Επιβάλλεται η επανεξέταση των κριτηρίων ενίσχυσης

Το ότι ο κορονοϊός αναστάτωσε τον κόσμο και επέφερε τεράστιες καταστροφές και απρόβλεπτες κοινωνικο-οικονομικές ανακατατάξεις -που δεν μπορούσε κανείς να φανταστεί ούτε να προβλέψει- είναι γεγονός που βιώνουμε με τον πλέον δραματικό τρόπο. Και η επιτυχία της κυβέρνησης στην αντιμετώπιση αυτής της φοβερής καταιγίδας που ενέσκηψε στη χώρα μας είναι, επίσης, αναμφισβήτητη και αναγνωρισμένη διεθνώς. Αυτό απεικονίζεται και στους δείκτες οικονομικού κλίματος και αισιοδοξίας των πολιτών της Ε.Ε. και στην επιδοκιμασία του έργου της, που πραγματικά είναι εντυπωσιακή. Η χώρα μας τους μήνες Φεβρουάριο, Μάρτιο και Απρίλιο ήταν στην πρώτη θέση αυτής της κατάταξης, ενώ τον Ιανουάριο στη δεύτερη. Και είμαστε πολύ περήφανοι γι' αυτό ως πολίτες που αγαπάμε τον τόπο μας. Άρα η οποιαδήποτε επισήμανση κάποιων αδυναμιών εκ μέρους μας δεν μπορεί παρά είναι καλοπροαίρετη και να αποσκοπεί στην ενδυνάμωση των κυβερνητικών προσπαθειών, καθώς και στη μεγαλύτερη αποδοτικότητα του έργου της κυβέρνησης.

Με την έξαρση της πανδημίας η κυβέρνηση βρέθηκε αντιμέτωπη με πολλά και οξύτατα προβλήματα και έπρεπε να δράσει άμεσα, προκειμένου να δοθούν οι αναγκαίες λύσεις και μάλιστα μέσα στον ελάχιστο χρόνο, αφού οι φλόγες που απειλούσαν να μας κατακάψουν έρχονταν με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Ήταν απόλυτα φυσικό, λοιπόν, να γίνουν και λάθη και παραλείψεις, που -προς τιμή των αρμοδίων- άκουγαν πολίτες και ειδικούς και αρκετά απ' αυτά τα διόρθωναν, κάτι που μπορούμε να επιβεβαιώσουμε και εμείς, με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο. Και είμαστε ευτυχείς που βρέθηκαν καλοί καπετάνιοι στο τιμόνι του πλοίου σ' αυτήν τη μεγάλη φουρτούνα.

Όμως, παρά τις αξιολογότατες προσπάθειες, έχουν ανακύψει κάποια θέματα που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής, όπως αυτό των κριτηρίων των οικονομικών ενισχύσεων των επιχειρήσεων με διάφορους τρόπους, όπως χρηματοδοτήσεις, επιδοτήσεις επιτοκίων κ.λπ.

Κατ' αρχάς -επειδή στην εφαρμογή των μέτρων ακολουθούνται κάποιοι ευρωπαϊκοί κανόνες- θεωρούμε πολύ σημαντικό στοιχείο για τον καθορισμό των οικονομικών ενισχύσεων την ανατομία της ελληνικής οικονομίας και την επισήμανση τής διαφοροποίησης των κριτηρίων χορήγησής τους μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. Δηλαδή, ποια σχέση υπάρχει μεταξύ Γερμανίας, Γαλλίας, Νορβηγίας, Σουηδίας και Ελλάδας; Απολύτως καμιά! Η Νορβηγία έχει το μεγαλύτερο κρατικό επενδυτικό fund στον κόσμο -με αξία άνω του ενός τρισ. ευρώ- και ποσοστιαία απόδοση σαράντα δισ. ευρώ, περίπου, τον χρόνο - ήτοι το 20% του ΑΕΠ της χώρας μας. Η Σουηδία, με λιγότερο πληθυσμό από την Ελλάδα -σχεδόν 10 εκατ.- έχει ΑΕΠ 530 δισ. ευρώ περίπου -ήτοι 2,80 φορές μεγαλύτερο από αυτό της Ελλάδας- και τεράστιες βιομηχανικές δυνατότητες. Η χώρα μας βγήκε από μια τρομερή περιπέτεια που όμοιά της δεν γνώρισε ποτέ ο κόσμος. Ουδέποτε κράτος υπέστη οικονομική καθίζηση 25% του ΑΕΠ μέσα σε τόσο λίγο χρόνο και ποτέ κρίση δεν ήταν τόσο βαθιά και βαριά, ώστε για δύο συνεχόμενα έτη να υπάρξει ύφεση μεγαλύτερη από 7%. Και, βέβαια, είναι η μοναδική χώρα με τρία συνεχόμενα μνημόνια διάσωσης δέκα ετών και τις μεγαλύτερες δημοσιονομικές δεσμεύσεις που υπήρξαν ποτέ σε παγκόσμιο επίπεδο, με δυσθεώρητα πλεονάσματα μέχρι το 2060 και δέσμευση του δημόσιου πλούτου για ενενήντα εννιά χρόνια -αρχικά, μες στον πανικό της απειλής εξόδου της χώρας από την Ε.Ε., υπήρχε δέσμευση μέχρι και των αρχαιολογικών χώρων-, κάτι που δεν τόλμησε κανείς να διαπράξει μέχρι τώρα. Το 2012 έκλεισαν 192.000 επιχειρήσεις, κάτι που μπορεί να συμβεί μόνο σε καταστροφικές εμπόλεμες περιόδους. Την εποχή της κρίσης έκλεισαν συνολικά 230.000 επιχειρήσεις και αρκετές χιλιάδες άλλες υπέστησαν τεράστιες ζημιές, που, όμως, επιβίωσαν, δουλεύοντας

