Πότε «ξεκλειδώνουν» οι απολύσεις

Οι θεσμοθετημένες ρήτρες προστασίας των εργαζομένων που «κούμπωσαν» με τις αναστολές των συμβάσεων

Διαφορετικές ταχύτητες προστασίας από τις απολύσεις ισχύουν για τους εργαζόμενους στη δεύτερη φάση της πανδημίας του κορονοϊού και ενώ η οικονομία σταδιακά επανεκκινεί. Στην πρώτη φάση της απόλυτης καραντίνας, όταν η οικονομία είχε σε μεγάλο βαθμό παγώσει, θεσμοθετήθηκαν διάφορες ρήτρες προστασίας που κούμπωσαν με τις αναστολές των συμβάσεων, τις παρατάσεις των φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων και με τη χρήση των ειδικών και έκτακτων μέτρων ευελιξίας στην εργασία. Στην παρούσα φάση και καθώς απελευθερώνεται σταδιακά η λειτουργία των επιχειρήσεων το καθεστώς προστασίας προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες. Κομβικό ρόλο παίζει η ολοκλήρωση του πρώτου 45ήμερου των αναστολών που συμπληρώθηκε ή συμπληρώνεται σε μεγάλο βαθμό έως τις 15 Μαΐου, όπως επίσης και το γεγονός πως η παράταση του Μαΐου είναι εν τέλει πιο… στενή σε χρονική διάρκεια. Σημαντικό είναι επίσης αν ο μισθωτός προέρχεται από επιχείρηση που έκλεισε προσωρινά με κρατική εντολή ή από επιχείρηση που παρέμεινε ανοικτή, αλλά θεωρήθηκε πληττόμενη βάσει ΚΑΔ.

Οι ρήτρες

Εργαζόμενοι επιχειρήσεων που ήταν κλειστές στην πρώτη φάση της πανδημίας και επαναλειτουργούν σταδιακά τον Μάιο και εφόσον η επιχείρηση δεν κάνει χρήση του μέτρου της παράτασης των αναστολών για 30 ημέρες και έως 31/5: Καταρχήν απαγορεύεται ρητά η απόλυση ενώ διαρκεί η αναστολή. Αφού ξεπαγώσει η σύμβαση του εργαζόμενου και εφόσον αίρεται το αναγκαστικό προσωρινό λουκέτο, η προστασία των μισθωτών από ενδεχόμενη απόλυση προκύπτει μόνο από τη ρήτρα που υπάρχει για τις παρατάσεις ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων των επιχειρήσεων.

Η συγκεκριμένη ρήτρα -που επαναλαμβάνεται σε όλες τις σχετικές ΚΥΑ και εγκυκλίουςυποχρεώνει τους εργοδότες να διατηρούν «τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας» μετά την ολοκλήρωση του μέτρου. Αν μετά την ολοκλήρωση του μέτρου οι επιχειρήσεις δεν διατηρούν τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας, η παράταση ή η αναστολή παύει

αυτοδικαίως και οι οφειλές -φορολογικές και ασφαλιστικές- βαρύνονται με τόκους και προσαυξήσεις, βάσει της αρχικής ημερομηνίας βεβαίωσης. Σύμφωνα με ορισμένες απόψεις ειδικών, ο εργοδότης δεν φαίνεται να είναι καταρχήν υποχρεωμένος από τη συγκεκριμένη ρήτρα να μην απολύσει μετά την άρση των περιορισμών, αρκεί να διατηρεί τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας.

Για παράδειγμα, θα μπορούσε να απολύσει έναν υπάλληλο αρκεί να τον αντικαταστήσει με έναν άλλο, ενδεχομένως και με διαφορετικό είδος σύμβασης. Άλλοι ειδικοί, ωστόσο, υπενθυμίζουν πως η ίδια ρήτρα που έκανε λόγο για «ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας» ερμηνεύτηκε σε άλλες περιπτώσεις πιο διασταλτικά -π.χ. στις

αναστολές συμβάσεων- ως «τους ίδιους εργαζόμενους και με τους ίδιους όρους εργασίας»… Σε κάθε περίπτωση, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη χορήγηση των παρατάσεων καταβολής ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων η μη καταγγελία της σύμβασης των εργαζομένων που κατά μέρος ή στο σύνολο τέθηκαν σε καθεστώς αναστολής, καθώς και η διατήρηση του ίδιου αριθμού θέσεων εργασίας μετά την ολοκλήρωση του μέτρου.

