Μετριασμός ύφεσης με δύο αστερίσκους
Υποχώρηση του ΑΕΠ 4,7% το 2020 με «άγνωστους Χ» την τουριστική σεζόν και ένα β' κύμα του Covid-19
Έναν οικονομικό γόρδιο δεσμό θα επιχειρήσει να λύσει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης μέσα στους επόμενους μήνες. Σε συνθήκες πλήρους αβεβαιότητας, ο κυρίαρχος στόχος είναι να συγκρατηθούν η ύφεση κάτω από το 5% και η ανεργία κάτω από το 20%.
Η επίτευξη των στόχων προϋποθέτει να «πέσει χρήμα» στην αγορά. Έτσι, εκτός από τα μέτρα στήριξης του Μαΐου που ανακοινώθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα, η κυβέρνηση θα αρχίσει να ξεδιπλώνει το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα τις « κλαδικές πολιτικές » . Όπως αναφέρει και το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων, θα ανακοινωθούν κίνητρα -κυρίως φορολογικά όπως η μείωση της προκαταβολής φόρουγια την τόνωση των επενδύσεων, αλλά και παροχή στοχευμένων κινήτρων σε κλάδους που πλήττονται καίρια όπως ο τουρισμός, η ακτοπλοΐα, η αεροπλοΐα και ο πρωτογενής τομέας.
Ήδη, κάποια πρώτα «κλαδικά μέτρα» πέρασαν στην Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ το Σάββατο (αναβολές πληρωμών για εταιρείες τυχερών παιχνιδιών, δυνατότητα απασχόλησης πολιτών από τρίτες χώρες στον πρωτογενή τομέα, αναβολή πληρωμών προς το ΤΑΙΠΕΔ από τους διαχειριστές των περιφερειακών αεροδρομίων κ.λπ.).
Συνολικά, το ύψος των παρεμβάσεων που έγιναν ή θα γίνουν από το ελληνικό Δημόσιο προϋπολογίζεται στα 24 δισ. ευρώ αν συμπεριληφθούν και οι εγγυήσεις που θα δώσει το κράτος για τις χορηγήσεις δανείων. Το οικονομικό επιτελείο έχει επιδοθεί σε ασκήσεις επί χάρτου προκειμένου να βρει τον βέλτιστο τρόπο χρηματοδότησης αυτού του «πακέτου». Δύο είναι οι πηγές: ο δανεισμός (είτε από τις αγορές είτε από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς) και η αξιοποίηση των ταμειακών διαθεσίμων.
Αρχικός στόχος είναι η «περιπέτεια» της φετινής χρονιάς να ολοκληρωθεί με το δημόσιο χρέος να έχει συγκρατηθεί κάτω από 340 δισ. ευρώ και τα ταμειακά διαθέσιμα της χώρας -συμπεριλαμβανομένου και του «σκληρού μαξιλαριού» των 15,7 δισ. ευρώ που υπόκειται σε περιορισμούς χρήσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας- να μην υποχωρούν κάτω από τα 30 δισ. ευρώ.
Ύφεση 10 ποσοστιαίων μονάδων, η οποία όμως με τα μέτρα οικονομικής στήριξης που λαμβάνονται -συνολικού προϋπολογισμού περίπου 24 δισ. ευρώ μαζί με τις εγγυήσεις για τις χορηγήσεις δανείων- θα περιοριστεί κοντά στο 4,7%, προβλέπει επίσημα το υπουργείο Οικονομικών.