σκληρά και, ουσιαστικά, για το Δημόσιο, τους ασφαλιστικούς οργανισμούς και τις τράπεζες. Λυπάμαι που το αναφέρω, αλλά πολλές φορές εγώ ο ίδιος -με τον κυνισμό της εμπειρίας ή του κύρους, τέλος πάντων, δεν έχει καμιά σημασίαέχω αποκαλέσει επιχειρηματίες «χαμηλόβαθμα στελέχη των τραπεζών», αφού, στην κυριολεξία, αμείβονται με λιγότερα χρήματα από αυτούς και δουλεύουν πολύ περισσότερες ώρες, χωρίς αργίες και με χιλιάδες προβλήματα. Και, βέβαια, χωρίς πολλές ελπίδες διευθέτησης των προβλημάτων τους - που, όμως, αυτοί δεν το βλέπουν. Είναι να απορείς πώς βρίσκουν αυτοί οι άνθρωποι το κουράγιο και συνεχίζουν να εργάζονται και να διατηρούν τις επιχειρήσεις τους! Καλό και χρήσιμο είναι, λοιπόν, να τα θυμόμαστε όλα αυτά, για να συνειδητοποιούμε ποιοι είμαστε ως λαός και από πού ερχόμαστε ως κράτος. Έτσι πιστεύουμε ότι θα αντιμετωπίσουμε καλύτερα τα πράγματα.

Κι έρχεται, τώρα, μία σοβαρή κυβέρνηση και διακηρύσσει σε όλους τους τόνους ότι σέβεται την επιχειρηματικότητα και πιστεύει σ' αυτήν και ότι θα κάνει το παν για να διαμορφώσει το κατάλληλο επενδυτικό περιβάλλον, καταργώντας τη γραφειοκρατία και κόβοντας όλα τα δεσμά που δένουν την ανάπτυξη της οικονομίας. Και, πράγματι, αυτό μπορεί να γίνει πολύ γρήγορα και με θεαματικά αποτελέσματα, αφού η Ελλάδα είναι μια χώρα με τεράστιες και μοναδικές δυνατότητες. Και οι επιχειρηματίες πιστεύουν τις κυβερνητικές διαβεβαιώσεις κι ας μην έχουν δει ακόμα κάτι το μεγάλο και το χειροπιαστό. Πέρα από κάποιες ρυθμίσεις -που ήταν, τελικά, περισσότερο προς όφελος του κράτους, αφού ένα μεγάλο μέρος του πλούτου που παράγεται διοχετεύεται σ' αυτές- και μειώσεις φόρων (εισοδήματος τεσσάρων μονάδων και προκαταβολής φόρου 5%, καθώς και ελάχιστες μειώσεις ΦΠΑ), δεν υπήρξε άλλο τίποτα - ούτε καν στη μείωση του ΕΝΦΙΑ δεν συμπεριελήφθησαν οι επιχειρήσεις, λες και αυτές δεν πληρώνουν φόρο και δεν την έχουν ανάγκη. Ελπίζουμε, κάποια στιγμή, οι αρμόδιοι να ξαναδούν πιο καθαρά το θέμα της εξαίρεσης των επιχειρήσεων από τη μείωση του ΕΝΦΙΑ. Κι ούτε επήλθε η αναμενόμενη ανάπτυξη του 2019, αφού αυτή ήταν μόλις 1,9%. Και η προβλεπόμενη ανάπτυξη του 2020 -προ κορονοϊού- κατά 2%-2,5% ήταν ασήμαντη για τη χώρα μας, αφού, αν βαδίζουμε διαρκώς μ' αυτά τα ποσοστά, χρειαζόμαστε κοντά δέκα χρόνια για να φτάσουμε το ύψος του ΑΕΠ του 2007 (237 δισ.). Δηλαδή για να πάμε εκεί όπου ήμασταν πριν από δεκατρία χρόνια, θα κάνουμε συνολικά είκοσι χρόνια, όταν η Πορτογαλία πέρασε το ΑΕΠ που είχε πριν από το τριετές μνημόνιο, σε μόλις πέντε χρόνια, και η Ιρλανδία, το ίδιο διάστημα, από 125% που ήταν ο λόγος ΑΕΠ προς δημόσιο χρέος έφτασε στο 65%, κοντά στο επίπεδο της Γερμανίας!

