Covid-19: Κατανοώντας τη χρηματιστηριακή αγορά

Ηαπόδοση των χρηματιστηριακών αγορών, ειδικά στις ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια της πανδημίας κορονοϊού δείχνει να αψηφά τη λογική. Με τη συντριβή της ζήτησης να μειώνει τις επενδύσεις και την απασχόληση, τι θα μπορούσε ενδεχομένως να διατηρήσει τις τιμές των μετοχών;

Όσο περισσότερο οι βασικές οικονομικές αρχές και τα αποτελέσματα της αγοράς αποκλίνουν, τόσο βαθύτερο γίνεται το μυστήριο, μέχρι κάποιος να εξετάσει τις πιθανές εξηγήσεις που βασίζονται στην ψυχολογία του πλήθους, τη διάδοση των ιδεών και τη δυναμική του αφηγήματος των επιδημιών. Σε τελική ανάλυση, οι κινήσεις του χρηματιστηρίου καθοδηγούνται σε μεγάλο βαθμό από τις εκτιμήσεις των επενδυτών σχετικά με την εξέλιξη της αντίδρασης άλλων επενδυτών στις ειδήσεις και όχι από τις ίδιες τις ειδήσεις.

Αυτό συμβαίνει επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν τρόπο να αξιολογήσουν τη σημασία των οικονομικών ή των επιστημονικών ειδήσεων.

Ειδικά όταν η δυσπιστία στα μέσα ενημέρωσης είναι υψηλή, τείνουν να βασίζονται στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι που γνωρίζουν ανταποκρίνονται στις ειδήσεις. Αυτή η διαδικασία αξιολόγησης απαιτεί χρόνο, γι' αυτό οι χρηματιστηριακές αγορές δεν αποκρίνονται ξαφνικά και ολοκληρωτικά στις ειδήσεις, όπως υποδηλώνει η συμβατική θεωρία.

Τα νέα ξεκινούν μια νέα τάση στις αγορές, αλλά είναι αρκετά διφορούμενο ότι τα περισσότερα έξυπνα χρήματα δυσκολεύονται να επωφεληθούν από αυτή την τάση.

Οι τρεις ξεχωριστές φάσεις του παζλ

Φυσικά, είναι δύσκολο να γνωρίζουμε τι οδηγεί το χρηματιστήριο, αλλά μπορούμε τουλάχιστον να υποθέσουμε εκ των υστέρων, βάσει των διαθέσιμων πληροφοριών. Υπάρχουν τρεις ξεχωριστές φάσεις του παζλ στις ΗΠΑ: η αύξηση του S&P 500 κατά 3% από την αρχή της κρίσης του κορονοϊού (στις 30 Ιανουαρίου) έως τις 19 Φεβρουαρίου, η μετέπειτα πτώση κατά 34% έως τις 23 Μαρτίου και η άνοδος κατά 42% από τις 23 Μαρτίου έως σήμερα. Κάθε μία από αυτές τις φάσεις αποκαλύπτει μια αινιγματική σχέση με τις ειδήσεις, καθώς η καθυστερημένη αντίδραση της αγοράς φιλτράρεται μέσω των αντιδράσεων και των αφηγημάτων των επενδυτών.

Η πρώτη φάση ξεκίνησε όταν ο Παγκόσμιος

Οργανισμός Υγείας κήρυξε τον νέο κορονοϊό « έκτακτη ανάγκη δημόσιας υγείας διεθνούς ανησυχίας» στις 30 Ιανουαρίου. Μέσα στις επόμενες 20 ημέρες ο S&P 500 ενισχύθηκε κατά 3%, φτάνοντας σε ρεκόρ όλων των εποχών στις 19 Φεβρουαρίου.

