Το ευρωπαϊκό μίγμα του ενεργειακού μετασχηματισμού
Ενοποίηση συστήματος και ανανεώσιμο υδρογόνο
Τον μετασχηματισμό του τομέα της ενέργειας, ο οποίος ευθύνεται σήμερα για το 75% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ε.Ε., προβλέπουν οι δύο νέες στρατηγικές που υιοθέτησε χθες η Κομισιόν. Η πρώτη στρατηγική αφορά την ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος και η δεύτερη την προώθηση του καθαρού (προερχόμενου από ανανεώσιμες πηγές) υδρογόνου.
Οι δύο στρατηγικές συνάδουν με τους στόχους του ταμείου ανάκαμψης και φυσικά εντάσσονται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για μηδενικές εκπομπές άνθρακα μέχρι το 2050.
Όπως τονίζει η Κομισιόν, ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος, που θα επιτευχθεί μέσω 38 δράσεων, σημαίνει ότι το σύστημα προγραμματίζεται και λειτουργεί ως σύνολο, συνδέοντας διάφορους φορείς ενέργειας, υποδομές και τομείς κατανάλωσης. Αυτό το συνδεδεμένο και ευέλικτο σύστημα θα είναι πιο αποδοτικό και θα μειώσει το κόστος για την κοινωνία. Για παράδειγμα, η ενοποίηση θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα ένα σύστημα στο οποίο η ηλεκτρική ενέργεια με την οποία κινούνται τα αυτοκίνητα της Ευρώπης θα μπορούσε να προέρχεται από τους ηλιακούς συλλέκτες στις στέγες των σπιτιών μας, ενώ τα κτήρια να διατηρούνται ζεστά με θερμότητα από ένα κοντινό εργοστάσιο, το οποίο χρησιμοποιεί ως καύσιμο καθαρό υδρογόνο που παράγεται από υπεράκτιο αιολικό πάρκο.
Τρεις είναι οι κύριοι πυλώνες αυτής της στρατηγικής:
Ένα πιο «κυκλικό» ενεργειακό σύστημα: Η στρατηγική θα προσδιορίσει συγκεκριμένες δράσεις για την εφαρμογή στην πράξη της αρχής της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση και για την αποτελεσματικότερη χρήση των τοπικών πηγών ενέργειας στα κτήρια. Υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης της απορριπτόμενης θερμότητας από βιομηχανικές εγκαταστάσεις, κέντρα δεδομένων ή άλλες πηγές, καθώς και της ενέργειας που παράγεται από βιολογικά απόβλητα ή σε μονάδες επεξεργασίας λυμάτων. Η πρωτοβουλία «Κύμα ανακαινίσεων», που θα προωθήσει η Κομισιόν στο τέλος του έτους, θα αποτελέσει σημαντικό μέρος αυτών των μεταρρυθμίσεων.
Αύξηση του άμεσου εξηλεκτρισμού: Δεδομένου ότι ο τομέας της ηλεκτρικής ενέργειας έχει το υψηλότερο μερίδιο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, θα πρέπει να χρησιμοποιούμε την ηλεκτρική ενέργεια όλο και περισσότερο όπου αυτό είναι δυνατό. Για παράδειγμα, για αντλίες θερμότητας σε κτήρια, ηλεκτρικά οχήματα στις μεταφορές ή ηλεκτρικούς κλιβάνους σε ορισμένες βιομηχανίες. Μεταξύ των ορατών αποτελεσμάτων θα είναι ένα δίκτυο ενός εκατομμυρίου σημείων φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, παράλληλα με την επέκταση της χρήσης ηλιακής και αιολικής ενέργειας.
Καθαρά καύσιμα: Στην περίπτωση των τομέων των οποίων ο εξηλεκτρισμός αποτελεί δύσκολο εγχείρημα, η στρατηγική προωθεί τα καθαρά καύσιμα,
όπως για παράδειγμα το ανανεώσιμο υδρογόνο, τα βιώσιμα βιοκαύσιμα και το βιώσιμο βιοαέριο. Η Επιτροπή θα προτείνει ένα νέο σύστημα ταξινόμησης και πιστοποίησης των ανανεώσιμων καυσίμων και των καυσίμων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών.
Μεταξύ των 38 δράσεων για τη δημιουργία ενός πιο ενοποιημένου ενεργειακού συστήματος περιλαμβάνονται η αναθεώρηση της υφιστάμενης νομοθεσίας, η χρηματοδοτική στήριξη ή η έρευνα και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και ψηφιακών εργαλείων, η παροχή καθοδήγησης προς τα κράτη μέλη σχετικά με φορολογικά μέτρα και η σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων για τα ορυκτά καύσιμα, η μεταρρύθμιση της διακυβέρνησης της αγοράς και ο σχεδιασμός των υποδομών, καθώς και η βελτίωση της ενημέρωσης των καταναλωτών. Η ανάλυση των υφιστάμενων φραγμών σε αυτούς τους τομείς θα ληφθεί υπόψη κατά την κατάρτιση των συγκεκριμένων προτάσεών, για παράδειγμα για την αναθεώρηση του κανονισμού διευρωπαϊκών δικτύων ενέργειας (ΔΕΔ-Ε) έως το τέλος του 2020, της οδηγίας για τη φορολόγηση της ενέργειας και του κανονιστικού πλαισίου για την αγορά φυσικού αερίου το 2021.
