Υστέρηση εσόδων και αύξηση της ανεργίας απειλούν τον προϋπολογισμό του ΕΦΚΑ
Πώς προέκυψε η απόκλιση της τάξεως του 7,3% στο πεντάμηνο σε σχέση με πέρυσι
Σε καθρέφτη της πανδημικής κρίσης του κορονοϊού εξελίσσεται μοιραία ο ΕΦΚΑ, καθώς οι πρωτόγνωρες συνθήκες που διαμόρφωσε και συνεχίζει να διαμορφώνει στην οικονομία η πανδημία του Covid-19 αντικατοπτρίζονται στα έσοδα και στις οικονομικές ισορροπίες του ασφαλιστικού γίγαντα. Η υστέρηση εσόδων για το πρώτο πεντάμηνο του 2020 φτάνει στο 7,3% σε σύγκριση με το 2019, σύμφωνα και με τα όσα ανέφερε στην Επιτροπή Παρακολούθησης του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης της Βουλής ο διοικητής του ΕΦΚΑ Χρίστος Χάλαρης. Τον Μάρτιο η υποχώρηση των εσόδων από τη μισθωτή απασχόληση, που είναι ο βασικός αιμοδότης του συστήματος μετά τον κρατικό προϋπολογισμό, έφτασε στο 13% και τον Απρίλιο στο 23% συγκριτικά με το 2019, με αποτέλεσμα το δίμηνο της καραντίνας να εισπραχθούν από τους εργοδότες συνολικά 250 εκατ. ευρώ λιγότερα από πέρυσι.
Οι δύο δομικές διαφορές
«Η υστέρηση εσόδων που εμφανίζεται και το νούμερο των 600 εκατ. ευρώ που ακούγεται αφορά ένα κομμάτι το οποίο δεν είναι απολύτως συγκρίσιμο με το 2019» είπε ο κ. Χάλαρης στη Βουλή, κάνοντας λόγο για δύο δομικές διαφορές του φετινού πενταμήνου: το δώρο του Πάσχα είχε καταβληθεί πέρυσι στο πρώτο πεντάμηνο, ενώ φέτος καταβάλλεται αυτήν την εποχή, ενώ παράλληλα οι ελεύθεροι επαγγελματίες, λόγω του νέου νόμου, υπολείπονται στην πληρωμή έναν μήνα, καθώς τα πρώτα ειδοποιητήρια βγήκαν τον Μάρτιο για τον Ιανουάριο.
Κι ενώ ο κλάδος κύριας σύνταξης του ΕΦΚΑ κινούνταν τους
πρώτους δύο μήνες του έτους σε θετικό πρόσημο, καταγράφοντας τον Ιανουάριο πλεόνασμα 348 εκατ. ευρώ και τον Φεβρουάριο 62 εκατ., από τον Μάρτιο τα ελλείμματα φαίνεται πως έκαναν την εμφάνισή τους και κυμάνθηκαν, κατά πληροφορίες, τους δύο μήνες της «σκληρής καραντίνας» στο επίπεδο των 380 εκατ. ευρώ ανά μήνα. Τον Μάιο το μηνιαίο έλλειμμα περιορίστηκε στα 197 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα το ισοζύγιο στο πεντάμηνο να προκύπτει ελλειμματικό, κοντά στο επίπεδο περίπου των 550 εκατ. ευρώ. Μειούμενα βαίνουν και τα έσοδα από τις ρυθμισμένες οφειλές.
Για παράδειγμα, τα έσοδα από οφειλές που αφορούν τον κλάδο κύριας σύνταξης φαίνεται πως υποχώρησαν σχεδόν κατά 50% τον Απρίλιο και τον Μάιο (εισπράχθηκαν ανά μήνα περί τα 40 εκατ. ευρώ) συγκριτικά με τον περασμένο Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, όταν εισπράττονταν 75-80 εκατ. ευρώ τον μήνα. Η εικόνα αυτή είναι ενδεικτική της κατάστασης που διαμορφώθηκε λόγω κορονοϊού, καθώς οι περισσότερες πληρωμές τρεχουσών ασφαλιστικών υποχρεώσεων και ρυθμισμένων οφειλών μεταχρονολογήθηκαν λόγω της κρίσης. Συγκεκριμένα:
Οι ασφαλιστικές εισφορές για το διάστημα έως την απαγόρευση λειτουργίας των επιχειρήσεων ή έως την αναστολή συμβάσεων εργασίας των μηνών Φεβρουαρίου - Απριλίου, απαιτητών έως 31/3, 30/4 και 31/5 μπορούν να πληρωθούν από τους πληττόμενους το τρίμηνο Σεπτέμβριος - Νοέμβριος.