Γιατί οι επενδυτές να έδιναν στις μετοχές την υψηλότερη ποτέ αποτίμησή τους μετά την ανακοίνωση μιας πιθανής παγκόσμιας τραγωδίας; Τα επιτόκια δεν μειώθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Γιατί η χρηματιστηριακή αγορά δεν προέβλεψε την επερχόμενη ύφεση υποχωρώντας πριν ξεκινήσει αυτή;

Μια εικασία είναι ότι μια πανδημία δεν ήταν ένα οικείο γεγονός και οι περισσότεροι επενδυτές στις αρχές Φεβρουαρίου απλώς δεν είχαν πειστεί ότι άλλοι επενδυτές και καταναλωτές έδωσαν προσοχή σε τέτοια πράγματα, έως ότου είδαν μια μεγαλύτερη αντίδραση στις ειδήσεις και στις τιμές της αγοράς.

Η έλλειψη προηγούμενης εμπειρίας από την πανδημία της γρίπης την περίοδο 1918/20 σήμαινε ότι δεν υπήρχε στατιστική ανάλυση του αντίκτυπου τέτοιων γεγονότων στην αγορά. Η εφαρμογή των lockdowns στα τέλη Ιανουαρίου στην Κίνα έλαβε ελάχιστη προσοχή στον παγκόσμιο Τύπο. Η ασθένεια που προκλήθηκε από τον νέο κορονοϊό δεν είχε καν όνομα μέχρι τις 11 Φεβρουαρίου, όταν ο ΠΟΥ τον βάπτισε Covid-19.

Τις εβδομάδες πριν από τις 19 Φεβρουαρίου, η προσοχή του κόσμου στα μακροχρόνια προβλήματα, όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη, η στασιμότητα ή η αύξηση του χρέους, εξασθενούσε. Η δίκη του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, η οποία ολοκληρώθηκε στις 5 Φεβρουαρίου, κυριαρχούσε ακόμη στις συζητήσεις στις ΗΠΑ και πολλοί πολιτικοί φαίνεται ότι εξακολουθούσαν να θεωρούν αντιπαραγωγικό να σημάνει συναγερμός για μια υποθετική νέα τεράστια τραγωδία.

Τι άλλαξε τη σκέψη των επενδυτών

Η δεύτερη φάση ξεκίνησε όταν ο S& P 500 έπεσε κατά 34% από τις 19 Φεβρουαρίου έως τις 23 Μαρτίου, μια πτώση παρόμοια με τη συντριβή του χρηματιστηρίου το 1929. Από τις 19 Φεβρουαρίου, ωστόσο, υπήρξαν μόνο λίγοι θάνατοι εξαιτίας του Covid-19 που αναφέρθηκαν εκτός Κίνας. Αυτό που άλλαξε τη σκέψη των επενδυτών γι' αυτό το διάστημα δεν ήταν μόνο το αφήγημα, αλλά ένας συνδυασμός σχετικών αφηγήσεων.

Μερικές από τις καινούργιες ειδήσεις ήταν παράλογες. Στις 17 Φεβρουαρίου έγινε για πρώτη φορά αναφορά για εμφάνιση σε χαρτί υγείας στο Χονγκ Κονγκ και έγινε μια πολύ μεταδοτική αστεία ιστορία. Φυσικά, τα νέα σχετικά με την εξάπλωση της νόσου έπαιρναν διεθνή διάσταση.

Ο ΠΟΥ τη χαρακτήρισε πανδημία στις 11 Μαρτίου. Οι αναζητήσεις στο διαδίκτυο του όρου «πανδημία» κορυφώθηκαν την εβδομάδα 8-14 Μαρτίου και οι αναζητήσεις για τον «κορονοϊό» κορυφώθηκαν την εβδομάδα 15- 21 Μαρτίου.

Φαίνεται ότι σε αυτή τη δεύτερη φάση οι άνθρωποι προσπαθούσαν να μάθουν τα βασικά για αυτό το παράξενο γεγονός. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούσαν να το χειριστούν αμέσως, πόσο μάλλον όταν άλλοι που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις τιμές της αγοράς έκαναν το ίδιο.

Καθώς εξελισσόταν η ύφεση στις χρηματιστηριακές αγορές, εμφανίστηκαν ιστορίες για τις δυσκολίες και τις επιχειρηματικές διαταραχές που προκλήθηκαν από τα lockdowns. Για παράδειγμα, ορισμένοι άνθρωποι στην αποκλεισμένη Κίνα φέρεται να περιορίστηκαν στην αναζήτηση μικρών ψαριών και σκουληκιών για να τραφούν.

