Διπλήπίεση στονΕΦΚΑ λόγω υστέρησηςεσόδωνκαι εκκρεμώνσυντάξεων
Μεγάλη πτώση στο τμήμα εργοδοτικών εισφορών
Σημαντική υστέρηση εσόδων κατά 700 εκατομμύρια ευρώ εμφανίζει ο eΕΦΚΑ το πρώτο 7μηνο του 2020 συγκριτικά με την ίδια περίοδο πέρσι. Τη στιγμή που η πανδημία του κορονοϊού φουντώνει ξανά και η αβεβαιότητα για το φθινόπωρο χτυπάει… κόκκινο, τα έσοδα του ασφαλιστικού γίγαντα εμφανίζονται μειωμένα κατά 9% την περίοδο Ιανουάριος - Ιούλιος 2020. Φέτος εισπράχθηκαν από 1ης Ιανουαρίου έως 31 Ιουλίου συνολικά 7,042 δισ. ευρώ έναντι 7,775 δισ. ευρώ το αντίστοιχο 7μηνο του προηγούμενου έτους.
Τα επιμέρους στοιχεία ανά τομέα δείχνουν ότι η σημαντικότερη υστέρηση εντοπίζεται στο τμήμα των εργοδοτικών εισφορών, δηλαδή των εισφορών που καταβάλλουν οι επιχειρηματίες - εργοδότες για τους μισθωτούς τους.
Πέρσι στο 7μηνο είχαν εισπραχθεί 6,38 δισ. ευρώ από τον βασικό αιμοδότη του ασφαλιστικού συστήματος που είναι η μισθωτή απασχόληση, ενώ φέτος οι αντίστοιχες εισπράξεις έπεσαν στα 5,7 δισ., μειωμένες κατά 690 εκατομμύρια. Πτώση 12% σημείωσαν και τα έσοδα από τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους αυτοαπασχολούμενους και τους αγρότες, δηλαδή από τις εισφορές των μη μισθωτών, καθώς πέρσι εισπράχθηκαν 962 εκατ. ευρώ και φέτος 845,6 εκατ. ευρώ, δηλαδή 116 εκατ. ευρώ λιγότερα.
Βέβαια το σύστημα των ασφαλιστικών εισφορών των μη μισθωτών είναι φέτος διαφορετικό σε σύγκριση με πέρσι, όταν ίσχυε ακόμη το ποσοστιαίο ασφάλιστρο με βάση το εισόδημα. Αν και αυξήθηκε η ελάχιστη εισφορά, τα συνολικά έσοδα μειώθηκαν, καθώς μεταξύ άλλων δόθηκε και η δυνατότητα έκπτωσης 25% σε όλους τους μη μισθωτούς, είτε πλήττονταν είτε όχι, για τα ασφάλιστρα Φεβρουαρίου - Μαΐου.
Αντίθετη πορεία ακολούθησαν τα έσοδα του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) καθώς αυξήθηκαν αντί να μειωθούν, εφόσον εισπράχθηκαν φέτος στο 7μηνο 442 εκατ. ευρώ έναντι 334 εκατ. ευρώ πέρσι, δηλαδή 108 εκατ. ευρώ περισσότερα. Ελεύθερη πτώση, ωστόσο, σημείωσαν τα έσοδα του Κέντρου ειδικά από ηλεκτρονικά κατασχετήρια, καθώς έπεσαν στα 14,3 εκατ. ευρώ από 32,4 εκατ. ευρώ το 2019, μείωση 56%, η οποία προφανώς οφείλεται και στο πάγωμα των κατασχετηρίων λόγω πανδημίας και καραντίνας.
Την πλέον αντιπροσωπευτική εικόνα των ταμείων του ΕΦΚΑ δίνουν τα έσοδα από τη μισθωτή απασχόληση, που είναι άλλωστε το 80% του συνόλου των εσόδων του ασφαλιστικού. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η «Ν», τα έσοδα από εργοδοτικές εισφορές, από τις αρχές του έτους έως και το τέλος Ιουλίου, ανέρχονται σε 5,7 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 690 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 7μηνο του προηγούμενου έτους, μείωση που αντιστοιχεί σε ποσοστό της τάξης του 10,8%.