Η συγκεκριμένη εκτίμηση αποτυπώθηκε στο Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων το οποίο εστάλη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά τελεί υπό αιρέσεις. Οι δύο σημαντικότερες είναι οι εξής: ποια θα είναι η επίπτωση της πανδημίας στα έσοδα του τουρισμού και ποια θα είναι η κατάσταση που θα επικρατήσει από το φθινόπωρο, δηλαδή αν θα υπάρξει ή όχι ένα δεύτερο κύμα του κορονοϊού. Το δημοσιονομικό κόστος των μέτρων εκτιμάται από την ελληνική πλευρά περίπου στα 9,5 δισ. ευρώ, κάτι που σημαίνει
ότι ενώ σε « μνημονιακούς όρους» ο φετινός προϋπολογισμός θα κλείσει με πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 3,5% του ΑΕΠ (καθώς όλες οι δαπάνες καταπολέμησης του κορονοϊού δεν λαμβάνονται υπόψη στο κατά πρόγραμμα πρωτογενές πλεόνασμα), αλλά σε πραγματικούς όρους θα υπάρξει σημαντικό έλλειμμα. Οι βασικές μακροοικονομικές προβλέψεις πάνω στις οποίες στηρίζεται η πρόβλεψη της ελληνικής πλευράς για ύφεση 4,7% είναι οι εξής: 1. Η ιδιωτική κατανάλωση θα υποχωρήσει κατά 4,1% έναντι αύξησης 0,8% που παρατηρήθηκε το 2019. Η δημόσια κατανάλωση -λόγω και των μέτρων στήριξης- θα αυξηθεί κατά 1%, αν και με μικρότερο ρυθμό σε σχέση με το 2019 (σ.σ.: είχε καταγραφεί αύξηση 2,1%). 2. Σημαντική υποχώρηση της τάξεως του 4,6% αναμένεται στον ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου, του δείκτη μέτρησης των επενδύσεων. Το 2019 είχε καταγραφεί αύξηση 4,7%.
3. Οι εξαγωγές αναμένεται να «βουλιάξουν», υποχωρώντας σε ποσοστό 19,2%, καθώς στο κονδύλι των εξαγωγών θα αποτυπωθούν και οι συνέπειες από το πλήγμα στον τουρισμό. Το 2019 είχε κλείσει με αύξηση 4,8%. Κατακόρυφη μείωση, βέβαια, αναμένεται και στις εισαγωγές τόσο των πετρελαιοειδών όσο και των υπόλοιπων προϊόντων, κάτι που θα μετριάσει αισθητά τις υφεσιακές πιέσεις. Η μείωση των εισαγωγών εκτιμάται στο 14,2% έναντι αύξησης 2,5% το 2019.
4. Με τα μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων (αναστολές συμβάσεων εργασίας, επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζομένων) αλλά και τη σύνδεση όλων των μέτρων ενίσχυσης των επιχειρήσεων με ρήτρα μη απολύσεων, η κυβέρνηση και το οικονομικό επιτελείο εκτιμούν ότι θα συγκρατήσουν τον δείκτη της ανεργίας έστω και οριακά κάτω από το 20% (σ.σ.: στο 19,9% έναντι 17,3% το 2019).
Η κυβέρνηση εκτιμά ότι φτάνοντας στο τέλος του 2021 θα έχει ανακτηθεί όλο το χαμένο έδαφος από την κρίση που προκάλεσε ο κορονοϊός. Προβλέπει ότι την επόμενη χρονιά θα έχουμε ανάπτυξη 5,1% (κάτι που σημαίνει ότι το ΑΕΠ θα επανέλθει πάνω από τα 185-186 δισ. ευρώ). Η ανάκαμψη θα στηριχτεί στην εκτίναξη των εξαγωγών σε ποσοστό 19,2% (και μάλιστα με σημαντικά υψηλότερο ρυθμό έναντι της αύξησης των εισαγωγών που προβλέπεται να διαμορφωθεί στο 15,6%), αλλά και στην ιδιωτική κατανάλωση, η οποία θα ενισχυθεί κατά 4,2%. Στη δημόσια κατανάλωση προβλέπεται αρνητικό ποσοστό (- 0,9%), προφανώς λόγω προσπάθειας συγκράτησης των ελλειμμάτων που θα καταβληθεί. Για την ανεργία προβλέπεται αποκλιμάκωση στο 16,4%, δηλαδή σε χαμηλότερο επίπεδο ακόμη και συγκριτικά με αυτό που ίσχυσε το 2019.
