Προσγειώνοντας τη συζήτηση

Σταθερός φίλος της στήλης, που επιπλέον είναι επιμελής στην ανάγνωση αλλά και πραγματικός γνώστης των «αγορών», μας κάλεσε να ανακόψουμε τις πολλές προσπάθειες προσέγγισης των όσων συμβαίνουν και συζητιούνται, σε δραματικούς μιντιακούς τόνους, τις ημέρες επέλασης του κορονοϊού. Κυρίως να ξεκολλήσουμε από τις μάκρο-προσεγγίσεις, καθώς οι ημέρες τρικυμίας που πέρασαν περισσότερο εξηγούνται από τους μηχανισμούς που ήδη έχουν χτιστεί μέσα στη λειτουργία των αγορών. Όταν το δεκαετές Treasury των ΗΠΑ υπήρξαν φάσεις που δεν αντικριζόταν από αγοραστές, κι ας λειτουργεί ως το ασφαλέστερο και ευρύτερο συνάμα ( ευρύτερο από το γερμανικό Bund) κρατικό χαρτί, τι να κάνεις με τα θεμελιώδη/τα fundamentals; Ακόμη περισσότερο: όταν πάνω σε ομόλογα 25 ή 30 δισ. μπόρεσαν και φορτώνονταν τώρα σχήματα μελλοντικής εκπλήρωσης για 650 δισ. δολ. (η παλιά εκείνη ιστορία της LTCM με τους νομπελίστες το 1998, ή πάλι η διάδοση της κατάρρευσης της Lehman Bros και των CMBS της ωχριούν ως προς τα μεγέθη!), πώς θα θεωρήσει κανείς «επαρκή» τα σωστικά πακέτα των εκατοντάδων δισ. δολαρίων ή ευρώ, ή και τις κινήσεις των Κεντρικών Τραπεζών; Και πώς να καθησυχάσουν τα εν λόγω πακέτα τις αγορές που -αυτές- γνωρίζουν από μέσα τα μεγέθη της έκθεσης την οποία έχουν; Αν στα χρηματιστήρια λειτούργησαν circuit breakers προκειμένου να ανακοπεί η κατολίσθηση, στις αγορές των sovereigns/των κρατικών ομολόγων και των μέχρι χθες θεωρούμενων ασφαλών εταιρικών το κλείσιμο θέσεων forward με αυτόματες πωλήσεις/de-grossing sell off προκάλεσε τσουνάμι. Και όταν ακούγεται πάλι η πολεμική κραυγή «cash is king»/τα ρευστά κυριαρχούν, τότε κάθε πρόβλεψη είναι άλμα πίστης και μόνον.

[Eδώ, ένα mea culpa: σε προηγούμενο σημείωμα αναφέραμε το πακέτο που συζητήθηκε από την Ε.Ε. ως 1% του ΑΕΠ της. Ζαλάδα των δισ. και τρισεκατομμυρίων! Είναι 10% του ΑΕΠ - απλώς μόνον το 1/10 επρόκειτο αρχικά να κινητοποιηθεί. Ήδη όμως τα μεγέθη έχουν ξεπεραστεί, από μια χώρα μετά την άλλη: η λογική του «οτιδήποτε χρειαστεί»].

Αν τα παραπάνω λειτουργούν προσγειωτικά για το τι και πόσα μπορεί να περιμένουμε από τις διαδοχικές φάσεις μέτρων που αναπτύσσονται ανά τον κόσμο -και πάντως στην Ευρώπη, που μας αφορά αμεσότερα- θα ζητήσουμε από τον αναγνώστη την άδεια να προσπεράσουμε τη συζήτηση για την επιλογή, και το ξεδίπλωμα των

οικονομικών μέτρων. Τα οποία ούτως ή άλλως κατευθύνονται, και σ’ εμάς, προς το «οτιδήποτε χρειαστεί». Τρία σημεία:

Πρώτον, παραδοσιακή σύγκρουση κυβέρνησης-αντιπολίτευσης δεν θα μπορούσε βέβαια να μην επαναληφθεί και τώρα, στην κόψη του ξυραφιού! Σποτάκι με τη θέση Ευκλείδη Τσακαλώτου-Χρήστου Σταϊκούρα για το αν ήταν ρεαλιστική ή αντιθέτως λαϊκίστικη η πρόταση/θέση να ζητηθεί από την Ελλάδα η αναστολή του Συμφώνου Σταθερότητας (σε λίγες ώρες, η αναστολή ισχύος του Συμφώνου είχε προωθηθεί, με Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να τοποθετείται επισήμως - όχι βεβαίως επειδή η Ελλάδα ή οποιαδήποτε άλλη χώρα του Νότου το ζήτησε). Διαξιφισμοί Γιώργου Γεραπετρίτη-Ευκλείδη Τσακαλώτου για το αν τα 800 ευρώ ενίσχυσης (530 σε μηνιαία αναγωγή) είναι επαρκή ή όχι. Ήπια -συγκριτικά- αντιπαράθεση Αδώνιδος Γεωργιάδη-Νίκου Παππά για το αν και κατά πόσον πόροι από το περιβόητο «μαξιλαράκι» θα ήταν κινητοποιήσιμοι σ’ αυτήν τη συγκυρία. Με όλον τον σεβασμό και τη συμπάθεια, τρέχουν τόσο, μα τόσο γρήγορα οι εξελίξεις -και, κυρίως, οι ανάγκες του «οτιδήποτε χρειαστεί»- ώστε η όποια αντιπαραθετικότητα ξεπερνιέται. Από μόνη της.

Δεύτερο σημείο: όση σημασία έχει η ανακοίνωση ή και ο σχεδιασμός μέτρων, άλλη τόση έχει και η εξασφάλιση της δυνατότητας υλοποίησης. Παράδειγμα, η επικοινωνία που επεδίωξε ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης με την αρμόδια για τα θέματα Συνοχής επίτροπο Ελίζα Φερέιρα, προκειμένου να ζητήσει η Ελλάδα πρόσθετη ευελιξία στις διαδικασίες εκταμίευσης κονδυλίων ΕΣΠΑ. Σημειώνεται ότι αρκετές δράσεις επιχειρήσεων είχαν ολοκληρωθεί και ανέμεναν (είναι γνωστό τι σημαίνει το «ανέμεναν» υπό τις διπλές, ελληνικές και κοινοτικές, διαδικασίες…) τον τελικό έλεγχο ώστε να εισπράξουν τα εγκεκριμένα. Μετά την επέλευση του Covid-19, δεν είναι μόνον οι έλεγχοι που καθυστερούν «κατ’ ανάγκην», είναι και η ίδια η λειτουργία των ενδιαφερόμενων επιχειρήσεων που είτε έχει διακοπεί είτε έχει αποδυναμωθεί. Χρειάζεται λοιπόν ουσιαστική παρέκκλιση από τις διαδικαστικές προϋποθέσεις.

Και ένα τελευταίο: όσο βαραίνει το lockdown, όσο ανακοινώνονται οικονομικά μέτρα, μην αγνοείτε τη βαθιά ανισότητα μπροστά στον Covid-19. Αλλιώς ζεις τις απαγορεύσεις σ’ ένα άνετο σπίτι με κήπο, αλλιώς σ’ ένα συμπαθητικό διαμέρισμα, αλλιώς στο δυάρι στον φωταγωγό. Αλλιώς ακούν τα μέτρα οι ακραίας ανασφάλειας εργαζόμενοι, αλλιώς οι «εντός». Δηλητηριαστικό, όταν περάσει το κύμα.

Όσο βαραίνει το lockdown, όσο ανακοινώνονται οικονομικά μέτρα, μην αγνοείτε τη βαθιά ανισότητα μπροστά στον Covid-19. Αλλιώς ζεις τις απαγορεύσεις σ' ένα άνετο σπίτι με κήπο, αλλιώς σ' ένα συμπαθητικό διαμέρισμα, αλλιώς στο δυάρι στον φωταγωγό.