Εδώ, λοιπόν, γεννάται το σημαντικότατο θέμα της ανάπτυξης. Και αυτή για να 'ρθει απαιτούνται δυο απλά πράγματα, που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν: κατανάλωση και τράπεζες. Συνεπώς, χρειάζονται γενναίες κρατικές παρεμβάσεις, ώστε να υπερπηδήσουμε τα μεγάλα εμπόδια που βρίσκονται μπροστά μας. Κι αντί γι' αυτό, τι βλέπουμε; Μια μίζερη και κοντόφθαλμη αντιμετώπιση των προβλημάτων αρκετών επιχειρήσεων, που, ουσιαστικά, τις οδηγεί στο τελευταίο βήμα, πριν απ' την κατάρρευση.

Η δεκαετής φοβερή οικονομική κρίση που πέρασαν -για την οποία, σημειωτέον, δεν ήταν υπεύθυνες αυτές, αλλά προήλθε, κυρίως, από τη διακυβέρνηση και τους χειρισμούς των αρμόδιων πολιτικών από το 2004-2015έφαγε τις σάρκες τους και τώρα, σκελετοί πια, αγωνίζονται να υπάρξουν. Όμως, όπως φαίνεται, πολύ δύσκολα θα τα καταφέρουν. Και πάνω που πήγαν να σηκώσουν κεφάλι με την αλλαγή του οικονομικού κλίματος, δυστυχώς, ξαναπέφτουν, ακόμα πιο βαθιά. Κι είναι

πολλές οι επιχειρήσεις αυτές και δεκάδες χιλιάδες οι εργαζόμενοι που απασχολούν και συνεισφέρουν στην οικονομία και στο κράτος.

Το υπουργείο Ανάπτυξης, με την υπ' αριθμ. πρωτ. 37674/10-04-2020 «Πρόσκληση για την Επιδότηση τόκων υφιστάμενων δανείων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων πληττόμενων από τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας του ιού Covid-19» αποφάσισε να ενισχύσει οικονομικά τις επιχειρήσεις, κάτι που, στις σημερινές συνθήκες, θεωρείται άκρως αναγκαίο, αυτονόητο και επείγον, αφού οι περισσότερες επιχειρήσεις έχουν υποστεί ανυπολόγιστες καταστροφές. Και, βέβαια, η σωτηρία τους συνδέεται με την τύχη των ανθρώπων που εργάζονται σ' αυτές, αφού είναι βέβαιο ότι η σοβαρή απομείωση του κύκλου εργασιών τους θα σημάνει την απώλεια δεκάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας.

Δικαιούχος που χορηγεί τις προαναφερόμενες ενισχύσεις είναι η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης και Εφαρμογής Τομέων Βιομηχανίας, Εμπορίου και Επενδύσεων, η οποία θα μεταβιβάσει τους απαιτούμενους πόρους στις τράπεζες.

Ημερομηνία έναρξης της ηλεκτρονικής υποβολής των αιτήσεων στο Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Κρατικών Ενισχύσεων (www.ependyseis.gr/mis) οριζόταν η 15η Απριλίου 2020 και ώρα 12.00 και η λήξη στις 30 Ιουνίου 2020 και ώρα 17.00 - αν και η πλατφόρμα δεν είναι ανοιχτή τώρα, λόγω κάλυψης του διατιθέμενου ποσού, αλλά -όπως διατείνονται- θα αυξηθεί το ποσό και θα ξανανοίξει.

