Πάνω από 8 στα 10 στελέχη «βλέπουν» επιτάχυνση της ψηφιοποίησης
Τάσεις αποδιοργάνωσης και ανισότητες στην αγορά εργασίας διαπιστώνει νέα μελέτη της McKinsey
Hπανδημία αποδιοργανώνει την εργασία και ενισχύει τις ανισότητες, πέρα από το γεγονός ότι επιταχύνει κάποιες ήδη εξελισσόμενες τάσεις, όπως η υιοθέτηση του αυτοματισμού, της ψηφιοποίησης και της εξ αποστάσεως εργασίας, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί αυξημένη ζήτηση για εργαζόμενους σε τομείς γύρω από την υγεία, την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και την ανάλυση των δεδομένων.
Μια νέα μελέτη της McKinsey δείχνει αποδιοργανωτικές αλλαγές στο περιβάλλον της εργασίας, με τους αναλυτές να εξηγούν ότι η πανδημία δεν έχει πετάξει απλώς εκατομμύρια άτομα εκτός εργασίας, αλλά το μίγμα των θέσεων εργασίας που προκύπτει από αυτήν την κρίση είναι διαφορετικό από αυτό που είχαμε πριν. Τα άτομα με τα μικρότερα εισοδήματα και το χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο έχουν επηρεαστεί δυσανάλογα, δημιουργώντας πιέσεις γύρω από το ζητούμενο της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς. Ο κίνδυνος της αύξησης των εισοδηματικών ανισοτήτων χτυπάει καμπανάκι και στη νέα πραγματικότητα οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και οι ευάλωτες ομάδες πλήττονται περισσότερο από τις οικονομικές παρενέργειες της πανδημίας, ενώ πρόκειται για κατηγορίες που είναι πιο ευαίσθητες σε διαταραχές από την αύξηση του αυτοματισμού.
Είναι ενδεικτικό ότι το 85% των στελεχών στη διεθνή έρευνα της McKinsey (σε δείγμα 800 στελεχών) λέει ότι η υιοθέτηση των τεχνολογιών ψηφιοποίησης και αυτοματισμού έχει επιταχυνθεί. Περίπου οι μισοί από τους ερωτηθέντες ανέφεραν αυξανόμενη ψηφιοποίηση των καναλιών πελατών, όπως π.χ. μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου, εφαρμογών για κινητά ή chatbots. Περίπου 35% έχουν ψηφιοποιήσει περαιτέρω τις αλυσίδες εφοδιασμού τους, συνδέοντας π. χ. τους προμηθευτές τους με ψηφιακές πλατφόρμες για τη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Η υιοθέτηση τεχνολογιών αυτοματισμού -συμπεριλαμβανομένης της ρομποτικής, των αυτόνομων οχημάτων και του λογισμικού που βασίζεται σε τεχνολογία AI που μπορεί να εκτελεί σειρά εργασιών- έχει επίσης επιταχυνθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αν και σε μικρότερο βαθμό από την ψηφιοποίηση. Αυτές οι τάσεις αντικατοπτρίζουν την ικανότητα του αυτοματισμού να διευκολύνει τις ανέπαφες αλληλεπιδράσεις σε μια εποχή κοινωνικής αποστασιοποίησης, αυξημένης ευαισθητοποίησης για την υγιεινή, καθώς και ανάγκης για περιορισμό του λειτουργικού κόστους. Ένα άλλο πλεονέκτημα, όπως σημειώνουν οι ειδικοί, είναι ότι: τα ρομπότ δεν αρρωσταίνουν! Είναι ενδεικτικό ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η American Eagle Outfitters ανέπτυξε ρομπότ για να ταξινομούν ρούχα στις αποθήκες, ώστε να ανταποκριθεί στην αύξηση των ηλεκτρονικών παραγγελιών της.
