Παραδοχή λαθών από ESM στη μνημονιακή «θεραπεία»
Ανάχωμα στον Covid-19 οι φιλο-επενδυτικές μεταρρυθμίσεις
Ηπανδημία αναμένεται να έχει σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο στην Ελλάδα και απαιτούνται πολιτικές ενίσχυσης της ανάπτυξης, προκειμένου να διασφαλιστεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα αλλά και να ενισχυθεί η παραγωγικότητα, αναφέρει για τη χώρα μας ο 2ος ετήσιος απολογισμού του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα.
Την ημέρα που άναψε το πράσινο φως για την εκταμίευση της δόσης από τα ANFAs και τα SMPs, ανακοινώθηκε επίσης ο απολογισμός των μνημονίων, μια ειδική έκθεση που υπογράφει ο πρώην επίτροπος Χοακίν Αλμούνια. Στην έκθεση Αλμούνια ξεχωρίζει η απαρίθμηση των λαθών που έγιναν κατά την υλοποίηση των μνημονίων, αλλά και πέντε θεσμικές αλλαγές που συστήνονται για το μέλλον:
1: Τα μελλοντικά προγράμματα του ESM πρέπει να καθορίζουν σαφώς τους στρατηγικούς στόχους σε μακροπρόθεσμη βάση. 2: Τα συμβούλια του ESM θα πρέπει να αναπτύξουν καθοδήγηση υψηλού επιπέδου για τον σχεδιασμό προγραμμάτων.
3: Τα συμβούλια του ESM πρέπει να βελτιώσουν τη διακυβέρνηση του προγράμματος καθορίζοντας σαφείς οδηγίες για τα θεσμικά όργανα.
4: Τα θεσμικά όργανα με την υποστήριξη των εθνικών αρχών πρέπει να συντονίζουν τις φάσεις προετοιμασίας και εφαρμογής ενός προγράμματος. 5: Απαιτείται ένα ισχυρό, συνεκτικό πλαίσιο παρακολούθησης μετά το πρόγραμμα για τη διασφάλιση του οφέλους προσαρμογής και του ESM ως πιστωτή.
Πανδημικός αντίκτυπος
«Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2020 θα επηρεαστεί από το
πανδημικό σοκ, λόγω των χαμηλότερων φορολογικών εσόδων και των μεγαλύτερων από το αναμενόμενο δαπανών» αναφέρει στην ετήσια έκθεσή του ο ESM. Εκτιμάται ακόμη πως «παρά τη συντονισμένη ανταπόκριση των υπευθύνων χάραξης πολιτικής στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο για τη διατήρηση θέσεων εργασίας και για τη στήριξη εργαζομένων, επιχειρήσεων και οικογενειών, η αβεβαιότητα σχετικά με το μέγεθος και τη διάρκεια του πανδημικού σοκ παραμένει αυξημένη». «Ύστερα από μία δεκαετία προσαρμογής, η οικονομική ανάκαμψη σταθεροποιήθηκε το 2019» επισημαίνεται χαρακτηριστικά, για να συμπληρωθεί ότι «η Ελλάδα πέτυχε τον δημοσιονομικό της στόχο για πέμπτη συνεχή χρονιά και ενίσχυσε την πρόσβασή της στις αγορές » . « Η συνέχιση του μεταρρυθμιστικού έργου θα εδραιώσει τα επιτεύγματα του οικονομικού και χρηματοπιστωτικού τομέα» αναφέρει ακόμα. Προ κρίσης το ΑΕΠ τονώθηκε από τον τουρισμό και τις επενδύσεις σε ακίνητα, αλλά οι «ιδιωτικές επεν
δύσεις παρέμεναν αδύναμες συνολικά, υποδηλώνοντας ότι η Ελλάδα πρέπει να βελτιώσει περαιτέρω το επιχειρηματικό της περιβάλλον και την ανταγωνιστικότητά της».