Καλά και χρήσιμα όλα αυτά. Εξάλλου, δεν υπάρχει και άλλος τρόπος για να μην καταρρεύσει η οικονομία και το κράτος ολόκληρο. Και αυτό πράττουν όλα τα κράτη του κόσμου και με απείρως μεγαλύτερες και αμεσότερες ενισχύσεις - η Ε.Ε. μέχρι που να σηκώσει το ένα, βρομάει το άλλο. Το θέμα, όμως, που ανακύπτει εδώ είναι με ποιον τρόπο θα δοθούν αυτές οι επιδοτήσεις.

Δεδομένου ότι το ποσό -που τελικά μπορεί να πλησιάσει και τα δύο δισ. (από ένα αρχικά)- θα διοχετευθεί μέσω τραπεζών και, ουσιαστικά, με τραπεζικά κριτήρια -που, λόγω της δεινής θέσης των τραπεζών, αυτά κρίνονται όχι μόνο πολύ αυστηρά, αλλά και πέρα των νομικών δεσμεύσεων που έχει θέσει το κράτος (π.χ. το αίτημα για φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα)-, γεννάται το ερώτημα κατά πόσο τα κριτήρια αυτά έχουν τεθεί με ορθολογικό τρόπο, που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των επιχειρήσεων, αλλά, κυρίως, λαμβάνουν υπόψη την κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα αυτές.

Είναι επόμενο έπειτα από δέκα χρόνια βαθύτατης οικονομικής κρίσης -που μέλημα των επιχειρήσεων ήταν, πρωτίστως, να μείνουν ζωντανές και να μην κλείσουν- να υπάρχουν συσσωρευμένες ζημιές -μικρές ή μεγάλες-, που, όμως, με χίλιους δυο τρόπους αντιμετωπίζονται και επιτρέπουν στις επιχειρήσεις αυτές να λειτουργούν με προβλήματα, αλλά, όμως, να υφίστανται και να κινούνται αξιοπρεπώς στην αγορά. Και πώς γίνεται αυτό, ειδικά τώρα που οι πιστώσεις και τα αξιόγραφα (επιταγές, γραμμάτια) έχουν περιοριστεί δραστικά; Απλά να ρωτήσουν οι αρμόδιοι τους επιχειρηματίες, γιατί μόνο η καρδούλα τους το ξέρει. Αυτοί ξέρουν τι έχουν τραβήξει όλα αυτά τα χρόνια δουλεύοντας άπειρες ώρες -οι ίδιοι και τα μέλη των οικογενειών τους-, χωρίς να αμείβονται καν με έναν αξιοπρεπή μισθό, αλλά να παίρνουν ό,τι απομένει μετά την πληρωμή των υποχρεώσεών τους, στην καλύτερη περίπτωση. Και, βέβαια, οι επιχειρήσεις λειτουργούν με μεγάλη συρρίκνωση των επενδύσεων, τη δραστική και οριακή μείωση προσωπικού, την τεράστια συσσώρευση χρεών (σαν έμμεση χρηματοδότηση) προς το Δημόσιο, τους ασφαλιστικούς οργανισμούς και τις τράπεζες, αλλά και τη φοροδιαφυγή, που λειτούργησε, κυρίως, σαν άμυνα στην κατάρρευση και στην επέλαση της φοροκαταιγίδας του κράτους, που άλλους τρόπους

δεν ήξερε, παρά μόνο να επιβάλει δυσθεώρητους φόρους, που μας έκαναν πρωταθλητές κόσμου στον τομέα αυτόν. Και ποιοι πλήρωσαν τον λογαριασμό της κατάρρευσης του κράτους; Κυρίως, ο ιδιωτικός τομέας με τις αμέτρητες καταστροφές των επιχειρήσεων και πάνω από ένα εκατομμύριο απολύσεις εργαζομένων, ανεβάζοντας την ανεργία κοντά στο 28% - την επίσημη, γιατί η ανεπίσημη κυμαινόταν γύρω στο 33%, χωρίς να υπολογίζουμε αυτούς που εργάζονταν λιγότερες μέρες ή με μειωμένο ωράριο.

