Η ύβρις και το ρίσκο του Ερντογάν

Πέραν πάσης αμφιβολίας η απόφαση του Ερντογάν να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί αποτελεί μια κατάφωρη πρόκληση απέναντι στην Ελλάδα. Όμως, θα ήταν λάθος να ερμηνευθεί αυτή η ενέργεια υπό το πρίσμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων και μόνο. Και φυσικά θα ήταν αφέλεια να πιστέψει κανείς ότι πρόκειται για την πράξη ενός «παράφρονος» ηγέτη.

Το προεδρικό διάταγμα που υπέγραψε χθες ο Ερντογάν αποτελεί το αποκορύφωμα της στρατηγικής που ακολουθεί εδώ και αρκετά χρόνια προκειμένου να αναδειχθεί ο ίδιος και η χώρα του σε κέντρο αναφοράς του μουσουλμανικού κόσμου. Η αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάννης, που αποτέλεσε ουσιαστικά την ιδρυτική πράξη του σύγχρονου τουρκικού κράτους, η συμμαχία του με τον ανατραπέντα Αιγύπτιο πρόεδρο Μόρσι, αλλά και η απροκάλυπτη ανάμιξή του στη Συρία και τη Λιβύη είναι δηλωτικές των δύο βασικών στοχεύσεών του. Να εκριζώσει την κεμαλική παράδοση και να πείσει τον μουσουλμανικό κόσμο ότι η Τουρκία δεν αποτελεί «βραχίονα» ή «προπύργιο» της Δύσης στην περιοχή.

Με άλλα λόγια, με τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί ο Ερντογάν δεν θέλει να αναδείξει τόσο την αντιπαλότητά του με την Ελλάδα όσο με τον Χριστιανισμό και τον Δυτικό Κόσμο. Σε μια περίοδο, μάλιστα, που η δημοτικότητά του φαίνεται να φθίνει, ιδίως στη δυτικότροπη Κωνσταντινούπολη, ο Ερντογάν επιχειρεί να αυξήσει τη δημοφιλία του στην Ανατολία και να ενισχύσει το στάτους του στο Ισλάμ. Μάλιστα, είναι πολύ πιθανό να επέλεξε ακριβώς αυτή την αδιανόητη ύβρι απέναντι στον δυτικό πολιτισμό ελπίζοντας σε «αντίποινα» του χριστιανικού κόσμου. Σε μια τέτοια περίπτωση θα χρησιμοποιήσει το χαρτί του «θύματος» και της «εξωτερικής απειλής» για να συσπειρώσει τους οπαδούς του.

Άσχετα από τις προθέσεις του, όμως, ο Ερντογάν δεν ανέλαβε χθες ένα λελογισμένο ρίσκο, αλλά πιθανότατα μπέρδεψε τη σκιά του με το μπόι του. Με την ενέργειά του προσβάλλει και προκαλεί τους μεγαλύτερους παίκτες της περιοχής: από την Ορθόδοξη Ρωσία και την Ε.Ε. μέχρι τις Ηνωμένες Πολιτείες που πιθανώς να έχουν άλλον ηγέτη σε μερικούς μήνες. Και δεν αποκλείεται η εμβληματική Αγία Σοφία να αποτελέσει τελικά τη νέμεσή του. Του Μιχάλη Χατζηκωνσταντίνου

[SID:13658658]