Δεν είναι τυχαίο επίσης ότι η IBM είδε αύξηση νέων πελατών το β' τρίμηνο του 2020 για τον βοηθό Watson που λειτουργεί με AI, μια πλατφόρμα για την ανάπτυξη chatbots και άλλων υπηρεσιών. Η χρήση τέτοιων τεχνολογιών επιτρέπει την ανέπαφη αλληλεπίδραση με τους πελάτες σε μια περίοδο κατά την οποία η ανθρώπινη επαφή αποθαρρύνεται. Οι πάροχοι υπηρεσιών cloud, όπως η Amazon και η Alibaba, ανακοίνωσαν αύξηση επενδύσεων σε υπηρεσίες cloud, μια ένδειξη ότι αναμένουν αυξημένη ζήτηση που σχετίζεται με αλλαγές στον χώρο εργασίας μετά τον Covid-19.
Αν και η πλειοψηφία των στελεχών παραδέχεται ότι η πανδημία επιταχύνει την αυτοματοποίηση, σχεδόν τα μισά στελέχη σημειώνουν ότι η υιοθέτηση του αυτοματισμού έχει επιταχυνθεί μετρίως και περίπου το 20% αναφέρει ότι αυξάνεται σημαντικά αυτή η τάση. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί η διαφοροποιημένη τάση ανά γεωγραφική περιφέρεια, με τις ΗΠΑ και την Ινδία να ξεχωρίζουν, με το 83% και 70% των στελεχών που ρωτήθηκαν αντιστοίχως να αναφέρουν ταχύτερη υιοθέτηση του αυτοματισμού.
Ειδικότερα για την Ελλάδα, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας της KPMG «2020 Global CEO Outlook: Covid-19 Special Edition», ποσοστό 87% των Ελλήνων CEOs δηλώνει ότι η πανδημία έχει επιταχύνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό, με τις μεγαλύτερες εξελίξεις να καταγράφονται στις ψηφιακές λειτουργίες, όπου σε ποσοστό 30% αναφέρουν ότι η πρόοδος που έχει σημειωθεί τους έχει φέρει χρόνια μπροστά από το σημείο στο οποίο περίμεναν να βρίσκονται τη δεδομένη στιγμή. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι για την Ελλάδα οι μεγαλύτερες εξελίξεις στον ψηφιακό μετασχηματισμό καταγράφονται στη δημιουργία ψηφιακής εμ
πειρίας για τον πελάτη, όπου σε ποσοστό 60% αναφέρουν ότι η πρόοδος που έχει γίνει τους έχει φέρει χρόνια μπροστά. Το αντίστοιχο ποσοστό στις άλλες χώρες είναι περίπου 22%. Όταν μιλάμε για τη δημιουργία νέων ψηφιακών επιχειρηματικών μοντέλων και πηγών εσόδων οι Έλληνες CEOs βλέπουν ευκαιρίες σε ποσοστό 53%, έναντι άνω του 60% σε άλλες χώρες.
Διεθνώς πάντως οι εταιρείες θεωρούν ότι μπορούν να υιοθετήσουν νέες τεχνολογίες πολύ πιο γρήγορα από ό,τι νόμιζαν προηγουμένως.
