Οι τράπεζες στη σκιά της κρίσης Covid-19

Hσυζήτηση για τις τράπεζες και τον καίριο ρόλο τους (και τις επιπτώσεις σ’ αυτές…) στην κρίση του κορονοϊού ξεκίνησε νωρίς -με τις επισημάνσεις ήδη της Τράπεζας της Ελλάδος αλλά και διεθνών οργανισμών τύπου Ε.Ε. και ΔΝΤ για τους κινδύνους να ξανακοκκινίσουν δάνεια και να τραυματισθεί η κεφαλαιακή επάρκειά τους-, όμως δεν βράδυνε να ξεστρατίσει.

Εδώ και εβδομάδες πύκνωσαν τα παράπονα από την αγορά ότι τα διάφορα εργαλεία στήριξης της ρευστότητας, που περνούν μέσα από τις τράπεζες, δυσλειτουργούν - λειτούργησαν ως ηχείο οι όλο και εντονότερες εκκλήσεις-που-έγιναν-επιθέσεις από μέρους του υπουργού Ανάπτυξης Αδώνιδος Γεωργιάδη εναντίον των συστημικών για καθυστερήσεις και αρνητικότητα. Όλα αυτά, σε σημείο να υποχρεώσουν την Ελληνική Ένωση Τραπεζών να δώσει δημόσια εξηγήσεις. Προβάλλοντας τις πρωτοβουλίες αναστολής δόσεων δανείων -σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά- με (κατά την ΕΕΤ) διευκόλυνση 179.000 επιχειρήσεων και ιδιωτών, με παροχή νέας ρευστότητας της τάξεως των 5 δισ. ευρώ. Συν νέες ρυθμίσεις παλαιότερων δανείων (80.000 κατά την ΕΕΤ, ύψους στα 10 δισ. σε 12μηνη βάση), ρυθμίσεις που επιταχύνθηκαν (πάλι κατά την ΕΕΤ) Μάρτιο-Μάιο. Συν νέες χρηματοδοτήσεις 3 δισ. στο ξεκίνημα της κρίσης.

Στην πρόσφατη Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής, η ΤτΕ έκανε -θεωρώντας κι αυτή ότι το θέμα υπόσχεται/απειλεί να «ανέβει» στο αμέσως ερχόμενο διάστημαμια διεξοδική αποτίμηση του πώς οι επιπτώσεις της πανδημίας πολλαπλασιάζονται μέσω του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Βλέποντας τη διατάραξη στην αγορά εργασίας, την αβεβαιότητα (πέραν της πτώσης των εισοδημάτων) στα νοικοκυριά, την επίπτωση στην επενδυτική δαπάνη των επιχειρήσεων και την ίδια την αβεβαιότητα στον τραπεζικό τομέα, η ΤτΕ βλέπει την επαναφορά των χρηματοοικονομικών βραδύτερη απ’ εκείνη της πραγματικής οικονομίας. Και τούτο τόσο σε σενάριο βραχείας διατάραξης, όσο και σε πιο μακρά διαταραχή (οπότε και «σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις, με ενδεχόμενες αλυσιδωτές πτωχεύσεις με μακροχρόνιες συνέπειες για την πραγματική οικονομία»).

Για να μείνουμε όμως στα πολύ πιο άμεσα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για τον Μάιο που μας πέρασε -πλήρη μήνα κρίσης, αλλά με βαθμιαίο άνοιγμα της οικονομίας/άρσης του lockdown- η συνολική χρηματοδότηση της οικονομίας αυξήθηκε κατά 3 δισ. ευρώ (καθαρή ροή), έναντι 2,5 δισ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα/πλήρη μήνα lockdown.

