Η Αγία Σοφία και η μισή Τουρκία
Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
ΗΑγία Σοφία στη Βιζύη μετατράπηκε σε τέμενος. Όπως και η Αγία Σοφία της Νίκαιας και η Αγία Σοφία της Τραπεζούντας. Τρεις βυζαντινές Αγίες Σοφίες ήταν μουσεία και εξισλαμίστηκαν. Επί Ερντογάν, τον οποίο η Δύση τότε παρουσίαζε ως πρότυπο μεταρρυθμιστή.
Το 2016 παραχωρήθηκε προσωρινά η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη στο τουρκικό κρατικό κανάλι TRT Diyanet για ισλαμική καθοδήγηση και φέτος, ανήμερα της 567ης επετείου για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, διοργανώθηκε φιέστα έξω απ’ την Αγία Σοφία, με ανάγνωση του Κορανίου εντός. Το τουρκικό καθεστώς ποτέ δεν έκρυψε ότι την θέλει τζαμί.
Το θέμα είχε κλείσει με απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Τουρκίας το 2018, αλλά τώρα ο Ερντογάν ελπίζει ότι μπορεί μέσω του Συμβουλίου της Επικρατείας -που θα συζητήσει αύριο την προσφυγή- να ξανανοίξει. Το τουρκικό ΣτΕ τέσσερις φορές από το 2009 έχει απορρίψει την αλλαγή καθεστώτος του μνημείου, που έχει υπαχθεί από το 1985 στον κατάλογο της παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Τις άλλες φορές, ήταν ο Κεμάλ που δεν άφηνε τον Ερντογάν να ησυχάσει. Δεν το είχε κρύψει άλλωστε μιλώντας γι’ αυτούς που «κατέστρεψαν τον πολιτισμό μας, περισσότερο από τη Δύση, εκείνους που έχουν τη δυτική νοοτροπία. Ένα μέρος των τζαμιών -ακριβώς όπως και αυτό εδώ- μετατράπηκαν σε μουσεία».
Τις άλλες φορές τον συνέφερε ως απειλή η μετατροπή σε τζαμί. Άλλωστε, γνώριζε από την UNESCO, τις δια
δικασίες για αλλαγή. Ίσως, μπλοφάρει και τώρα, για να ικανοποιήσει τη μισή Τουρκία και να αποστρέψει την προσοχή από άλλα προβλήματα. Η οικονομία αργεί και ο κορονοϊός κρατά τους τουρίστες μακριά. Από παραλίες, ξενοδοχεία και από την Αγία Σοφία.
Ίσως. Ο εισαγγελέας του Συμβουλίου της Επικρατείας, άλλωστε, ζήτησε να απορριφθεί η υπόθεση. Η εισαγγελική πρόταση, όμως, δεν είναι δεσμευτική, ενώ το συνήθως ήπιο Φανάρι προειδοποιεί πως «τυχόν μετατροπή θα στρέψει εκατομμύρια χριστιανών σε όλο τον κόσμο εναντίον του Ισλάμ».
Το μέχρι πρότινος αδιανόητο φαίνεται, λοιπόν, πιθανό ή η απόφαση θα αναβληθεί, για να επανέλθει και πάλι όποτε χρειαστεί; Σε μία κρίση με τη Δύση ή αν η οικονομία τον κατήφορο συνεχίσει.