Στα σκαριά μηχανισμοί Ε.Ε. για συλλογικές αγωγές αποζημίωσης
Ευρωβουλή - Συμβούλιο συμφώνησαν στη δημιουργία νομικού πλαισίου επανορθώσεων
Τη σύσταση μηχανισμών, που θα επιτρέπουν στους πολίτες να προχωρούν σε συλλογικές αγωγές αποζημίωσης, στο σύνολο της κοινοτικής επικράτειας, σε περίπτωση που πέσουν θύματα παράνομων πρακτικών, προβλέπει η χθεσινή πολιτική συμφωνία μεταξύ της Ευρωβουλής και του Συμβουλίου της Ε.Ε.
Πρόκειται για μια εμβληματική απόφαση, αφενός μεν γιατί δεν υπήρχε μέχρι τώρα συλλογικός μηχανισμός διεκδίκησης σε κοινοτικό επίπεδο και αφετέρου γιατί μόνο έξι κράτημέλη διαθέτουν εθνική νομοθεσία που προβλέπει νομική διαδικασία αγωγής σε όλους τους τομείς.
Η πολιτική συμφωνία βασίζεται σε πρόταση της Κομισιόν (Απρίλιος 2018), που υποβλήθηκε μετά το σκάνδαλο της Volkswagen, το ονομαζόμενο και «dieselgate», το οποίο είχε καταδείξει την έλλειψη κοινοτικής νομοθεσίας για την προστασία των Ευρωπαίων καταναλωτών.
Πάντως, η Ε.Ε. παίρνει αποστάσεις από την αμερικανική νομοθεσία, υπογραμμίζοντας ότι στόχος είναι η προστασία των καταναλωτών και όχι η αύξηση των εσόδων των δικηγορικών γραφείων. Στις ΗΠΑ οι ομαδικές αγωγές κατατίθενται από δικηγορικά γραφεία που
αμείβονται με ποσοστό επί της αποζημίωσης, ενώ η πολιτική συμφωνία της Ε.Ε. είναι εντελώς διαφορετική, γιατί θα διασφαλίσει τα συμφέροντα των καταναλωτών, αποφεύγοντας παράλληλα τον κίνδυνο καταχρηστικών και αδικαιολόγητων ένδικων διαφορών.
Μάλιστα, για να αποφευχθούν καταχρηστικές αγωγές, οι ευρωβουλευτές επέμειναν επίσης ότι τα δικαστήρια ή οι διοικητικές αρχές μπορούν να αποφασίσουν να απορρίψουν προδήλως αβάσιμες υποθέσεις στο νωρίτερο δυνατό στάδιο της διαδικασίας σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο.
Σε ποιους τομείς
Το πεδίο της συλλογικής δράσης θα περιλαμβάνει, πέρα από το γενικό δίκαιο των καταναλωτών, και παραβιάσεις εμπόρων σε μια σειρά τομείς, όπως προστασία δεδομένων, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, ταξίδια και τουρισμός, ενέργεια, τη
λεπικοινωνίες, περιβάλλον και υγεία, καθώς και δικαιώματα επιβατών αεροπορικών εταιρειών και τρένων, εκτός από το γενικό δίκαιο των καταναλωτών.
Κάθε χώρα θα πρέπει να ορίσει τουλάχιστον έναν εξειδικευμένο μη κερδοσκοπικό φορέα (οργάνωση καταναλωτών ή δημόσιο φορέα) που θα έχει την εξουσία και θα υποστηρίζεται οικονομικά για την έναρξη αγωγών επανόρθωσης, όπως διεκδίκηση αποζημίωσης για λογαριασμό ομάδας καταναλωτών που έχουν υποστεί ζημία από παράνομες εμπορικές πρακτικές.
Οι κυρώσεις
Επί του παρόντος, το επίπεδο των κυρώσεων στους παραβάτες διαφέρει σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με το κράτος-μέλος και συχνά είναι υπερβολικά χαμηλό για να έχει αποτρεπτικό χαρακτήρα, ιδίως για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό επίπεδο και σε μεγάλη κλίμακα.
Με βάση την πρόταση της Κομισιόν, στην οποία βασίζεται η χθεσινή πολιτική συμφωνία, οι εθνικές αρχές θα έχουν την εξουσία να επιβάλλουν αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις με συντονισμένο τρόπο. Για διασυνοριακές παραβάσεις που θίγουν τους καταναλωτές σε διάφορα κράτη-μέλη, το διαθέσιμο μέγιστο πρόστιμο θα είναι το 4% του ετήσιου κύκλου εργασιών
του εμπόρου σε κάθε αντίστοιχο κράτος-μέλος. Τα κράτη-μέλη είναι ελεύθερα να θεσπίζουν υψηλότερα μέγιστα πρόστιμα. Χθες, οι διαπραγματευτές συμφώνησαν ότι η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει εάν θα ιδρύσει έναν Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή για συλλογική έννομη προστασία για τις διασυνοριακές αντιπροσωπευτικές δράσεις σε επίπεδο Ε.Ε.
Τα επόμενα βήματα
Αναφορικά με τα επόμενα βήματα, η Ολομέλεια της Ευρωβουλής καλείται τώρα να εγκρίνει τη συμφωνία, ενώ στη συνέχεια το Συμβούλιο θα την επικυρώσει για να ολοκληρωθεί και η διαδικασία. Η νέα κοινοτική οδηγία θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε. Τα κράτη-μέλη θα έχουν 24 μήνες για να την μεταφέρουν στην εθνική τους νομοθεσία και επιπλέον έξι μήνες για να την εφαρμόσουν.
Όταν υπέβαλε η Κομισιόν την πρόταση, τον Απρίλιο του 2018, μηχανισμούς συλλογικών αγωγών αποζημίωσης διέθεταν 19 κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, ωστόσο μόνο έξι χώρες (Βουλγαρία, Δανία, Λιθουανία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ηνωμένο Βασίλειο) είχαν υιοθετήσει μια οριζόντια προσέγγιση, προβλέποντας διαδικασίες αποζημίωσης σε όλους τους τομείς.
Η Ολομέλεια της Ευρωβουλής καλείται τώρα να εγκρίνει τη συμφωνία, ενώ στη συνέχεια το Συμβούλιο θα την επικυρώσει για να ολοκληρωθεί και η διαδικασία.