Η αναλυτική πορεία των εσόδων, μήνα - μήνα, δείχνει ότι η πτώση ξεκίνησε τον Μάρτιο, όταν και ελήφθησαν τα πρώτα γενικευμένα μέτρα περιορισμού της λειτουργίας των επιχειρήσεων. Ειδικότερα τον περασμένο Μάρτιο οι απώλειες του συστήματος από τη μισθωτή απασχόληση έφτασαν μέσα σε έναν μήνα στο 13,6%. Είχαν προηγηθεί δύο μήνες με θετικό πρόσημο, καθώς ο Ιανουάριος έκλεισε με αύξηση εσόδων κατά 7,2%, ενώ ο Φεβρουάριος επίσης με αύξηση κατά 6,8%.
Από τον Μάρτιο, ωστόσο, η πορεία αυτή ανετράπη, ενώ τον Απρίλιο, δηλαδή τον μήνα της απόλυτης καραντίνας, η απώλεια διευρύνθηκε, αγγίζοντας το 23%. Τον περασμένο Μάιο τα έσοδα της μισθωτής απασχόλησης κατέγραψαν ελεύθερη πτώση - ρεκόρ με μείωση 37,5%, καθώς στα ταμεία του ΕΦΚΑ μπήκαν 353 εκατ. ευρώ λιγότερα συγκριτικά με τον περσινό Μάιο.
Τον Ιούνιο, οι απώλειες στα έσοδα από εισφορές μισθωτών άρχισαν να περιορίζονται, καθώς άγγιξαν το 17%, ενώ συγκρατημένη αισιοδοξία δημιούργησαν οι εισπράξεις Ιουλίου, με απώλειες μόλις 5% σε σχέση πάντα με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους.
Αναστολές
Τα πάντα θα κριθούν από την πορεία του φθινοπώρου και την έκταση του δεύτερου κύματος της πανδημίας. Υπενθυμίζεται πως ήδη έχουν ανασταλεί και μεταχρονολογηθεί τρέχουσες εισφορές 3 μηνών για επιχειρηματίες - εργοδότες ( Φεβρουαρίου - Μαρτίου) και 4 μηνών για ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους ( Φεβρουαρίου - Μαΐου) που αγγίζουν συνολικά τα 316 εκατομμύρια ευρώ. Από τις οφειλές αυτές η μερίδα του λέοντος, δηλαδή 225 εκατομμύρια ευρώ, αφορά αναστολές ασφαλιστικών οφειλών ιδιωτικών επιχειρήσεων, δηλαδή εργοδοτικές και εργατικές εισφορές εργαζομένων - μισθωτών.
Τα υπόλοιπα 91 εκατομμύρια ευρώ αφορούν ατομικές ασφαλιστικές οφειλές ελεύθερων επαγγελματιών και αυτο
απασχολούμενων. Οι εισφορές αυτές λείπουν από τα ταμεία του ΕΦΚΑ και δεν προβλέπεται να εισπραχθούν πριν από τον Απρίλιο του 2021, καθώς θα ενταχθούν στη νέα ρύθμιση των 12 άτοκων ή 24 έντοκων δόσεων που έρχεται για τις μεταχρονολογημένες οφειλές της καραντίνας.
Στα ύψη και οι εκκρεμότητες Κι ενώ το ταμειακό έλλειμμα του υπερ-Ταμείου, που είχε φτάσει κοντά στα 600 εκατομμύρια ευρώ το πρώτο 6μηνο, δείχνει να περιορίζεται κάπως από τη βελτιωμένη εικόνα του Ιουλίου, δεν συμβαίνει το ίδιο με το δημοσιονομικό έλλειμμα του ΕΦΚΑ, το οποίο επηρεάζεται και από τις εκκρεμείς συντάξεις. Στο τέλος Μαΐου, όπως έχει γράψει η «Ν», το «κρυφό χρέος» του e-ΕΦΚΑ λόγω των εκκρεμών κύριων και επικουρικών συντάξεων άγγιζε τα 800 εκατομμύρια ευρώ, καθώς εκκρεμούσαν 163.000 αιτήσεις για κύρια σύνταξη -εκ των οποίων 147.000 ληξιπρόθεσμες- και 101.000 αιτήσεις για επικουρική, εκ των οποίων οι 88.000
ληξιπρόθεσμες. Στο πλήθος αυτό συμπεριλαμβάνονται όλες οι εκκρεμότητες, μαζί με τις διεθνείς και λεγόμενες ως ανελαστικές συντάξεις, ενώ το συνολικό κόστος τους, μαζί με τα αναδρομικά που κουβαλούν, υπολογίστηκε κοντά στα 700 εκατομμύρια για τις κύριες και 120 εκατ. για τις επικουρικές.
Οι πρώτες ενδείξεις αναφέρουν πως στα τέλη Ιουλίου ο όγκος των εκκρεμοτήτων φέρεται να αυξήθηκε εκ νέου αγγίζοντας τις 170.000 αιτήσεις. Τον Ιούλιο μάλιστα, φέρονται να υποβλήθηκαν περίπου 20.000 νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης, πλήθος ρεκόρ για τον ΕΦΚΑ. Η πανδημία είχε βάλει προσωρινά φρένο στη ροή των νέων αιτήσεων, αλλά οι ειδικοί είχαν διαβλέψει «βροχή νέων αιτήσεων» για τους επόμενους μήνες μετά την καραντίνα, πρόβλεψη η οποία επιβεβαιώνεται. Κι αυτό επειδή το κύμα φυγής που ξεδιπλώνεται τα τελευταία χρόνια, μετά και την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου, φουντώνει. Την κούρσα οδηγούν οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι ασφαλισμένοι σε πρώην ευγε
νή Ταμεία ΔΕΚΟ - Τραπεζών. Πέρυσι άνοιξαν την πόρτα της εξόδου περισσότεροι από 13.500 δημόσιοι υπάλληλοι, όταν το 2018 είχαν αποχωρήσει μόλις 7.800 και το 2017 μόλις 5.500. Αντίστοιχη είναι η εικόνα και στους εργαζόμενους σε πρώην ΔΕΚΟ και τράπεζες. Οι 4.300 αιτήσεις του 2017 έγιναν 5.500 το 2018 και 6.500 το 2019.
Νέες συντάξεις
Συνολικά, το 2016 υποβλήθηκαν περίπου 140.000 αιτήσεις συνταξιοδότησης, το 2017 οι νέες αιτήσεις ξεπέρασαν τις 145.000, το 2018 υποβλήθηκαν πάνω από 161.000 νέες αιτήσεις, ενώ το 2019 περισσότερες από 166.000. Αντίστοιχη εικόνα και στις επικουρικές, καθώς το 2018 υποβλήθηκαν πάνω από 50.000 νέες αιτήσεις, ενώ το 2019 περισσότερες από 75.000.
Η αυξητική πορεία του όγκου των εκκρεμοτήτων και των ληξιπρόθεσμων συντάξεων όπως επίσης και των νέων αιτήσεων συνταξιοδότησης δημιουργεί εκρηκτικό κοκτέιλ και εντείνει σημαντικά τις ανησυχίες σε έμπειρα στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης. Στο πλαίσιο αυτό, η επιτυχία του εγχειρήματος της «ψηφιακής σύνταξης», που μπαίνει σε πλήρη τροχιά σταδιακά έως το τέλος του 2021, αναδεικνύεται στο μεγαλύτερο στοίχημα που καλείται να κερδίσει τους επόμενους μήνες το υπουργείο Εργασίας.
Οι αρμόδιοι αξιωματούχοι εκτιμούν πως η αυτοματοποιημένη λειτουργία του συστήματος « Άτλας » θα απελευθερώσει ανθρώπινο δυναμικό, που θα απασχολείται αποκλειστικά και μόνο στα τμήματα απονομής των εκκρεμών συντάξεων, ο όγκος των οποίων πάντως κινείται προς το παρόν με ανοδική τροχιά, απειλώντας τη δημοσιονομική ισορροπία του ΕΦΚΑ. Τον Ιανουάριο του 2019 εκκρεμούσαν περίπου 106.000 αιτήσεις για κύρια σύνταξη, τον περασμένο Ιανουάριο οι εκκρεμότητες είχαν αυξηθεί στις 158.000, ενώ τον Μάιο ξεπέρασαν τις 163.000. Καθ’ όλη τη διάρκεια των 17 αυτών μηνών ο όγκος των εκκρεμοτήτων αυξάνεται σταθερά.
Οι ειδικοί εκτιμούν πως το δημοσιονομικό έλλειμμα του e-ΕΦΚΑ, το οποίο επηρεάζεται από το κόστος των εκκρεμών συντάξεων, δεν αποκλείεται να κλείσει στο 1 δισ. ευρώ φέτος, πολύ περισσότερο αν το δεύτερο κύμα της πανδημίας χτυπήσει έντονα από το φθινόπωρο την εσωτερική αγορά.
Τα έσοδα του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) αυξήθηκαν αντί να μειωθούν, αφού εισπράχθηκαν φέτος στο 7μηνο
442 εκατ. ευρώ έναντι 334 εκατ. ευρώ πέρσι, δηλαδή 108 εκατ. ευρώ περισσότερα.