Ο κρατικός προϋπολογισμός του 2021
Παρά το γεγονός ότι ο χρόνος που μας χωρίζει από την πρώτη Δευτέρα του Οκτωβρίου -ημέρα κατάθεσης του προσχεδίου του προϋπολογισμού για το 2021 στη Βουλή- μοιάζει πολύς και «πυκνός » , στην κυβέρνηση έχουν ήδη αρχίσει να ασχολούνται με τον προϋπολογισμό του 2021. Μπορεί η έκταση της ύφεσης που θα υπάρξει φέτος -στοιχείο καθοριστικό για το περιεχόμενο του προϋπολογισμού της επόμενης χρονιάς- να προσδιορίζεται μόνο σε σενάρια, ωστόσο στην κυβέρνηση θέλουν να έχουν μια πρώτη εικόνα για τις πιθανές δημοσιονομικές επιδόσεις που μπορεί να προκαλέσει η φετινή ύφεση.
Το ζητούμενο είναι να σχεδιαστούν όλες οι απαιτούμενες ενέργειες ώστε να περισσέψει δημοσιονομικός χώρος για την ενεργοποίηση μέτρων μόνιμου χαρακτήρα, όπως η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για εργοδότες και εργαζόμενους, αλλά και η έναρξη της διαδικασίας κατάργησης της εισφοράς αλληλεγγύης (έστω και σε βάθος χρόνου). Μέτρα τέτοιου είδους, τα οποία ενισχύουν το διαθέσιμο εισόδημα και περιορίζουν το μισθολογικό κόστος, εκτιμάται ότι θα συμβάλουν στην επίτευξη των δύο βασικών στόχων της επόμενης χρονιάς, που είναι η ανάκτηση του χαμένου εδάφους σε επίπεδο ΑΕΠ, αλλά και η δημιουργία ακόμη και περισσότερων θέσεων εργασίας σε σχέση με αυτές που θα χαθούν μέσα στο 2020.
Το πλεόνασμα
Για το 2021 η κυβέρνηση θέλει να επιτύχει μια εντυπωσιακή δημοσιονομική προσαρμογή, ανεβάζοντας το πρωτογενές πλεόνασμα (σε όρους γενικής κυβέρνησης και όχι με βάση τον μνημονιακό ορισμό) στα επίπεδα του 2,5%. Το 2020 αναμένεται να κλείσει με πρωτογενές έλλειμμα κοντά στο 2% (και συνολικό έλλειμμα σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης κοντά στο 5%, δεδομένου ότι μόνο για τους τόκους θα δαπανηθούν φέτος περίπου 5,5 δισ. ευρώ ή 2,8% του ΑΕΠ). Αυτή η εντυπωσιακή αύξηση από το -1,9% στο +2,5% θα επιτευχθεί ευκολότερα απ' ό,τι φαίνεται, καθώς στον προϋπολογισμό του 2021 (στο καλό σενάριο που ο κορονοϊός δεν θα είναι πλέον στη ζωή μας μετά την αλλαγή του χρόνου ή τουλάχιστον θα έχει περιοριστεί αισθητά) δεν θα υπάρχει το «βάρος» των δημοσιονομικών μέτρων που ενεργοποιήθηκαν μέσα στο 2020 για να περιοριστεί η ύφεση. Σχεδόν το σύνολο των μέτρων αυτών έχουν εφάπαξ χαρακτήρα (one-off) και δεν επηρεάζουν δημοσιονομικά τον προϋπολογισμό της επόμενης χρονιάς.
Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρχει «βάρος» από την ύφεση του κορονοϊού στον προϋπολογισμό του 2021. Μπορεί να μην υπάρξουν μέτρα όπως οι έκτακτες ενισχύσεις των 800 ευρώ, η κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών για τους εργαζόμενους σε αναστολή, η επιστρεπτέα προκαταβολή και η αναστολή φόρων, αλλά είναι δεδομένο ότι τα φορολογικά έσοδα του 2021 θα επηρεαστούν αρνητικά. Οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν θα εμφανίσουν το 2020 κέρδη ανάλογα του 2019 και αυτό θα φανεί ως μειωμένο έσοδο από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων στον προϋπολογισμό του 2021. Αντίστοιχα, μειωμένα θα είναι τα εισοδήματα των ιδιοκτητών ακινήτων (το υποχρεωτικό «κούρεμα» κατά 40% εκτιμάται ότι θα αφαιρέσει πάνω από 1 δισ. ευρώ από τη φορολογητέα ύλη), αλλά και των ελεύθερων επαγγελματιών και των αυτοαπασχολουμένων. Λιγότερους φόρους είναι πιθανό να πληρώσουν και οι μισθωτοί, καθώς η απώλεια εισοδήματος φέτος (λόγω αναστολών) θα οδηγήσει στο φαινόμενο ο φόρος που θα έχει παρακρατηθεί να είναι περισσότερος από τον φόρο που αναλογεί. Έτσι, θα υπάρξουν σημαντικές επιστροφές φόρου μέσα στο 2021 για πολύ μεγαλύτερο αριθμό φορολογουμένων σε σχέση με φέτος. Για να συνταχθεί προϋπολογισμός με στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 2,5% σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης, θα πρέπει να
υπάρξει νέα συμφωνία με τους θεσμούς προκειμένου να ανασταλεί και για την επόμενη χρονιά ο στόχος του 3,5% (σε επίπεδο μνημονιακού ορισμού). Φαίνεται ότι αυτό είναι και το σενάριο που θα επιβεβαιωθεί, καθώς η ύφεση αναμένεται να είναι τόσο βαθιά σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. που πολύ δύσκολα θα υπάρξει συνεδρίαση του Eurogroup που θα υποχρεώσει την Ελλάδα να συντάξει προϋπολογισμό 2021 με πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%.
Μείωση εισφορών
Για το οικονομικό επιτελείο το ζητούμενο είναι να περισσέψουν πόροι, ώστε το 2021 να «βοηθηθεί» η επιστροφή στην ανάπτυξη με μέτρα μόνιμου χαρακτήρα και οριζόντιας επίδρασης, όπως είναι η μείωση του συντελεστή υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών, αλλά και της εισφοράς αλληλεγγύης. Με δημοσιονομικό χώρο της τάξεως του 1 δισ. ευρώ μπορεί να χρηματοδοτηθεί η μείωση των ασφαλιστικών κατά επιπλέον 1,1 μονάδα σε σχέση με τα δεδομένα που θα διαμορφωθούν από την 1η Ιουνίου (θα υποχωρήσουν οι εισφορές κατά 0,9% βάσει του ψηφισμένου νόμου) και να μειωθεί η εισφορά αλληλεγγύης μεσοσταθμικά κατά τουλάχιστον 30%.
Για το οικονομικό επιτελείο το ζητούμενο είναι να περισσέψουν πόροι, ώστε το 2021 να «βοηθηθεί» η επιστροφή στην ανάπτυξη με μέτρα μόνιμου χαρακτήρα και οριζόντιας επίδρασης, όπως είναι η μείωση του συντελεστή υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών, αλλά και της εισφοράς αλληλεγγύης.