Θλίψη και μελαγχολία για μια χαμένη αυτοκρατορία
«Ιστανμπούλ. Πόλη και αναμνήσεις» του Ορχάν Παμούκ
To βιβλίο «Ιστανμπούλ. Πόλη και αναμνήσεις» του Ορχάν Παμούκ κυκλοφορεί σε νέα, εμπλουτισμένη έκδοση από τον Οίκο Πατάκη, σε μετάφραση Στέλλας Βρετού.
«”Δενμπορείναείναιτόσοχάλιαηζωή” σκέφτομαικαμιάφορά.“Ό,τικαιναγίνει,ο άνθρωποςστοτέλοςμπορείναπάειναπερπατήσειστονΒόσπορο” ». Ο Παμούκ αφηγείται τα παιδικά και νεανικά του χρόνια. Η αφήγηση ξεκινά από τη στιγμή που ο συγγραφέας αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως «εγώ», μιλά για την οικογένειά του, αναζητά την πηγή της ευτυχίας και της δυστυχίας στα στενά της Κωνσταντινούπολης και στα υπέροχα νερά του Βοσπόρου, στρέφεται στους συγγραφείς και τους ζωγράφους -Τούρκους και μη, Δύσης και Ανατολής- που συνέβαλαν στην αυτογνωσία τη δική του και της πόλης του. Με ταχύτητα αστυνομικού μμυθιστορήματος παρακολουθούμε τη διαμόρφωση του ψυχικού κόσμου του Παμούκ και ανακαλύπτουμε, μέσα από τη διεισδυτική ματιά του, τα σοκάκια της Κωνσταντινούπολης της δεκαετίας του 1950, τις λιθόστρωτες λεωφόρους, τα κατεστραμμένα από τις πυρκαγιές ξύλινα αρχοντικά, την εξαφάνιση ενός αλλοτινού κόσμου και πολιτισμού και τις δυσκολίες ανάδυσης ενός καινούργιου μέσα στα ερείπια του πρώτου. Ένα πορτρέτο της θρυλικής πόλης -αυτοπροσωπογραφία επίσης του συγγραφέα- και της χιουζούν, της θλίψης, της μελαγχολίας, της tristesse, του δυνατού και μόνιμου αισθήματος « πουμεταδίδουνοέναςστονάλλοοικάτοικοιτης ΙστανμπούλκαιηίδιαηΙστανμπούλ » και ζει στα ερείπια μιας χαμένης αυτοκρατορίας.
Η αφήγηση, στην εμπλουτισμένη αυτή έκδοση, με 200 επιπλέον φωτογραφίες, συνομιλεί με φωτογραφικό υλικό από το προσωπικό αρχείο του συγγραφέα και φωτογραφίες μεγάλων φωτογράφων, με πρώτο τον Αρά Γκιουλέρ.
«Στηνπολυκατοικίαμαςδενείχαδεικανέναναπότηνοικογένειάμαςούτενακάνει ναμάζιούτενανηστεύειούτεναψιθυρίζειμια προσευχή.Οιδικοίμου,ανκαιολότελααπομακρυσμένοιαπότηθρησκεία,ζούσανμετον φόβο,όπωςοιΓάλλοιαστοί,μιαςτελικής αναμέτρησηςμαζίτης.
Ηκοσμικήανησυχίατηςκεμαλικήςδημοκρατίαςέδινεσεαυτότοκενόπίστης,που θαμπορούσεκανείςνατοδεισανέλλειψη αρχών,κυνισμό,ασέβεια,μιαεικόναμοντερνισμούκαιεξευρωπαϊσμού.Ηπνευματικήαυτήραθυμία,ότανήτανανάγκη,έλαμπε,γιανασβήσειόμωςαμέσωςμετά,μετη φλόγαενός“ιδεαλισμού”πουπροβαλλόταν μεπερηφάνια.Όμωςτοπνευματικότοπίο στοεσωτερικότουσπιτιούμας,μιαςκαιτη θέσητηςθρησκείαςδεντηνείχεπάρειτί
ποτεβαθύ,ήτανάδειο,σανταγεμάτασαβούρακαιαγριόχορταμελαγχολικάοικόπεδαπουμένανεπίσωότανκαίγοντανκαι γκρεμίζοντανάσπλαχναταξύλινακονάκια».
Τον περασμένο Ιούλιο, ο Παμούκ δεν παρέλειψε να κάνει παρέμβαση για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Ο διασημότερος συγγραφέας της Τουρκίας και βραβευμένος, το 2006, με Νόμπελ Λογοτεχνίας, είπε πως η απόφαση «στερεί την υπερηφάνεια από όσους Τούρκους θεωρούσαν ότι βρίσκονται σε κοσμικό μουσουλμανικό κράτος». «Υπάρχουν εκατομμύρια κοσμικοί Τούρκοι, σαν εμένα, που αντιδρούν, αλλά οι φωνές τους δεν ακούγονται εξαιτίας του ελλείμματος ελευθέριας λόγου και δημοκρατίας», πρόσθεσε, μιλώντας στο BBC.