Εν αναμονή του εμβολίου αγοράζουν τα πάντα
Ο διευρυμένος ρόλος των κεντρικών τραπεζών στη στήριξη των κοινωνιών και τη διάσωση των οικονομιών
Κανένας δεν γνωρίζει πού μπορούν να σταματήσουν. Ο λόγος για τις κορυφαίες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη, οι οποίες αγοράζουν από ένα διευρυμένο «μενού» κρατικών ομολόγων, εταιρικού χρέους και καταναλωτικών δανείων, προκειμένου να στηρίξουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά που πλήττονται από την πανδημία του κορονοϊού. Βεβαίως, όλα θα εξαρτηθούν από την έκβαση της πανδημίας. Το καλό σενάριο προβλέπει μείωση των κρουσμάτων του Covid-19, επαναλειτουργία της οικονομίας και επιστροφή των εργαζομένων στις θέσεις εργασίας τους. Στο ακραίο σενάριο που ένα νέο κύμα εξάπλωσης του ιού προϋποθέτει νέους καταστροφικούς για την οικονομία περιορισμούς, η Φέντεραλ Ριζέρβ και οι υπόλοιπες κορυφαίες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη παίρνουν πλέον στα χέρια τους τα πάντα, από κρατικό και εταιρικό χρέος έως και χρηματοδότηση ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων ίσως και μισθών. Οι κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις από ένα παρατεταμένο «κλείσιμο» της οικονομίας θα γίνουν πολύ πιο βαθιές. Η απομάκρυνση από την εργασία πλήττει τα όποια προσόντα. Οι εταιρικές πτωχεύ
σεις καταστρέφουν τον πλούτο και εκμηδενίζουν τις επενδύσεις. Το φθηνό χρήμα και οι μεταβιβάσεις ρευστού εμπεριέχουν τον κίνδυνο «φούσκας» σε διάφορες κατηγορίες ενεργητικού που με τη σειρά τους διευρύνουν το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών. «Και εδώ προκύπτει το ερώτημα: Σε ποιο βαθμό θα πρέπει να ανησυχήσουμε για το διευρυμένο ρόλο που θα αναλάβει η Fed; Εάν η Fed είναι ο μοναδικός παίκτης και οι άνθρωποι ανησυχούν τα μέγιστα για τη ρευστότητα και την πρόσβαση στη χρηματοδότηση, πόσο ακόμη πίεση μπορεί να αντέξει; Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, το βάρος αυτό είναι ανησυχητικό», εκτιμά η Κάθριν Τζατζ, καθηγήτρια στο Columbia Law School.
Η νέα νόρμα
Η Τράπεζα της Αγγλίας ανακοίνωσε τον Μάιο ότι σκοπεύει να
αγοράσει ακόμη περισσότερα κρατικά ομόλογα, τη στιγμή που το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών γνωστοποίησε ότι θα επωμιστεί μεγαλύτερο χρέος για να πληρώσει τους μισθούς των εργαζομένων των οποίων οι συμβάσεις έχουν διακοπεί προσωρινά. Μιλάμε λοιπόν για μία συντονισμένη δράση, που φαίνεται να έχει γίνει σιωπηρώς η νέα νόρμα.
Ακόμη ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας, η οποία στην πολύχρονη προσπάθειά της να αντιμετωπίσει τον αποπληθωρισμό αυξάνει σταθερά τα «όπλα» της. Τώρα, φαίνεται να κατέχει σχεδόν το ήμισυ του συνολικού κρατικού χρέους της Ιαπωνίας και παρ’ όλα αυτά συμφώνησε την προηγούμενη εβδομάδα να αγοράσει όσο ακόμη χρειαστεί για να αντιμετωπίσει την κρίση. Επίσης, η ιαπωνική κεντρική
τράπεζα, η οποία τον Φεβρουάριο κατείχε το 4,7% της ιαπωνικής αγοράς εταιρικών ομολόγων και περίπου το 10% των βραχυπρόθεσμων εταιρικών δανείων, διεύρυνε και τις αγορές εταιρικών ομολόγων.
«Δεν νομισματοποιούμε το κρατικό χρέος», δήλωσε πρόσφατα ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ιαπωνίας, Χαρουχίκο Κουρόντα, όμως κατά πόσο αυτό ισχύει πραγματικά;
Ό,τι χρειαστεί
Το ίδιο, η ΕΚΤ δεσμεύθηκε να κάνει «ό,τι χρειαστεί» για να διασώσει την οικονομία της Ευρωζώνης. Οι επιπτώσεις για ορισμένες ευρωπαϊκές οικονομίες, όπως η Ιταλία, είναι τόσο σοβαρές που αναλυτές αναμένουν ότι η ΕΚΤ θα χρησιμοποιήσει τα πάντα για να ενορχηστρώσει μία διάσωση. Ένας τρόπος θα ήταν εάν οι πολιτικοί συμφωνούσαν να μπει η Ιταλία ή πιθανόν και ολόκληρη η Ευρωζώνη σε ένα έκτακτο πρόγραμμα που θα επέτρεπε στην ΕΚΤ να χρηματοδοτήσει εθνικά χρέη υπό την ομπρέλα του προγράμματος ΟΜΤ (πρόγραμμα αγοράς ομολόγων). Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, δήλωσε την προηγούμενη Πέμπτη ότι το «ευέλικτο» έκτακτο πρόγραμμα αγορών κατά της πανδημίας που υιοθέτησε η ΕΚΤ είναι πιο αποτελεσματικό εργαλείο από το ΟΜΤ. Παρ’ όλα αυτά, γερμανικό δικαστήριο χαρακτήρισε παράνομο το πρόγραμμα και θα ανακοινώσει επ’ αυτού την ετυμηγορία της σήμερα Τρίτη.
Εύκολα λοιπόν γίνεται αντιληπτό ότι χωρίς εμβόλιο ή φάρμακο κατά του ιού, οι κεντρικές τράπεζες βρίσκονται μόλις στην αρχή της προσπάθειας διάσωσης των οικονομιών.