει από υπεραξία μεταβίβασης των ακόλουθων τίτλων, καθώς και μεταβίβασης ολόκληρης επιχείρησης υπόκειται σε φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων: α) μετοχές σε εταιρεία μη εισηγμένη σε χρηματιστηριακή αγορά, β) μετοχές και άλλες κινητές αξίες εισηγμένες σε χρηματιστηριακή αγορά, εφόσον ο μεταβιβάζων συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο

I της εταιρείας με ποσοστό τουλάχιστον μισό τοις εκατό (0,5%), γ) μερίδια ή μερίδες σε προσωπικές εταιρείες, δ) κρατικά ομόλογα και έντοκα γραμμάτια ή εταιρικά ομόλογα, ε) παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα.

Ως μεταβίβαση σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο νοείται και η εισφορά των ανωτέρω τίτλων για την κάλυψη ή αύξηση κεφαλαίου εταιρείας.

2. Μετά από όλα όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω και δεδομένου ότι κρίσιμο στοιχείο για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 42 του ΚΦΕ είναι να συντελείται μεταβίβαση, έναντι ανταλλάγματος, της κυριότητας των μεταβιβαζομένων τίτλων από τον πωλητή στον αγοραστή, συνάγεται ότι οι διατάξεις του άρθρου αυτού δεν έχουν εφαρμογή κατά τη σύσταση (ή μεταβίβαση) του δικαιώματος επικαρπίας μετοχών. Συνεπώς, το αντίτιμο που προκύπτει στην περίπτωση αυτή, δεν αποτελεί κατ’ αρχήν εισόδημα, δεν είναι αντικείμενο φόρου εισοδήματος και κατ’ επέκταση δεν υπάγεται στην ειδική εισφορά αλληλεγγύης, εφόσον η μεταβίβαση πραγματοποιηθεί ως μεμονωμένο γεγονός. Ωστόσο, τα παραπάνω ισχύουν με την επιφύλαξη της τυχόν διαπίστωσης της συνδρομής των προϋποθέσεων εφαρμογής του άρθρου 21 του ΚΦΕ, οπότε και εφαρμόζονται οι διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου αυτού, σύμφωνα με τις οποίες ως «επιχειρηματική συναλλαγή» και συνεπώς υπαχθείσα στις εν λόγω διατάξεις, θεωρείται κάθε μεμονωμένη πράξη με την οποία πραγματοποιείται συναλλαγή ή και η συστηματική διενέργεια πράξεων στην οικονομική αγορά με σκοπό την επίτευξη κέρδους. Κάθε τρεις (3) ομοειδείς συναλλαγές που λαμβάνουν χώρα εντός ενός εξαμήνου θεωρούνται συστηματική διενέργεια πράξεων.

3. Το αντίτιμο που εισπράττεται για τη σύσταση (ή τη μεταβίβαση) της επικαρπίας μετοχών με επαχθή αιτία δύναται να αναγράφεται στους κωδικούς 781782 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων (έντυπο Ε1), για κάλυψη τεκμηρίων, εφόσον οι μετοχές αποκτήθηκαν μετά την 1.1.2014 και η αγορά τους είχε αποτελέσει δαπάνη απόκτησης περιουσιακών στοιχείων το φορολογικό έτος που αποκτήθηκαν, ενώ αν αποκτήθηκαν πριν από την 1.1.2014 αναγράφεται το ποσό του αντίτιμου που εισπράχθηκε, αφού προηγουμένως αφαιρεθεί η αξία κτήσης της μετοχής κατά το ποσοστό που αναλογεί στην αξία της συνιστώμενης επικαρπίας και κάθε άλλο ποσό που καταβλήθηκε για την απόκτησή της (παρ. 2 άρθρ. 34 Ν. 4172/2013 ).