Σε αντίθετη περίπτωση η παράταση καταβολής παύει αυτοδικαίως. Όσον αφορά τον χρονικό ορίζοντα της εν λόγω προστασίας, οι φορολογικές υποχρεώσεις που έληγαν από 11/3 έως 30/4 έχουν παραταθεί έως 31 Αυγούστου και οι ασφαλιστικές που έληγαν έως 31/3 και 30/4, μέχρι 30 Σεπτεμβρίου και 31 Οκτωβρίου αντίστοιχα. Πέραν τούτου, δεν υπάρχει άλλη ρητή απαγόρευση απολύσεων για τους μισθωτούς που βγαίνουν από τις 45ήμερες αναστολές. Η ρήτρα στη σχετική ΠΝΠ της 20ής Μαρτίου αναφέρει πως οι εργοδότες επιχειρήσεων που τελούν σε αναστολή δραστηριότητας με κρατική εντολή υποχρεούνται να μην προβούν σε μειώσεις προσωπικού με καταγγελία των συμβάσεων εργασίας από 18 Μαρτίου και «για όσο χρονικό διάστημα διαρκούν τα μέτρα αντιμετώπισης του κορονοϊού». Δεν υπάρχει αναφορά σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα προστασίας μετά την άρση των μέτρων αντιμετώπισης. Εργαζόμενοι επιχειρήσεων που ήταν κλειστές στην πρώτη φάση της πανδημίας και επαναλειτουργούν σταδιακά τον Μάιο και εφόσον η επιχείρηση κάνει χρήση του μέτρου της παράτασης των αναστολών για 30 ημέρες και έως 31/5: Σύμφωνα με την πρόσφατη ΠΝΠ, κάθε απόλυση που θα γίνει έως την 31η Μαΐου -δηλαδή εντός του χρονικού διαστήματος της αναστολής- απαγορεύεται και είναι άκυρη. Ταυτόχρονα ισχύει έξτρα προστασία για 45 ημέρες μετά τη λήξη του χρόνου παράτασης της αναστολής των συμβάσεων. Μέχρι 15 Ιουλίου τουλάχιστον οι εργοδότες υποχρεούνται να διατηρήσουν «τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας και με το ίδιο είδος σύμβασης εργασίας » . Συνεπώς η προστασία φτάνει στους 4 μήνες (45 ημέρες αναστολή + 30 ημέρες αναστολή + 45 ημέρες προστασία). Μετά τις 15 Ιουλίου ισχύει η προστασία μόνο από τη ρήτρα στις παρατάσεις ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων των επιχειρήσεων.

Περαιτέρω προστασία

Εργαζόμενοι επιχειρήσεων που παρέμειναν ανοικτές στην πρώτη φάση της πανδημίας και τέθηκαν σε αναστολή από τον εργοδότη τους και εφόσον ο εργοδότης δεν κάνει χρήση του μέτρου της παράτασης των αναστολών για 30 ημέρες και έως 31/5: Ισχύει από την ΠΝΠ της 20ής Μαρτίου ρήτρα προστασίας για 45 ημέρες μετά το πέρας της αναστολής. Συνολικά ο

εργοδότης υποχρεούται -εφόσον μπήκε στο μέτρο- να διατηρήσει για 3 μήνες (45 ημέρες αναστολή + 45 ημέρες προστασία) «τους ίδιους εργαζόμενους και με τους ίδιους όρους εργασίας κατά την 21η/3/2020, οπότε και μπορεί να κάνει χρήση του εν λόγω μέτρου», όπως ρητά διευκρίνισε η σχετική ΚΥΑ της 28ης Μαρτίου. Στην έννοια του ιδίου αριθμού θέσεων εργασίας δεν συμπεριλαμβάνονται οι αποχωρούντες οικειοθελώς (παραίτηση), οι αποχωρούντες λόγω συνταξιοδότησης, καθώς και οι εργαζόμενοι ορισμένου χρόνου των οποίων η σύμβαση λήγει μετά τη λήξη της αναστολής. Για παράδειγμα: Εργαζόμενος που τέθηκε σε καθεστώς αναστολής την 1η Απριλίου προστατεύεται από απόλυση έως 30 Ιουνίου. Μετά το τρίμηνο, ισχύει η προστασία μόνο από τη ρήτρα στις παρατάσεις ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων των επιχειρήσεων.

