Απόβαση σε συμμαχίες

Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη

Μια συμμαχία δεν δημιουργείται με δηλώσεις και διαβεβαιώσεις. Ο βαθμός ανάγκης και συμφέροντος καθορίζει τις αποδόσεις. Γι’ αυτό και η υπόσχεση βοήθειας δεσμεύει μόνο αυτούς που την αποδέχονται. Από την εποχή του Θουκυδίδη, είναι έτσι το παιχνίδι. Οι φίλοι Λακεδαιμόνιοι τους Μηλίους δεν θα συντρέξουν. «Αυτοί ολοφάνερα θεωρούν τα ευχάριστα ηθικά και τα συμφέροντα δίκαια».

Δεν απειλούνταν τα δικά τους συμφέροντα, δεν είχαν στη Μήλο ενδιαφέροντα. Οι Αθηναίοι προέβλεψαν σωστά. Αλί σ’ αυτόν που τη «φιλία» μετρά και τις δικές του δυνάμεις δεν κοιτά.

Στον Αμερικανό πρόεδρο «αρέσουν» οι Κούρδοι, αλλά «δεν μας βοήθησαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν μας βοήθησαν στη Νορμανδία». Και η συμμαχία, δεν θα έχουν οι ΗΠΑ στο μέλλον δυσκολία; «Οι συμμαχίες είναι εύκολες» διαβεβαίωσε ο ένοικος του Λευκού Οίκου.

Δεν ξέρω αν είναι «piece of cake», πάντως, είναι ευμετάβλητες. Αλλάζουν οι τυπικές ή άτυπες συγκλίσεις, γιατί μεταβάλλονται οι στρατηγικοί συσχετισμοί, οι ανακατανομές ισχύος και συμφερόντων και οι συνδεμένες μ’ αυτές απειλές.

Εικόνες θολές. Το καλοκαίρι του 1941 υπεγράφη γερμανοτουρκική συμφωνία «μη επιθέσεως», ενώ με εμπορικό σύμφωνο η Τουρκία αναλαμβάνει να εφοδιάσει τη Γερμανία με δεκάδες χιλιάδες τόνους χρωμίου και άλλες πρώτες ύλες απαραίτητες για την πολεμική μηχανή των Ναζί.

Ο υπεύθυνος του εξοπλιστικού προγράμματος των ναζιστών, Άλμπερτ Σπίερ, τον Νοέμβριο του 1943 ενημέρωνε τον Χίτλερ ότι αν τερματιζόταν η παροχή χρωμίου από την Τουρκία, ο πόλεμος θα τελείωνε σε δέκα μήνες. Δεν έγινε έτσι και ο «επιτήδειος ουδέτερος» τον χρυσό είχε επιλέξει. Κυριολεκτικά, καθώς -σύμφωνα με παλαιότερη έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ- οι Γερμανοί πλήρωναν την Τουρκία με χρυσό που έκλεβαν από τις κατακτημένες χώρες και από τους Εβραίους.

Τελικά η Τουρκία θα κηρύξει τον πόλεμο κατά της Γερμανίας (και της Ιαπωνίας) στις 23 Φεβρουαρίου 1945, όταν ο νικητής έχει κριθεί, το θηρίο έχει ξεδοντιαστεί.

Αυτό, όμως, δεν εμποδίζει στο τέλος του πολέμου τον τότε πρωθυπουργό Σουκρού Σαράκιογλου να επαίρεται: «Η Τουρκική Δημοκρατία από τις πρώτες στιγμές με τις δηλώσεις της, τα όπλα της και την καρδιά της ήταν στο πλευρό των δημοκρατικών εθνών». Έχασε τη Νορμανδία, μα ελίσσεται και συναλλάσσεται στη συμμαχία.