Εργαζόμενοι πολλών ταχυτήτων
Παράταση αναστολής σύμβασης, εκ περιτροπής εργασία και επιστροφή στη νέα κανονικότητα
Τουλάχιστον τρεις ταχύτητες εργαζομένων διαμορφώνονται από σήμερα και για όλο τον Μάιο σε δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις, καθώς ξεκινά το σταδιακό άνοιγμα της οικονομίας μετά την απόλυτη καραντίνα. Στη δεύτερη φάση της πανδημίας του κορονοϊού κι ενώ η λειτουργία των ιδιωτικών επιχειρήσεων απελευθερώνεται σταδιακά εβδομάδα την εβδομάδα, επαναλαμβάνονται -με διαφορετικό χρονικό ορίζοντα- μέτρα που εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά τον Μάρτιο, ενώ προετοιμάζεται το έδαφος για να τεθούν σε εφαρμογή και νέα μέτρα. Οι «ταχύτητες» που οριοθετούνται, τουλάχιστον για τον μήνα Μάιο, δεν διακρίνονται μόνο μεταξύ επιχειρήσεων ή κλάδων, αλλά και μεταξύ συναδέλφων στον ίδιο εργοδότη. Αναλυτικά, οι τρεις ταχύτητες είναι:
1
Μισθωτοί που ήταν σε αναστολή στο πρώτο στάδιο της απόλυτης καραντίνας και τίθενται εκ νέου σε αναστολή στην 30ήμερη παράταση του Μαΐου. 2
Μισθωτοί που μπαίνουν στο σύστημα του «προσωπικού ασφαλούς λειτουργίας», δηλαδή στο νέο έκτακτο σύστημα εκ περιτροπής εργασίας που προβλέπει δουλειά 2 εβδομάδες το μήνα κατ’ ελάχιστον και μισό μισθό. Στην ίδια ταχύτητα ανήκουν και εργαζόμενοι που περνούν από την πλήρη απασχόληση σε μερική ή σε εκ περιτροπής εργασία με αλλαγή σύμβασης, βάσει παλαιότερων διατάξεων.
3
Μισθωτοί που επιστρέφουν από την αναστολή στη θέση εργασίας και τον μισθό που είχαν τον Φεβρουάριο.
Κάθε «ταχύτητα» έχει τις ιδιαιτερότητές της κυρίως όσον αφορά τις απολαβές, ενώ ξεχωριστή κατηγορία και σίγουρα καθόλου αμελητέα είναι όσοι θα απολυθούν ή θα βρεθούν γενικά εκτός... νυμφώνος τον Μάιο (π.χ., με λήξεις συμβάσεων ορισμένου χρόνου που δεν θα ανανεωθούν), αλλά και τους επόμενους μήνες, καθώς σταδιακά θα λήγουν τα επιμέρους χρονικά όρια της προστασίας από τις απολύσεις.
Διαφορετικό τοπίο
Εργαζόμενοι που επιστρέφουν στις θέσεις τους με πλήρη απασχόληση κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωποι με ένα διαφορετικό τοπίο όσον αφορά το ωράριο εργασίας, το οποίο θα μπορεί να προσαρμόζεται με το ωράριο λειτουργίας των επιχειρήσεων, υπό την προϋπόθεση μη μεταβολής του είδους της σύμβασης εργασίας. Οι εργατολόγοι προβλέπουν επιμήκυνση του χρόνου εργασίας και γκρίζες ζώνες υπέρβασης του νομίμου ωραρίου απασχόλησης, η οποία μπορεί να δηλωθεί εκ των υστέρων.
Οι μισθωτοί της πρώτης «ταχύτητας» είναι αυτοί που θα βρεθούν ξανά εκτός ενεργής απασχόλησης (τουλάχιστον επίσημα) και θα λάβουν δεύτερη φορά την ειδική αποζημίωση. Η παράταση της αναστολής μπορεί να διαρκέσει έως 30 ημέρες (αντί 45 του πρώτου πακέτου) και σε κάθε περίπτωση έως τις 31 Μαΐου. Η οικονομική ενίσχυση θα υπολογιστεί αναλογικά στα 533 ευρώ, μόνο όμως για όποιον παραμείνει σε αναστολή ολόκληρο το 30ήμερο. Επειδή η αναστολή δεν μπορεί να παραταθεί πέραν της 31ης Μαΐου, κάποιος μπορεί να μπει στην παράταση για 20 ημέρες, για 15 ημέρες ή ενδεχομένως και λιγότερο. Τα 45ήμερα των πρώτων αναστολών στις επιχειρήσεις που έκλεισαν με κρατική εντολή ολοκληρώθηκαν λίγο ή πολύ στις 30 Απριλίου. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τις επιχειρήσεις που υπολειτουργούσαν βάσει ΚΑΔ και έθεσαν σε αναστολή εργαζομένους τους από 21 Μαρτίου έως και 20 Απριλίου. Σε αυτή την περίπτωση, τα 45ήμερα των αναστολών μπορεί να ολοκληρώνονται το πρώτο 10ήμερο του Μαΐου ή και αργότερα. Γι’ αυτούς τους εργαζόμενους η ειδική αποζημίωση θα υπολογιστεί κατ’ αναλογία των ημερών της παράτασης. Δεδομένου ότι και στο πρώτο πακέτο η φόρμουλα στηρίχθηκε σε ημερολογιακές ημέρες, η αποζημίωση ανά ημερολογιακή ημέρα αναμένεται να διαμορφωθεί στα 17,77 ευρώ. Για παράδειγμα, όσοι μείνουν σε αναστολή τον Μάιο για 25 ημέρες θα δικαιούνται 444 ευρώ. Όσοι μείνουν σε αναστολή 20 ημέρες 355 ευρώ. Αντίστοιχα όσοι παραμείνουν 15 ημέρες 266 ευρώ, 10 μέρες 177 ευρώ κ.ο.κ.
