Αναζητώντας σταθερές

Χαμένοι μέσα στη μετάφραση... Σαν ένα τρενάκι τρόμου που ανεβαίνει, αλλά δεν ξέρεις επακριβώς τη στιγμή της πτώσης, παρότι βλέπεις την αρχή της ανόδου. Η άνοδος είναι εκτυφλωτική και σε ηρεμεί για να πέσεις και πάλι σε ελεύθερη ή ελεγχόμενη πτώση. Έτσι μοιάζουν και οι σημερινές αγορές. Το θέμα είναι η αδυναμία προσδιορισμού τους. Το δεύτερο τρίμηνο ήταν άκρως εντυπωσιακό, αλλά όχι αρκετό για να καλύψει τις βαθιές ρωγμές του πρώτου, συνθέτοντας ένα πρώτο εξάμηνο απαράμιλλο σε μεταβλητότητα και αστάθεια. Μετοχές και εμπορεύματα σημείωσαν εντυπωσιακή άνοδο ειδικά Απρίλιο και Μάιο, χωρίς όμως να έχουν σταθεροποιηθεί και χωρίς κανένας να γνωρίζει μετά βεβαιότητας τι μέλλει γενέσθαι τους επόμενους μήνες, καθώς δεν υπάρχει καμία σταθερά. Όλοι γνωρίζουν ότι η πανδημία απέχει ακόμη πολύ από το να εξαλειφθεί, καθώς δεν έχει ανακαλυφθεί ούτε το εμβόλιο αλλά ούτε και κάποιο αποτελεσματικό φάρμακο κατά του κορονοϊού. Περιοχές του πλανήτη, μεταξύ των οποίων και η Αμερική, γνωρίζουν νέα έξαρση του ιού και προβαίνουν σε τοπικά lockdowns. Όλο αυτό το σκηνικό δείχνει ότι οι χρηματοοικονομικές αγορές έχουν απεξαρτηθεί αυτή τη στιγμή από την πραγματική οικονομία. Αν και η τελευταία παρουσιάζει κάποια δείγματα βελτίωσης, τα στατιστικά δεν σηματοδοτούν σε καμία περίπτωση σταθεροποίηση της κατάστασης, καθώς εξακολουθεί να ισχύει η πρόγνωση μιας αργής, δύσκολης, ανομοιογενούς και παρατεταμένης ανάκαμψης. Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) έκανε ξεκάθαρα λόγο για μια κατάσταση όπου τείνει να δημιουργηθεί μια παράλογη ευφορία στις αγορές, δηλ. ευσεβείς πόθοι των επενδυτών, που όμως κρύβουν την αληθινή διάσταση, αφού απουσιάζουν οι ισχυροί και θεμελιώδεις συντελεστές που θα μπορούσαν να τις διατηρήσουν στα σημερινά υψηλά επίπεδα. Κάτι που το έχουμε δει και στο παρελθόν, όπως στην αλλαγή της χιλιετίας. Το σημείο ισορροπίας στα μέτρα στήριξης των πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων είναι δυσδιάκριτο και μπορεί εύκολα να παραβιαστεί. Η ΒIS έκανε λόγο για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ικανές να προωθήσουν την ανάπτυξη, γιατί διαφορετικά τα χρέη θα γίνουν υπέρογκα και θα οδηγήσουν σε κύμα χρεοκοπιών επιχειρήσεων και όχι μόνο. Η επόμενη κρίση χρέους ελλοχεύει, όπως άλλωστε έχουν προειδοποιήσει και άλλοι διεθνείς οργανισμοί. Βεβαίως, δεν υπάρχουν και πολλές επιλογές σε μια κρίση ανάλογη με αυτή που διανύει σήμερα η ανθρωπότητα από το να μην πέσει χρήμα στην αγορά. Τα μέτρα στήριξης κρίθηκαν και κρίνονται αναγκαία. Αναγκαία όμως είναι και η εύρεση αυτής της λεπτής γραμμής που θα θέσει υπό έλεγχο τη διόγκωση του χρέους. Το χρήμα λοιπόν που έχει πέσει στην αγορά θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί και για επενδύσεις, για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, για προώθηση της παραγωγικότητας και τόνωση της δημιουργικότητας. Για να σπάσουμε τον «φαύλο κύκλο» της επανάληψης.

Της Έφης Τριήρη