Όσον αφορά το φυσικό αέριο, η στρατηγική προτείνει μια πορεία για την αντικατάστασή του με βιώσιμο ανανεώσιμο φυσικό αέριο και νέα συνθετικά αέρια που βασίζονται σε ανανεώσιμες πηγές, όπως το υδρογόνο και το συνθετικό μεθάνιο. Μάλιστα, όπως ανέφερε χθες ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Επιτροπής για την ευρωπαϊκή πράσινη συμφωνία, Φρανς Τίμερμανς, η αντικατάσταση του φυσικού αερίου με υδρογόνο από ανανεώσιμες πηγές μπορεί να γίνει με το 25% του κόστους που απαιτείται για την κατασκευή ενός θερμικού εργοστασίου. Σύμφωνα με την Επιτροπή, η στρατηγική θα είναι υπέρ των καταναλωτών, καθώς θα επιδιώκει σαφή και εύκολα προσβάσιμη πληροφόρηση σχετικά με τις πλέον καθαρές και φιλικές προς το κλίμα λύσεις και επιλογές στην αγορά, καθώς και τη διευκόλυνση και την ενθάρρυνση εξυπνότερης και πιο βιώσιμης χρήσης ενέργειας. Θα βασίζεται σε αυξημένη χρήση της ψηφιοποίησης για τη διασύνδεση καταναλωτών, παραγωγών και φορέων εκμετάλλευσης του ενεργειακού συστήματος. Θα συμβάλει επίσης στην καταπολέμηση της ενεργειακής ένδειας.
Απανθρακοποίηση μέσω υδρογόνου
Σε ένα ενοποιημένο ενεργειακό σύστημα, η Επιτροπή εκτιμά ότι το υδρογόνο μπορεί να στηρίξει την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας, των μεταφορών, της παραγωγής ενέργειας και των κτηρίων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η στρατηγική που εγκρίθηκε χθες περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο οι δυνατό
τητες αυτές μπορούν να γίνουν πραγματικότητα, μέσω επενδύσεων, κανονιστικών ρυθμίσεων, δημιουργίας αγορών, και έρευνας και καινοτομίας.
Το υδρογόνο μπορεί να τροφοδοτήσει με ενέργεια τομείς που δεν προσφέρονται για εξηλεκτρισμό και να προσφέρει δυνατότητες αποθήκευσης για την εξισορρόπηση των διακυμάνσεων των ροών ανανεώσιμης ενέργειας, αλλά αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με συντονισμένη δράση μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προτεραιότητα είναι η ανάπτυξη του ανανεώσιμου υδρογόνου, το οποίο θα παράγεται κυρίως με χρήση αιολικής και ηλιακής ενέργειας.
Όπως επισημαίνεται, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, χρειάζονται άλλες μορφές υδρογόνου χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών για την ταχεία μείωση των εκπομπών και τη στήριξη της ανάπτυξης μιας βιώσιμης αγοράς.
Αυτή η σταδιακή μετάβαση θα απαιτήσει μια σταδιακή προσέγγιση:
Από το 2020 έως το 2024 θα στηριχθεί η εγκατάσταση στην Ε.Ε. ηλεκτρολυτικών κυψελών ανανεώσιμου υδρογόνου με ισχύ τουλάχιστον 6 γιγαβάτ, και την παραγωγή έως ενός εκατομμυρίου τόνων ανανεώ
σιμου υδρογόνου.
Από το 2025 έως το 2030, το υδρογόνο πρέπει να καταστεί αναπόσπαστο μέρος του ενοποιημένου ενεργειακού μας συστήματος, στο πλαίσιο του οποίου θα εγκατασταθούν ηλεκτρολυτικές κυψέλες ισχύος τουλάχιστον 40 γιγαβάτ για την παραγωγή ανανεώσιμου υδρογόνου και θα παραχθούν έως 10 εκατομμύρια τόνοι ανανεώσιμου υδρογόνου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Από το 2030 έως το 2050, οι τεχνολογίες ανανεώσιμου υδρογόνου θα πρέπει να ωριμάσουν και να αναπτυχθούν σε ευρεία κλίμακα σε όλους τους τομείς που είναι δύσκολο να απαλλαγούν από τις ανθρακούχες εκπομπές.
Για να συμβάλει στην υλοποίηση αυτής της στρατηγικής, η Επιτροπή δρομολόγησε χθες την Ευρωπαϊκή Συμμαχία για το Καθαρό Υδρογόνο στην οποία συμμετέχουν ηγετικοί παράγοντες της βιομηχανίας, η κοινωνία των πολιτών, εθνικοί και περιφερειακοί υπουργοί και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Η Συμμαχία θα δημιουργήσει έναν δίαυλο επενδύσεων για την αύξηση της παραγωγής και θα στηρίξει τη ζήτηση για καθαρό υδρογόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Για να κατευθυνθεί στοχευμένα η στήριξη προς τις καθαρότερες διαθέσιμες τεχνολογίες, η Επιτροπή θα εργαστεί για τη θέσπιση κοινών προτύπων, ορολογίας και πιστοποίησης τα οποία θα έχουν ως αφετηρία τις ανθρακούχες εκπομπές κατά τον κύκλο ζωής, θα βασίζονται στην υφιστάμενη νομοθεσία για το κλίμα και την ενέργεια και θα είναι σύμφωνα με την ταξινόμηση της Ε.Ε. για τις βιώσιμες επενδύσεις. Η Επιτροπή θα προτείνει μέτρα πολιτικής και κανονιστικά μέτρα για τη δημιουργία αισθήματος ασφάλειας στους επενδυτές, τη διευκόλυνση της ευρύτερης χρήσης του υδρογόνου, την προώθηση των αναγκαίων δικτύων υποδομών και εφοδιαστικής, την προσαρμογή των εργαλείων σχεδιασμού των υποδομών και τη στήριξη των επενδύσεων, ιδίως ταμείου ανάκαμψης.