Το πλήρες ποσό των 533 ευρώ θα λάβουν εργαζόμενοι επιχειρήσεων που θα παραμείνουν κλειστές με κρατική εντολή όλο τον Μάιο, καθώς και εργαζόμενοι επιχειρήσεων που ήταν κλειστές και ανοίγουν σταδιακά από σήμερα αλλά οι ίδιοι μπαίνουν σε παράταση αναστολής και θα παραμείνουν σε αναστολή έως 31/5 χωρίς προσωρινή διακοπή ή κατάργηση - οριστική ανάκληση.
Οι εργοδότες δεν μπορούν να παρατείνουν το σύνολο των αναστολών κατά τον Μάιο, αλλά υπάρχει πλαφόν: μόνο το 60% των συμβάσεων που έχουν ήδη τεθεί σε αναστολή μπορούν να παραταθούν. Όποιος εργοδότης υπερβεί το πλαφόν, θα πρέπει να καταβάλλει ο ίδιος τις αποδοχές των εργαζομένων που υπερβαίνουν το 60%. Οι επιχειρήσεις που ανοίγουν σταδιακά από σήμερα πρέπει να επαναφέρουν κατ’ ελάχιστον σε ενεργή απασχόληση το 40% των εργαζομένων τους.
Προσωπικό ασφαλούς λειτουργίας
Ήδη από τις 20 Μαρτίου επιτρέπεται η εφαρμογή με συνοπτικές διαδικασίες και μονομερώς από τον εργοδότη του νέου μοντέλου ευελιξίας: εργασία 2 εβδομάδες τον μήνα, συνεχόμενα ή διακεκομμένα, με τον μισό μισθό. Χρήση του μέτρου μπορούν να κάνουν επιχειρήσεις που πλήττονται και για όσο χρόνο πλήττονται υπαγόμενες στους ΚΑΔ, μέχρι και τον Σεπτέμβρη. Προϋπόθεση είναι να εντάσσεται τουλάχιστον το 50% του προσωπικού. Ισχύει ρήτρα διατήρησης θέσεων εργασίας και ακυρότητα απόλυσης για το σύνολο των εργαζομένων, καθώς ο εργοδότης υποχρεούται να διατηρήσει τον ίδιο αριθμό εργαζομένων που απασχολούνταν κατά την έναρξη εφαρμογής του μέτρου. Εξαιρούνται οι παραιτήσεις και οι συνταξιοδοτήσεις. Η ακυρότητα των απολύσεων ισχύει για όσο χρόνο κάνουν οι εργοδότες χρήση του μέτρου, ενώ δεν προβλέπεται κάτι για την περίοδο μετά τη χρήση.
Στην πρώτη φάση της πανδημίας είχε ξεκαθαριστεί πως το μέτρο μπορεί να εφαρμοστεί συνδυαστικά με την αναστολή των συμβάσεων. Δηλαδή, ο εργοδότης που ανέστειλε τις συμβάσεις εργασίας μέρους των εργαζομένων του, μπορούσε για το υπόλοιπο τμήμα του προσωπικού να κάνει χρήση του νέου σχήματος οργάνωσης της εργασίας. Η νέα ΠΝΠ, ωστόσο, προβλέπει πως οι επιχειρήσεις που κάνουν χρήση του μέτρου της παράτασης αναστολής υποχρεούνται να διατηρήσουν για 45 ημέρες μετά την παράταση τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας και με το ίδιο είδος σύμβασης εργασίας. Αυτή η ρήτρα, σύμφωνα με εργατολόγους, ενδεχομένως και να αποκλείει τη συνδυαστική χρήση των μέτρων στη δεύτερη φάση της πανδημίας.
Συνεχίζουν, ωστόσο, να ισχύουν οι παλαιότερες διατάξεις για μετατροπή συμβάσεων από πλήρους σε μερικής απασχόλησης (προϋποθέτει σύμφωνη γνώμη του εργαζόμενου) και σε εκ περιτροπής εργασίας (εφαρμόζεται και μονομερώς από τον εργοδότη αλλά με διαδικασία διαβούλευσης).
Από τον Ιούνιο αναμένεται να τεθεί σταδιακά σε εφαρμογή το ελληνικό σκέλος του κοινοτικού προγράμματος SURE για τη στήριξη της απασχόλησης, που βασίζεται εν πολλοίς στο γερμανικό μοντέλο του Kurzarbeit. Το πρόγραμμα αναμένεται να προβλέπει την επιδότηση έως 60% της απώλειας του μισθού και των εισφορών του εργαζόμενου που θα μπαίνει σε ευέλικτα σχήματα εργασίας. Οι παρεμβάσεις του προγράμματος αναμένεται να είναι αρχικά στοχευμένες σε κλάδους όπως η βιομηχανία, η μεταποίηση και το λιανεμπόριο. Ο αρχικός ορίζοντας υλοποίησης φτάνει μέχρι και τον Σεπτέμβριο.