Έως 15 Ιουλίου

Εργαζόμενοι επιχειρήσεων που παρέμειναν ανοικτές στην πρώτη φάση της πανδημίας και τέθηκαν σε αναστολή από τον εργοδότη τους κι εφόσον ο εργοδότης κάνει χρήση του μέτρου της παράτασης των αναστολών για 30 ημέρες και έως 31/5: Σε αυτή την περίπτωση η προστασία από την απόλυση φτάνει έως τις 15 Ιουλίου (45 ημέρες μετά τη λήξη της παράτασης). Μέχρι τότε οι εργοδότες υποχρεούνται να διατηρήσουν «τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας και με το ίδιο είδος σύμβασης εργασίας». Μετά τις 15 Ιουλίου ισχύει η προστασία μόνο από τη ρήτρα στις παρατάσεις ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων των επιχειρήσεων.

Εργαζόμενοι επιχειρήσεων που παρέμειναν ανοικτές στην πρώτη φάση της πανδημίας και δεν τέθηκαν σε αναστολή από τον εργοδότη τους: Εφόσον η επιχείρηση θεωρήθηκε πληττόμενη βάσει ΚΑΔ και έθεσε άλλους εργαζόμενους σε αναστολή, τότε η προστασία καλύπτει όλους, ακόμη και αυτούς που δεν είχαν μπει σε αναστολή, με το ίδιο χρονικό πλαίσιο (3 μήνες χωρίς παράταση τον Μάιο και 4 μήνες με παράταση).

Εργαζόμενοι επιχειρήσεων που παρέμειναν ανοικτές στην πρώτη φάση της πανδημίας και εκτός ΚΑΔ δεν προστατεύονται από απολύσεις.

Προσωπικό ασφαλούς λειτουργίας

Μισθωτοί σε επιχειρήσεις οι ιδιοκτήτες των οποίων κάνουν χρήση του συστήματος εργασίας με προσωπικό ασφαλούς λειτουργίας (νέα εκ περιτροπής), κατά το οποίο κάθε εργαζόμενος μπορεί να απασχολείται κατ’ ελάχιστο 2 εβδομάδες, συνεχόμενα ή διακεκομμένα, τον μήνα (ανά εβδομάδα εντάσσεται τουλάχιστον το 50% του προσωπικού) με μισό μισθό: Χρήση του μέτρου μπορούν να κάνουν οι εργοδότες που πλήττονται βάσει ΚΑΔ και για όσο χρόνο πλήττονται, υπαγόμενοι στους σχετικούς ΚΑΔ. Για όσο χρόνο γίνεται χρήση του μέτρου απαγορεύονται ρητά οι απολύσεις για το σύνολο του προσωπικού. Σύμφωνα με τη σχετική υπουργική απόφαση, οι εργοδότες υποχρεούνται, για όσο χρόνο κάνουν χρήση του μέτρου να διατηρήσουν τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας, δηλαδή τους ίδιους εργαζόμενους και με τους ίδιους όρους εργασίας, που σημαίνει ότι απαγορεύεται ρητά να προβούν σε απολύσεις για το σύνολο του προσωπικού τους, ακόμη και για όσους δεν έχουν τυχόν μπει στο νέο σύστημα εκ περιτροπής απασχόλησης. Αν γίνει απόλυση αυτή είναι άκυρη. Εξαιρείται η λύση σύμβασης εργασίας με οικειοθελή αποχώρηση και η λύση σύμβασης ένεκα συνταξιοδότησης. Το μέτρο μπορεί να εφαρμόζεται έως και τον Σεπτέμβριο.

Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη χορήγηση των παρατάσεων καταβολής ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων η μη καταγγελία της σύμβασης των εργαζομένων που κατά μέρος ή στο σύνολο τέθηκαν σε καθεστώς αναστολής, καθώς και η διατήρηση του ίδιου αριθμού θέσεων εργασίας μετά την ολοκλήρωση του μέτρου.

Ενδο-ομιλική μεταφορά

Μισθωτοί σε επιχειρήσεις οι ιδιοκτήτες των οποίων κάνουν χρήση του μέτρου για ενδο-ομιλική μεταφορά εργαζομένων από επιχείρηση σε επιχείρηση (προϋποθέτει τη σύμφωνη γνώμη του εργαζόμενου): Χρήση κάνουν οι πληττόμενοι εργοδότες και για όσο χρόνο υπάγονται στους σχετικούς ΚΑΔ. Ισχύει η ίδια ρήτρα, καθώς οι εργοδότες υποχρεούνται για όσο χρόνο κάνουν χρήση του μέτρου να διατηρήσουν τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας, δηλαδή τους ίδιους εργαζόμενους και με τους ίδιους όρους εργασίας που σημαίνει ότι απαγορεύεται ρητά να προβούν σε καταγγελία των συμβάσεων εργασίας για το σύνολο του προσωπικού τους.