Πού πήγαν, τώρα, τα κεφάλαια αυτά; Βασικά στον δημόσιο τομέα και μάλιστα χωρίς σημαντική μεταβολή μήνα-με-το-μήνα. Σε όρους καθαρής ροής, ο Μάιος έδωσε 2,7 δισ. έναντι 2,6 του Απριλίου. Στις επιχειρήσεις κατευθύνθηκαν αισθητά αυξημένοι πόροι -σχεδόν 430 εκατομμύρια, έναντι μόλις 195 εκατ. του Απριλίου-, ενώ στους ιδιώτες παρατηρήθηκε αρνητική καθαρή ροή, κατά 89 εκατ. ευρώ τον Μάιο, αν και αισθητά βελτιωμένη σε σχέση με του Απριλίου, όπου η αρνητική καθαρή ροή ήταν 241 εκατομμύρια (συγκρίνατε δημόσιο - ιδιωτικό τομέα).

Άμα, τώρα, περάσουμε στην άλλη όψη των πραγμάτων με αντίστροφη σειρά, βλέπουμε τις καταθέσεις των ιδιωτών/των νοικοκυριών να έχουν σημειώσει αύξηση κατά 194 εκατ. ευρώ τον Μάιο, έναντι 1,55 δισ. ευρώ του Απριλίου. Στις επιχειρήσεις πάλι, οι καταθέσεις Μαΐου αυξήθηκαν κατά 1,5 δισ. ευρώ, τη στιγμή που τον Απρίλιο είχε καταγραφεί υποχώρησή τους κατά 125 εκατ. ευρώ. Τι λέει η αντίστροφη αυτή εικόνα νοικοκυριών/επιχειρήσεων; Μέσα στο βάθος (στη βύθιση, ακριβέστερα) του lockdown, τόσο τα νοικοκυριά που διατήρησαν ένα επίπεδο εισοδημάτων όσο και εκείνα που υποχώρησαν επικίνδυνα αλλά είχαν τη στήριξη των αντισταθμιστικών επιδομάτων, έκαναν… υποχρεωτική αποταμίευση. Μόλις «κάτι άνοιξε», ξαναπέρασαν στην κατανάλωση. Οι επιχειρήσεις, αντιστρόφως, μέσα στο lockdown άντλησαν από τις καταθέσεις τους προκειμένου να κρατήσουν το κεφάλι πάνω από το νερό, μόλις ξαναπήρε μπρος η αγορά βρέθηκαν με διαθέσιμα - που θα σκεφτούν τώρα τι θα τα κάνουν - για την ώρα τα διακρατούν.

Όσο για τη Γενική Κυβέρνηση, αυτή απαντλεί τις καταθέσεις που διατηρεί στο τραπεζικό σύστημα - γρήγορα. Οι διάφορες μορφές στήριξης που τρέχει, σε φάση επιβράδυνσης των φορολογικών της εσόδων, της δημιουργούν ανάγκες. Όμως ο ρυθμός ανακόπτεται: τα 4 δισ. του Απριλίου έγιναν 1,9 τον Μάιο.

Επειδή κάναμε ευρεία χρήση των στοιχείων που δίνει η ΤτΕ, να μην αφήσουμε «εκτός» και εκείνα που παραθέτει η ίδια για την κατάσταση στο μέτωπο κοκκινίσματος των δανείων: σε καθεστώς «προσωρινής αναστολής της καταβολής δόσεων» υπήχθησαν συνολικά δάνεια 14,9 δισ. ευρώ - τα 7,7 δισ. αφορούν στεγαστικά, τα 4,4 δισ. επιχειρηματικά, το 1,3 δισ. ελεύθερους επαγγελματίες και ατομικές επιχειρήσεις, ενώ το 1,5 δισ. καταναλωτικά. Κουράσαμε ίσως, με πολλά νούμερα. Αλλά… έρχονται εγκαίνια στο Ελληνικό, αποφάσεις της Κορυφής Ε.Ε. για το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς και καλοκαίρι!

Μέσα στο βάθος του lockdown, τα νοικοκυριά έκαναν υποχρεωτική αποταμίευση. Μόλις «κάτι άνοιξε», ξαναπέρασαν στην κατανάλωση. Οι επιχειρήσεις, αντιστρόφως, μέσα στο lockdown άντλησαν από τις καταθέσεις τους και μόλις ξαναπήρε μπρος η αγορά, βρέθηκαν με διαθέσιμα - που θα σκεφτούν τώρα τι θα τα κάνουν, για την ώρα τα διακρατούν.