Στην Ιταλία, υπήρχαν ιστορίες με γιατρούς σε νοσοκομεία που αναγκάσθηκαν να επιλέξουν ποιοι ασθενείς θα υποβληθούν σε θεραπεία.

Τα αφηγήματα για τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930 άνθησαν.

Η τρίτη φάση και τα μέτρα στήριξης

Η αρχή της τρίτης φάσης, όταν ο S&P 500 ξεκίνησε την άνοδό του κατά 42%, χαρακτηρίστηκε από κάποια αληθινά νέα για τη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική. Στις 23 Μαρτίου, αφού τα επιτόκια είχαν ήδη μειωθεί σχεδόν στο μηδέν, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ ανακοίνωσε ένα επιθετικό πρόγραμμα για τη δημιουργία καινοτόμων πιστωτικών διευκολύνσεων.

Τέσσερις ημέρες αργότερα ο Τραμπ υπέγραψε το νομοσχέδιο Βοήθειας για τον Κορονοϊό, Ανακούφισης και Οικονομικής Ασφάλειας (CARES) ύψους 2 τρισ. δολαρίων, υποσχόμενος επιθετικά δημοσιονομικό κίνητρα.

Και τα δύο αυτά μέτρα, και παρόμοιες ενέργειες σε άλλες χώρες, χαρακτηρίσθηκαν ότι μοιάζουν με τις ενέργειες που έγιναν για την αντιμετώπιση της Μεγάλης Ύφεσης την περίοδο 2008/09, την οποία ακολούθησε μια σταδιακή αλλά τελικά τεράστια αύξηση των τιμών των μετοχών.

Ο S&P 500 αυξήθηκε πέντε φορές από το χαμηλότερο επίπεδό του στις 9 Μαρτίου 2009, έως τις 19 Φεβρουαρίου 2020. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν ιδέα τι υπάρχει στα σχέδια της Fed ή στο νομοσχέδιο CARES, όμως οι επενδυτές είχαν γνώση από το πρόσφατο παράδειγμα όταν φαινόταν ότι αυτά τα μέτρα λειτουργούσαν.

Οι ιστορίες για μικρότερες αλλά ακόμη σημαντικές καταρρεύσεις στα χρηματιστήρια και ισχυρές ανακάμψεις, μερικές από αυτές από το 2018, ανασύρθηκαν ευρέως. Η συζήτηση περί μετάνοιας για την αποφυγή αγοράς μετοχών στα χαμηλά του 2009, μπορεί να άφησε την εντύπωση ότι η αγορά είχε πέσει αρκετά το 2020. Σε εκείνο το σημείο, ο FOMO (φόβος της απώλειας) επέδειξε στασιμότητα, ενισχύοντας την πεποίθηση των επενδυτών ότι ήταν ασφαλές να επιστρέψουν.

Και στις τρεις φάσεις του χρηματιστηρίου εν μέσω Covid-19, τα αποτελέσματα των αυθεντικών ειδήσεων είναι εμφανή. Οι μεταβολές των τιμών, όμως, δεν είναι απαραίτητα μια γρήγορη και λογική απάντηση σε αυτές. Στην πραγματικότητα, σπάνια είναι.

Η απόδοση των χρηματιστηρίων, ειδικά στις ΗΠΑ, εν μέσω

Covid-19 δείχνει να αψηφά τη λογική. Σε τελική ανάλυση, οι κινήσεις του χρηματιστηρίου καθοδηγούνται σε μεγάλο βαθμό από τις εκτιμήσεις των επενδυτών σχετικά με την εξέλιξη της αντίδρασης άλλων επενδυτών στις ειδήσεις και όχι από τις ίδιες τις ειδήσεις.

*ΟΡόμπερτΤζ.Σίλερ,βραβευμένοςμεΝόμπελ Οικονομικών το 2013, είναι καθηγητής ΟικονομικώνστοπανεπιστήμιοYale.

Copyright: Project Syndicate, 2020

www.project-syndicate.org