Κι έρχεται τώρα το κράτος και τα παραγνωρίζει όλ' αυτά και προϋποθέτει για την ενίσχυση των επιχειρήσεων να μην έχει απολεσθεί πάνω από το ήμισυ του εγγεγραμμένου τους κεφαλαίου λόγω ζημιών. Μα πώς αυξήθηκαν οι υποχρεώσεις προς το Δημόσιο -από 40 δισ. ευρώ το 2009 σε 106 δισ. που είναι σήμερα- και τους ασφαλιστικούς οργανισμούς -από 8 δισ. ευρώ το 2009 σε 35 δισ. σήμερα-, καθώς και τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς τις τράπεζες, που φτάνουν τα 70 δισ. ευρώ περίπου; Και γιατί έγιναν οι ρυθμίσεις των 100 και 120 δόσεων αν ήταν σε θέση οι επιχειρήσεις να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους; Απλώς, υπήρξε και υπάρχει μια εμφανή αδυναμία αρκετών επιχειρήσεων να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις αυτές. Και είναι βέβαιο ότι αν οι επιχειρήσεις αυτές βοηθηθούν και αντέξουν, και θα εξοφλήσουν σιγά σιγά τα χρέη τους, και θα κρατήσουν τους εργαζόμενούς τους, και θα αναπτυχθούν - για το καλό όλων και κυρίως του Δημοσίου, των ασφαλιστικών οργανισμών και των τραπεζών. Αν, όμως, πιεστούν, έστω και λίγο, θα κλείσουν - είναι σαν τους ετοιμοθάνατους που δεν θέλουν και πολύ. Είναι τόσο απλό.

Η αμείλικτη πραγματικότητα είναι αυτή: η κατάσταση πολλών επιχειρήσεων είναι τραγική. Όμως, το παλεύουν. Και μπορούν να αντέξουν αν υποστηριχτούν και αλλάξει λίγο η αγορά. Αν, όμως, το κράτος θέσει τόσο αυστηρά κριτήρια στην ενίσχυσή τους, πολύ λίγες επιχειρήσεις θα πληρούν τις προϋποθέσεις των ενισχύσεων, και θα είναι αυτές που, ουσιαστικά, δεν έχουν και απόλυτη ανάγκη.

Και, επιπροσθέτως, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αν όλες τις επιχειρήσεις τις περνάγαμε από κόσκινο, πολλές από αυτές θα έπρεπε να κλείσουν και ειδικά κάποιοι κολοσσοί - για τα ελληνικά δεδομένα. Παρ' όλα αυτά, όμως, λειτουργούν και προσφέρουν στο κράτος και στους εργαζόμενους.

Η γνώμη μας είναι ότι θα πρέπει να αλλάξουν τα κριτήρια ενίσχυσης των επιχειρήσεων και ειδικά να απαλειφθεί ο όρος της κεφαλαιακής επάρκειας -σύμφωνα με τον κανόνα των εμπορικών νόμων-, που εξετάζεται η θέση των επιχειρήσεων, αν τα ίδια κεφάλαια πέσουν κάτω από το 50%, μετά τον συμψηφισμό των συσσωρευμένων ζημιών. Όπως προαναφέραμε, η υπάρχουσα αυτή θέση δεν εμποδίζει τη λειτουργία ούτε τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, κάτι που αποδεικνύεται στην πράξη, αφού δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις με τέτοια ή και χειρότερη κεφαλαιακή σχέση εξακολουθούν να λειτουργούν και να ανταποκρίνονται επάξια στους εμπορικούς όρους των συναλλαγών.

Εμείς θα προτείναμε πιο ρεαλιστικά κριτήρια ενίσχυσης των επιχειρήσεων, όπως την εμπρόθεσμη εξόφληση των υποχρεώσεων -τρεχουσών, προηγούμενων χρήσεων και ρυθμισμένων- προς το Δημόσιο, τους ασφαλιστικούς οργανισμούς και τις τράπεζες, την ανυπαρξία σφράγισης επιταγών και επιβολής ουσιωδών φορολογικών και ασφαλιστικών παραβάσεων, τη διατήρηση του προσωπικού τους και τη μείωση του τζίρου τους. Αν όλες αυτές οι προϋποθέσεις πληρούνται, τότε μια επιχείρηση δικαιούται να ενισχυθεί και να βοηθηθεί, προκειμένου να συνεχίσει τις εργασίες της και να αναπτυχθεί. Αυτό επιτάσσει το συμφέρον του κράτους και των πολιτών. [ SID: 13533466]

*Οκ.ΠαναγιώτηςΨαριανόςείναιπρόεδροςκαιδιευθύνωνσύμβουλοςτηςΕταιρείαςΟικονομικώνΣυμβούλωνκαιΕλεγκτώνΓραφείοΨαριανούΑ.Ε.