Στοχευμένα μέτρα
Για να συγκρατηθεί η ύφεση σε επίπεδα χαμηλότερα του 5%, η κυβέρνηση σκοπεύει να παρουσιάσει ένα πλέγμα στοχευμένων μέτρων μέσα στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Όπως αναφέρεται και στο κείμενο που εστάλη στην Κομισιόν, «από οριζόντια μέτρα στήριξης κλάδων και νοικοκυριών, θα πηγαίνουμε σε πιο στοχευμένα μέτρα, τα οποία θα καθορίζονται από κριτήρια επιλεξιμότητας, δηλαδή από το αν οι επιχειρήσεις και εργαζόμενοι που λαμβάνουν τη στήριξη ανήκουν σε κλάδους που έχουν ανοίξει, όπως επίσης και από το επίπεδο του οικογενειακού τους εισοδήματος». Με τη θέσπιση κριτηρίων θα εξοικονομηθούν πόροι (σ.σ.: καθώς δεν θα υπάρχουν πλέον οριζόντια μέτρα), οι οποίοι θα αξιοποιηθούν για τη χρηματοδότηση πολιτικών όπως οι ακόλουθες:
Φορολογικά και ασφαλιστικά κίνητρα προς τουριστικές επιχειρήσεις προκειμένου να πραγματοποιήσουν επενδύσεις και επιδιορθώσεις που είχαν προγραμματίσει για τον χειμώνα του 2021 το καλοκαίρι του 2020,
αφού στη φετινή σεζόν θα υπολειτουργούν ή θα παραμείνουν κλειστές.
Φορολογικά και ασφαλιστικά κίνητρα σε εξαγωγικές επιχειρήσεις προκειμένου να επεκτείνουν το δυναμικό τους, ή σε επιχειρήσεις που σήμερα δεν έχουν εξαγωγική δραστηριότητα, προκειμένου να επενδύσουν άμεσα στην ανάπτυξή της.
Άμεση έναρξη/επιτάχυνση κάθε ώριμου/εν εξελίξει σχεδίου δημοσίων επενδύσεων, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Παράδειγμα αποτελεί η επίσπευση ήδη αποφασισμένων σχεδίων αναβάθμισης υποδομών σε τουριστικές περιοχές.
Άμεση προώθηση ώριμων ιδιωτικών επενδυτικών σχεδίων, όπως π.χ. η επένδυση του Ελληνικού.
Όπως αναφέρεται και στο κείμενο του υπουργείου Οικονομικών: «Μεσοπρόθεσμα, οι προσπάθειες πρέπει να επικεντρωθούν στην παροχή κινήτρων για επενδύσεις ( συμπεριλαμβανομένων των άμεσων ξένων επενδύσεων) που προάγουν την παραγωγικότητα και προωθούν τη δυνητική ανάπτυξη με κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμο τρόπο, καθώς και η συνέχιση της αναδιάρθρωσης της ελληνικής παραγωγικής βάσης προς τον εμπορεύσιμο τομέα. Αναπόσπαστο μέρος της πολιτικής δράσης αποτελεί η συνέχιση και η εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που βελτιώνουν το επενδυτικό περιβάλλον. Αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την εφαρμογή φιλικής προς την ανάπτυξη δημοσιονομικής πολιτικής, τη βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας μέσω εντατικής μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών, την απεμπλοκή μεγάλων έργων ιδιωτικοποιήσεων, την προώθηση του ψηφιακού μετασχηματισμού της οικονομίας, τη μείωση του περιττού διοικητικού φόρτου, την ενίσχυση του συστήματος δικαιοσύνης, την προώθηση φιλικής προς το περιβάλλον ανάπτυξης σύμφωνα με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, την υιοθέτηση νέων μεθόδων εργασίας και διευκολύνσεων (π.χ. τηλεργασία), καθώς και την ενίσχυση της ένταξης στην αγορά εργασίας χωρίς αποκλεισμούς».
Το ύψος των παρεμβάσεων που έγιναν ή θα γίνουν από το ελληνικό Δημόσιο προϋπολογίζεται στα 24 δισ. ευρώ αν συμπεριληφθούν και οι εγγυήσεις που θα δώσει το κράτος για τις χορηγήσεις δανείων. Η κυβέρνηση εκτιμά ότι φτάνοντας στο τέλος του 2021 θα έχει ανακτηθεί όλο το χαμένο έδαφος από την κρίση που προκάλεσε ο κορονοϊός, καθώς για την επόμενη χρονιά προβλέπεται ανάπτυξη 5,1%.