Έκθεση Αλμούνια
Ως προς τις στρατηγικές για τη βιώσιμη και συμμετοχική ανάπτυξη των προγραμμάτων, ο ανεξάρτητος εκτιμητής αναφέρει στην έκθεσή του πως τα προγράμματα αυτά έπρεπε να επικεντρωθούν στη γρήγορη προσαρμογή και στη συνέχεια στη σταθεροποίηση της οικονομίας. Όμως, καθώς η ύφεση ήταν βαθύτατη και η αλληλουχία των μεταρρυθμίσεων δεν μπορούσε να καλλιεργήσει μια σημαντικά ισχυρότερη ανταγωνιστικότητα τιμών, η ανεργία αυξήθηκε ταχύτατα και τα μεσαία προς χαμηλά εισοδήματα μειώθηκαν δραματικά.
Όπως τονίζεται στην έκθεση, ως προς τις επιπτώσεις που είχε το πρόγραμμα στην ανθεκτικότητα της Ελλάδας έναντι διαφόρων σοκ, το πρόγραμμα του ESM έδωσε έμφαση στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και την ανάπτυξη, όμως η μακροοικονομική επίπτωση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων δεν ελήφθη συστηματικά υπόψη στις προβλέψεις των θεσμών, στον σχεδιασμό του προγράμματος ή στην ατζέντα των αξιολογήσεων. Ενώ οι θεσμοί ενίσχυσαν τη στήριξη μέσω της δημιουργίας δυνατοτήτων και της χρήσης βέλτιστων πρακτικών, τα προγράμματα δεν μπορούσαν να διορθώσουν όλες τις θεμελιώδεις θεσμικές αδυναμίες στην Ελλάδα και έτσι, αν και βγήκαν ισχυρότεροι από τα προγράμματα αυτά, οι ελληνικοί θεσμοί εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν περιορισμούς και κινδύνους πολιτικής παρέμβασης.
Πάντως, όπως επισημαίνεται στην έκθεση, η ατζέντα των μεταρρυθμίσεων δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Η ανθεκτικότητα στα οικονομικά σοκ έχει βελτιωθεί, αλλά οι μακροπρόθεσμες προοπτικές παραμένουν υποτονικές, λόγω της βραδείας βελτίωσης της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας, αλλά και λόγω της ανολοκλήρωτης εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων. Επίσης, οι μη απαραίτητοι κανονισμοί στην αγορά προϊόντων περιορίζουν την ικανότητα της οικονομίας να ανακάμπτει από τα σοκ.
Όπως τονίζεται στην έκθεση, το πρόγραμμα του ESM σημαδεύτηκε από μια ανοικτή διαφωνία μεταξύ των εταίρων του προγράμματος για τη βιωσιμότητα του χρέους. Η διαφωνία αυτή επηρέασε αρνητικά τη συνεργασία και την εφαρμογή του προγράμματος.
Ενώ η ανάλυση βιωσιμότητας χρέους είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για την εστίαση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, οι διαφορές στις υποθέσεις των θεσμών και των βασικών συμμέτοχων ως προς την ανάλυση αυτή, δημιούργησαν πρόβλημα στη συνεργασία και στην εφαρμογή του προγράμματος. Η ανάλυση βιωσιμότητας χρέους, από ένα τεχνικό εργαλείο δημοσιονομικής παρακολούθησης, κατέληξε να γίνει ένα πολιτικοποιημένο εργαλείο για τη λήψη αποφάσεων, που εξέθεσε την εγγενή σύγκρουση μεταξύ των βραχυπρόθεσμων και των μακροπρόθεσμων προοπτικών της επίλυσης της κρίσης. Πάντως, όπως τονίζεται στην έκθεση, εάν εφαρμοστεί σωστά και υπάρξει συνεχής επικοινωνία μεταξύ όλων των εταίρων του προγράμματος, η ανάλυση βιωσιμότητας χρέους μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο.