Η «ακτινογραφία» του real estate εν μέσω πανδημίας
Ποιοι τομείς επλήγησαν και ποιοι άντεξαν
Καταστήματα, ξενοδοχεία και κατοικίες βραχυχρόνιας μίσθωσης είναι οι τομείς του real estate που έχουν επηρεαστεί περισσότερο από την πανδημία του κορονοϊού, με τις αποθήκες να είναι ο μοναδικός κερδισμένος. Δεν έχουν επηρεαστεί τα γραφεία πρώτης κατηγορίας, ενώ γενικότερα ακόμα δεν υπάρχουν σαφή συμπεράσματα για τις επιπτώσεις στην αγορά των ακινήτων της πρωτόγνωρης αυτής κατάστασης που βιώνει όλος ο κόσμος.
Τα παραπάνω αποτελούν βασικά στοιχεία της ανάλυσης που δημοσιοποίησε χθες η Δανός (εταιρεία παροχής συμβουλευτικών και εκτιμητικών υπηρεσιών) για το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους.
Οι αναλυτές
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τη Δανός, η αγορά των γραφείων στην Αθήνα βρίσκεται στο ραντάρ των επενδυτών τα τελευταία τρία χρόνια και παρά το γεγονός ότι το 2020 είναι μια δύσκολη χρονιά υπάρχει ακόμα ζήτηση για ποιοτικούς γραφειακούς χώρους. «Μένει να δούμε πώς και αν η πανδημία θα μεταμορφώσει την αγορά», σημειώνεται και προστίθεται: «Είναι ακόμα λίγες ενδείξεις για το ποια θα είναι η επίπτωση της πανδημίας στον τομέα των γραφείων. Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι η απομακρυσμένη εργασία θα παραμείνει, με αποτέλεσμα η ζήτηση για γραφεία να μειωθεί. Άλλοι όμως πιστεύουν ότι η ζήτηση θα αυξηθεί ειδικά για ποιοτικούς χώρους βαθμού Α για λόγους υγιεινής».
Επίσης, όπως αναφέρεται, «οι επιπτώσεις της επερχόμενης οικονομικής κρίσης ως αποτέλεσμα της πανδημίας δεν έχουν προσδιοριστεί ακόμη στην αγορά ακινήτων και δεν είναι ακόμα σαφές αν η αγορά των γραφείων θα παραμείνει κυρίαρχη στις προτιμήσεις των επενδυτών, ωστόσο μέχρι στιγμής φαίνεται ότι υπάρχουν επενδυτές καθώς και ότι η βραχυπρόθεσμη αναταραχή δεν θα επηρεάσει τα μακροπρόθεσμα επενδυτικά κρι
τήρια». Τα ποιοτικά γραφεία σε καλές τοποθεσίες έχουν απόδοση 6%-7%, ενώ σε δευτερεύουσες τοποθεσίες, εάν το ακίνητο είναι μισθωμένο σε καλό μισθωτή, αποδίδει περίπου 8%8,5%. Κατά μέσο όρο η τιμή μίσθωσης γραφειακού χώρου στο κέντρο της Αθήνας κινείται στην περιοχή των 18 ευρώ ανά τ.μ. ανά μήνα, στην Κηφισίας στα 16 ευρώ, στη Συγγρού 12 ευρώ, στη Β. Σοφίας 15 ευρώ, στη Μεσογείων 10 ευρώ και στη Βουλιαγμένης 9 ευρώ. Κατά μέσο όρο, επίσης, στα ποιοτικά γραφεία οι τιμές μίσθωσης από 12 ευρώ ανά τ.μ. ανά μήνα το 2015 διαμορφώθηκαν στα 19 ευρώ και στα υπόλοιπα έχουν αυξηθεί από 8 ευρώ σε 14 ευρώ/τ.μ. ανά μήνα.
