Η υγιής διατροφή, βασικό συστατικό της βιώσιμης ανάπτυξης
Ηδιατροφή ενός πλανήτη με 7,7 δισεκατομμύρια πληθυσμό δεν είναι εύκολη υπόθεση. Κάθε άνθρωπος στον πλανήτη χρειάζεται, αναμένει και έχει το δικαίωμα σε μία υγιεινή διατροφή. Κάθε αγρότης χρειάζεται, αναμένει και έχει το δικαίωμα σε αξιοπρεπή διαβίωση. Τα περίπου δέκα εκατομμύρια άλλα είδη του πλανήτη χρειάζονται ένα περιβάλλον όπου μπορούν να επιβιώσουν. Και κάθε επιχείρηση που παράγει, επεξεργάζεται και μεταφέρει τρόφιμα χρειάζεται και αναμένει να έχει κέρδη.
Είναι μία ψηλή προσδοκία που δεν εκπληρώνεται. Πάνω από 820 εκατομμύρια άνθρωποι πεινούν χρόνια, ενώ περίπου 2 δισεκατομμύρια υποφέρουν από έλλειψη συστατικών, όπως βιταμίνες και πρωτεΐνες. Περίπου 650 εκατομμύρια ενήλικες είναι παχύσαρκοι, μία επιδημία που προκαλείται εν μέρει από πλήρως επεξεργασμένες τροφές εμπλουτισμένες με ζάχαρη, κορεσμένα λίπη και άλλα χημικά πρόσθετα.
Αγροτοβιομηχανικές πρακτικές
Όμως τα προβλήματα επεκτείνονται πέρα από την πείνα και τη διατροφή. Οι σημερινές αγροτοβιομηχανικές πρακτικές είναι η κύρια αιτία της αποδάσωσης, της εξάντλησης των πόσιμων υδάτων και της ρύπανσής τους, της διάβρωσης του εδάφους και της κατάρρευσης της βιοποικιλότητας. Η αλλαγή του κλίματος που προκαλείται από τον άνθρωπο, εν μέρει από τον τομέα των τροφίμων, επιβαρύνει τις καλλιέργειες. Με περισσότερη αύξηση της θερμοκρασίας και του πληθυσμού, η κρίση θα επιδεινωθεί αν δεν γίνουν αποφασιστικές αλλαγές.
Η βιομηχανία τροφίμων είναι εκ των ηγετών της παγκόσμιας οικονομίας και περιλαμβάνει μερικά από τα πιο γνωστά εμπορικά σήματα. Η επίλυση των πολλών επισιτιστικών κρίσεων θα είναι αδύνατη εάν η βιομηχανία τροφίμων δεν αλλάξει τις πρακτικές της.
Ευτυχώς, υπάρχει ελπίδα. Ένας αυξανόμενος αριθμός εταιρειών τροφίμων κατανοεί τις προκλήσεις και θέλει να σφυρηλατήσει μία νέα κατεύθυνση, σύμφωνη με την ανθρώπινη υγεία και την επιβίωση του πλανήτη. Μας ζητήθηκε από ορισμένους από αυτούς τους ηγέτες της βιομηχανίας, με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Barilla, να βοηθήσουμε στον εντοπισμό των απαραίτητων βημάτων για την ευθυγράμμιση του τομέα των τροφίμων με την αειφόρο ανάπτυξη.
Αφετηρία μας είναι μία άλλη πηγή ελπίδας. Το 2015, όλα τα 193 μέλη των Ηνωμένων Εθνών συμφώνησαν ομόφωνα σε δύο ζωτικές συμφωνίες. Η πρώτη, που ονομάζεται Ατζέντα 2030, υιοθετεί 17 Στόχους Αειφόρου Ανάπτυξης (SDGs) ως οδικό χάρτη για την ανθρώπινη ευημερία και την ασφάλεια των πλανητών. Η δεύτερη, η συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, δεσμεύει τις κυβερνήσεις του κόσμου να αναλάβουν αποφασιστική δράση για να διατηρήσουν την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη σε λιγότερο από 1,5 βαθμός Κελσίου. Τόσο οι SDGs όσο και η συμφωνία του Παρισιού απαιτούν αποφασιστικές αλλαγές στις πρακτικές της βιομηχανίας τροφίμων.
Τέσσερα κρίσιμα ερωτήματα
Στην έκθεσή μας καλούμε όλες τις εταιρείες στον τομέα των τροφίμων, όπως και παραγωγούς και διανομείς, να υιοθετήσουν σαφείς κατευθυντήριες γραμμές, μετρήσεις και πρότυπα αναφοράς για να ευθυγραμμιστούν με τους παγκόσμιους στόχους. Συγκεκριμένα, κάθε εταιρεία πρέπει να αντιμετωπίσει τέσσερα κρίσιμα ερωτήματα.
Πρώτον, τα προϊόντα και οι στρατηγικές των εταιρειών συμβάλλουν στην υγιεινή και βιώσιμη διατροφή; Γνωρίζουμε ότι η κουλτούρα του γρήγορου φαγητού κυριολεκτικά μας σκοτώνει. Η βιομηχανία πρέπει να κινηθεί επειγόντως προς την προώθηση της υγιεινής διατροφής.
Δεύτερον, οι πρακτικές της παραγωγής των εταιρειών είναι βιώσιμες; Πολλές εταιρείες προβληματίζονται αναφορικά με τη χημική ρύπανση, τα μαζικά απόβλητα από τη συσκευασία, την αποψίλωση των δασών, την υπερβολική και ανεπαρκώς στοχευμένη χρήση λιπασμάτων και άλλα περιβαλλοντικά προβλήματα.