Η πληρωμή των δόσεων ρυθμισμένων οφειλών ανεστάλη από τον Μάρτιο και για τρεις μήνες. Οι δόσεις που έληγαν στις 31/3 θα πληρωθούν στις 30/6, οι δόσεις που έληγαν στις 30/4 θα πληρωθούν στις 31/7 κ.ο.κ.
Από το ταμείο, λείπουν, και οι εισφορές των μισθωτών που τέθηκαν σε αναστολή, τις οποί
ες θα καταβάλει τώρα το κράτος. Σύμφωνα με στοιχεία που έγιναν γνωστά, τον Απρίλιο τελούσαν σε αναστολή σύμβασης 936.000 εργαζόμενοι, ενώ τον Μάρτιο 775.000. Το σύνολο των δηλωθεισών ασφαλιστικών εισφορών για το χρονικό διάστημα της αναστολής ανήλθε σε 62 εκατ. ευρώ για τον Μάρτιο -όταν η διάρκεια της αναστολής ήταν κυμαινόμενη και έως 15 μέρεςκαι σε 200 εκατ. για τον Απρίλιο, όταν η πλειοψηφία τελούσε σε αναστολή για 30 ημέρες. Συνολικά στις Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις (ΑΠΔ) και με τον κωδικό ειδικού τύπου αποδοχών που αντιστοιχεί στο χρονικό διάστημα της αναστολής δηλώθηκαν εισφορές 262 εκατ. ευρώ. Το συγκεκριμένο κόστος, το οποίο παραπέμπει σε χαμηλούς ονομαστικούς μισθούς (η ασφαλιστική κάλυψη υπολογίζεται επί των αρχικών ονομαστικών μισθών), προβληματίζει τους ειδικούς για την πορεία των εσόδων εντός του έτους.
Ο παράγοντας της ανεργίας
Δεν είναι λίγοι όσοι προεξοφλούν μεγέθυνση των ελλειμμάτων, κυρίως λόγω της αναμενόμενης αύξησης της ανεργίας. Εκτιμήσεις αναφέρουν πως για κάθε ποσοστιαία μονάδα αύξησης της ανεργίας, το σύστημα καταγράφει απώλεια εισφορών 280 εκατ. ευρώ τον χρόνο, καθώς «χάνονται» περί τους 50.000 ασφαλισμένους. Αν προστεθούν και τα έξτρα κονδύλια για επιδόματα ανεργίας, που υπολογίζονται κοντά στα 160 εκατ. ευρώ, τότε η συνολική επιβάρυνση για κάθε μονάδα αύξησης της ανεργίας κυμαίνεται στα 440 εκατ. ευρώ. Αν η ανεργία προσεγγίσει ή ξεπεράσει το φράγμα του 20%, οι απώλειες δεν αποκλείεται να ξεπεράσουν
το 1,5 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση. Σημαντικές είναι και οι απώλειες από την αύξηση της ευελιξίας, καθώς έχει υπολογιστεί πως για κάθε ποσοστιαία μονάδα πλήρους απασχόλησης που μετατρέπεται σε μερική ή εκ περιτροπής εργασία χάνονται 64 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Κατά συνέπεια, δεν θεωρείται τυχαία στοίχημα η μαζική συμμετοχή στο πρόγραμμα «Συν-Εργασία» που διασφαλίζει για τον ΕΦΚΑ το 100% των εισφορών των μισθωτών στο ύψος των ονομαστικών τους μισθών, ενώ απαγορεύει τις απολύσεις όσων εντάσσονται. Παρ’ όλα αυτά, η μέχρι στιγμής συμμετοχή δεν δείχνει ενθαρρυντική, καθώς -όπως αποκάλυψε χθες ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Γιάννης Βρούτσης- την πρώτη εβδομάδα εντάχθηκαν στο πρόγραμμα 2.694 επιχειρήσεις και 30.990 εργαζόμενοι.
Κυβερνητικές διαβεβαιώσεις
Ο κ. Βρούτσης, πάντως, εμφανίστηκε στη Βουλή καθησυχαστικός. Όπως είπε, η παγκόσμια κρίση του κορονοϊού θα δημιουργήσει αναπόφευκτα προβλήματα στα έσοδα του ασφαλιστικού. Εκτίμησε, μάλιστα, πως η υστέρηση εσόδων θα διογκωθεί, διότι η πανδημία οδηγεί την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση, αυξάνει την ανεργία και τις απώλειες των Ταμείων. Ξεκαθάρισε, ωστόσο, πως ο κρατικός προϋπολογισμός θα καλύψει τις όποιες ενδεχόμενες ανάγκες του ασφαλιστικού. «Όπως γινόταν στο παρελθόν, θα γίνει και στο μέλλον. Ο κρατικός προϋπολογισμός θα ενισχύσει το ασφαλιστικό μας σύστημα εάν και εφόσον χρειαστεί», υπογράμμισε.