Καταστήματα λιανικής
Η αγορά των καταστημάτων επηρεάστηκε σημαντικά από την πανδημία και τώρα βρίσκεται σε φάση σταθεροποίησης και προσαρμογής στους νέους κανόνες. Έχει να αντιμετωπίσει τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος αλλά και την αλλαγή των συνηθειών, όπως είναι η αύξηση των αγορών μέσω διαδικτύου. Επίσης, οι καταναλωτές στράφηκαν ξανά στις τοπικές αγορές προκειμένου να μη χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς και, όπως σχολιάζεται στην αναφορά της Δανός, «μένει να δούμε πώς οι προνομιακές τοποθεσίεςθα προσαρμοστούν σε αυτές τις αλλαγές σε συνδυασμό με την επιβαλλόμενη από την κυβέρνηση έκπτωση 40% στα ενοίκια». Το εύρος των ενοικίων στους δευτερεύοντες δρόμους (αγορές) κινείται μεταξύ 30 και 80 ευρώ το
Τα ξενοδοχεία
Η πανδημία έχει πλήξει περισσότερο την ξενοδοχειακή και τουριστική βιομηχανία, μέχρι στιγμής ωστόσο δεν έχει επιβραδύνει τις επενδύσεις. Σύμφωνα με τη Δανός, οι περισσότεροι επενδυτές θεωρούν ότι πρόκειται για βραχυπρόθεσμη κρίση και η ζήτηση για ελληνικές διακοπές, ειδικά μετά την επιτυχή αντιμετώπιση της πανδημικής κρίσης, θα ανακάμψει γρήγορα. Σημειώνεται, πάντως, πως οι ειδικοί εκτιμούν ότι η πλήρης ανάκαμψη θα επέλθει το 2022.
τ.μ. ανά μήνα και στα εμπορικά κέντρα μεταξύ 20 και 40 ευρώ.
Αποθήκες
Τα logistics παρουσιάζουν εντυπωσιακή αύξηση του όγκου των συναλλαγών και των τιμών ενοικίασης. Αυτή η τάση αναμένεται να συνεχιστεί καθ’ όλη τη διάρκεια του 2020 και μετά την πανδημία. Επίσης, τα μεγάλα έργα υποδομής και οι σημαντικές επενδύσεις που έχει προγραμματίσει η Cosco για το λιμάνι του Πειραιά δημιουργούν το κατάλληλο περιβάλλον ώστε η Αθήνα να καταστεί σημαντικό κέντρο διαμετακόμισης στην Ευρώπη.
Όσον αφορά τη ζήτηση, υπήρξε σημαντική δραστηριότητα στην αγορά με νέες συμβάσεις μίσθωσης, με μέγεθος επιφάνειας προς ενοικίαση που κυμαίνεται μεταξύ 500-2.000 τ.μ. σε αστικές περιοχές και ζήτηση για μεγαλύτερες επιφάνειες έως 10.000 τ.μ. στις περιοχές στις οποίες παρέχονται ολοκληρωμένες υπηρεσίες logistics (με επιπλέον χρήσεις και γραφειακούς χώρους). Έλλειψη παρατηρείται σε κέντρα logistics τελευταίου μιλίου αναγκαία για τις ταχυμεταφορές. Οι περιοχές Prime Logistics, όπως ο Ασπρόπυργος και η Μαγούλα, προσελκύουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των επενδυτών, το οποίο αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω τους επόμενους μήνες.
Αγορά κατοικίας
Η ανάπτυξη της αγοράς των κατοικιών που τροφοδοτείται από τις βραχυχρόνιες μισθώσεις και τη Χρυσή Βίζα αναμένεται να επιβραδυνθεί τους επόμενους μήνες, αλλά μόλις σταματήσουν οι περιορισμοί λόγω της πανδημίας η αγορά αναμένεται να ανακάμψει. Η εκτίμηση είναι επίσης ότι η αύξηση της κατασκευαστικής δραστηριότητας, η οποία παρατηρήθηκε τα προηγούμενα χρόνια, θα συνεχιστεί, καθώς η πανδημία θεωρείται βραχυπρόθεσμη αναταραχή που δεν θα επηρεάσει τη μακροπρόθεσμη λήψη επενδυτικών αποφάσεων. «Απομένει να δούμε πώς οι ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και τα συνολικά μέτρα Covid-19 θα επηρεάσουν την ελληνική αγορά κατοικιών», σημειώνεται.