Τρίτον, οι προμηθευτές της εταιρείας συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη; Καμία εταιρεία τροφίμων δεν θα πρέπει να χρησιμοποιεί προϊόντα από αγροκτήματα που συμβάλλουν στην αποδάσωση. Η καταστροφή των δασών στον Αμαζόνιο και στην Ινδονησία υπογραμμίζει την ανάγκη να κατηγοριοποιηθούν με γραμμικό κώδικα όλα τα προϊόντα διατροφής για να εξασφαλισθεί ότι προέρχονται από βιώσιμες γεωργικές εκμεταλλεύσεις.
Τέλος, είναι η εταιρεία μία καλή επιχείρηση; Για παράδειγμα, θα πρέπει να αποφευχθούν επιθετικές φορολογικές πρακτικές που επιδιώκουν να εκμεταλλευθούν νομικά κενά ή αδύναμες νομικές διαδικασίες, καθώς στερούν στις κυβερνήσεις τα έσοδα που απαιτούνται για την προώθηση των δημόσιων υπηρεσιών και ως εκ τούτου την επίτευξη των SDGs.
Η βιομηχανία τροφίμων
Ως μέρος της εργασίας μας, εξετάσαμε τις τρέχουσες αναφορές για τις πρακτικές της βιομηχανίας τροφίμων. Ενώ πολλές εταιρείες επιδιώκουν τη βιώσιμη ανάπτυξη, πολύ λίγες εκθέσεις υπάρχουν για την υγιεινή των σειρών προϊόντων τους ή για το πώς τα προϊόντα τους συμβάλλουν στην υγιή και βιώσιμη διατροφή. Πολύ λίγες αναγνωρίζουν ότι αποτελούν μέρος της περιβαλλοντικής κρίσης, είτε άμεσα με την παραγωγή τους είτε αγοράζοντας προϊόντα που παράγονται σε περιβαλλοντικά hotspots όπως ο Αμαζόνιος ή η Ινδονησία, ενώ δεν αναφέρουν λεπτομερώς τις φορολογικές τους πρακτικές. Εν ολίγοις, η δέσμευση της βιομηχανίας τροφίμων είναι περισσότερο φιλολογική, χωρίς να υπάρχει πραγματική υποβολή εκθέσεων και αναφορών για την ευθυγράμμιση με τους SDGs και τη συμφωνία του Παρισιού.
Όμως δεν είμαστε απαισιόδοξοι. Σε όλο τον κόσμο οι νέοι απαιτούν έναν βιώσιμο και ασφαλή τρόπο ζωής και επιχειρηματικής δραστηριότητας. Πιστεύουμε ότι και οι εταιρείες θα αλλάξουν. Εξάλλου, οι εταιρείες χρειάζονται πελάτες ικανοποιημένους, εργαζόμενους που έχουν κίνητρα και τον σεβασμό της κοινωνίας ως άτυπη «ανταμοιβή για την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας». Μερικές από τις περιπτώσεις που αναλύσαμε μας δίνουν την ελπίδα ότι η αλλαγή είναι δυνατή. Καθώς το σχέδιό μας συνεχίζεται το ερχόμενο έτος, με σκοπό να συνεργαστούμε με τη βιομηχανία για να διασφαλίσουμε ότι οι επιδόσεις, η υποβολή εκθέσεων και η παρακολούθηση είναι ευθυγραμμισμένες με την αειφόρο ανάπτυξη, θα ενημερώνουμε το κοινό για’αυτό που βλέπουμε και μαθαίνουμε.
Ο τομέας των τροφίμων αποτελεί βασικό κομμάτι μίας ευρύτερης εικόνας. Οι παγκόσμιοι ηγέτες συγκεντρώθηκαν στον ΟΗΕ τον προηγούμενο μήνα για να αναθεωρήσουν την πρόοδο -ή και τις ελλείψεις- στους SDGs και τη συμφωνία του Παρισιού. Πρέπει να έχουν κατά νου ένα κρίσιμο γεγονός: οι άνθρωποι του κόσμου απαιτούν αλλαγή. Έχουμε την τεχνογνωσία και τον πλούτο για να επιτύχουμε έναν κόσμο με ευημερία, βιώσιμο και χωρίς αποκλεισμούς. Ο επιχειρηματικός τομέας πρέπει να αναγνωρίσει επειγόντως, να συνειδητοποιήσει και να ενεργήσει με βάση τις ευθύνες του σε παγκόσμιο επίπεδο.
Εξετάσαμε τις τρέχουσες αναφορές για τις πρακτικές της βιομηχανίας τροφίμων. Ενώ πολλές εταιρείες επιδιώκουν τη βιώσιμη ανάπτυξη, πολύ λίγες εκθέσεις υπάρχουν για την υγιεινή των σειρών προϊόντων τους ή για το πώς τα προϊόντα τους συμβάλλουν στην υγιή και βιώσιμη διατροφή. Έχουμε την τεχνογνωσία και τον πλούτο για να επιτύχουμε έναν κόσμο με ευημερία, βιώσιμο και χωρίς αποκλεισμούς. Ο επιχειρηματικός τομέας πρέπει να αναγνωρίσει επειγόντως, να συνειδητοποιήσει και να ενεργήσει με βάση τις ευθύνες του σε παγκόσμιο επίπεδο.
*ΟΤζέφριΝτ.Σακςείναιδιευθυντής τουΔικτύουγιατηΒιώσιμηΑνάπτυξη(SDSN) καιδιευθυντήςτουΚέντρουΒιώσιμης ΑνάπτυξηςτουΠανεπιστημίουΚολούμπια. **ΟΆντζελοΡικαμπόνιείναιπρόεδρος τουεργαστηρίουSantaChiara στοΠανεπιστήμιοτηςΣιένακαιπρόεδρος τουΙδρύματοςPRIMA.