Η McKinsey υποστηρίζει, με βάση τα ευρήματα της μελέτης της, ότι η υιοθέτηση του αυτοματισμού είναι οριζόντια στην αγορά. Η Brain Corp, για παράδειγμα, ανέφερε ότι η χρήση ρομπότ για τον καθαρισμό καταστημάτων λιανικής στις ΗΠΑ είχε αυξηθεί 13,8% το α' τρίμηνο του 2020 και 24% το επόμενο τρίμηνο, σε σύγκριση με τις ίδιες περιόδους το 2019. Η FedEx και άλλες εταιρείες διανομής έχουν ανα
πτύξει περισσότερα ρομπότ για να μετριάσουν τον αντίκτυπο της ύπαρξης λιγότερων υπαλλήλων στα κέντρα διανομής λόγω των μέτρων κοινωνικής απόστασης. Είναι επίσης ενδεικτικό ότι περίπου 88% των στελεχών σε χρηματοοικονομικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες και 76% των στελεχών πληροφορικής είδαν αυξημένη υιοθέτηση τεχνολογιών αυτοματισμού και τεχνητής νοημοσύνης στην εργασία τους. Άλλωστε αυτοί οι τομείς ήταν πρωτοπόροι στην ψηφιοποίηση και τον αυτοματισμό πριν ακόμη ξεσπάσει η πανδημία και είχαν καταστήσει σαφές το πλεονέκτημα των ψηφιακών πληρωμών και των άλλων ανέπαφων συναλλαγών. Επίσης είναι αξιοσημείωτο ότι οι εταιρείες που μετέφεραν περισσότερους υπαλλήλους στο μοντέλο εξ αποστάσεως εργασίας ανέφεραν υψηλότερα ποσοστά υιοθέτησης αυτοματοποιημένων εργασιών. Το 80% αυτών με υψηλά ποσοστά εργαζόμενων σε remote work δήλωσε ότι είχε αυξημένο αυτοματισμό, ενώ μόνο
Πριν από την πανδημία οι επιχειρήσεις ήταν επιφυλακτικές στην προώθηση της απομακρυσμένης εργασίας, λόγω του φόβου για τον αντίκτυπό της στην παραγωγικότητα και την εταιρική κουλτούρα. Η πανδημία έδωσε λύση σε αυτές τις ανασφάλειες. Σε όλους τους κλάδους, το 15% των στελεχών που ρωτήθηκαν εν μέσω της πανδημίας δήλωσε ότι τουλάχιστον ένας στους δέκα υπαλλήλους τους θα μπορούσε να εργάζεται εξ αποστάσεως δύο ή περισσότερες ημέρες την εβδομάδα. Δηλαδή σχεδόν το διπλάσιο ποσοστό των στελεχών που ανέφερε το ίδιο πριν από την πανδημία. Ωστόσο, ένα μεγάλο ποσοστό του ανθρώπινου δυναμικού, το οποίο σε πολλές χώρες ξεπερνά το 60%, δεν μπορεί να εργαστεί από απόσταση. Οι περισσότερες από τις εταιρείες που έχουν ανακοινώσει σχέδια για αύξηση της απομακρυσμένης εργασίας των υπαλλήλων τους προέρχονται από την τεχνολογία και τον χρηματοοικονομικό τομέα.
Επίσης, η πανδημία αύξησε την προσοχή σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας στον χώρο εργασίας. Στην έρευνα της McKinsey το 83% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι θα προσλάβει περισσότερα άτομα για ρόλους στον τομέα υγείας και ασφάλειας. Μάλιστα το 73% δήλωσε ότι σχεδιάζει προσλήψεις για τη διαχείριση της φυσικής απόστασης και της καθαριότητας. Ο τελευταίος είναι τομέας όπου οι εταιρείες θα αναπτύξουν ρομποτική. Εξάλλου, τα ρομπότ, εκτός του ότι δεν αρρωσταίνουν, μπορούν να καθαρίζουν δάπεδα, παράθυρα και αγωγούς, ενώ υπόσχονται ακόμη και να σκοτώσουν βακτήρια σε νοσοκομεία. Καθώς οι χώροι εργασίας επανασχεδιάζονται, οι εταιρείες πιθανότατα θα προσθέσουν νέους ρόλους στη διαχείριση εγκαταστάσεων. Στο πλαίσιο αυτό, εργαζόμενοι που ειδικεύονται σε τομείς όπως ο εξαερισμός και η λειτουργία ανελκυστήρα θα γίνουν περιζήτητοι, ενώ τα γραφεία θα τείνουν να αναπτύσσονται σε μεγαλύτερους χώρους. Ταυτόχρονα αναδεικνύεται η πρόθεση μετάβασης σε ένα μοντέλο με μεγαλύτερη εξάρτηση από εσωτερικές υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής στήριξης ειδικά από εταιρείες του τομέα φιλοξενίας και εστίασης. Αλλά η αβεβαιότητα για το βάθος της οικονομικής κρίσης αναδύει προκλήσεις σχετικά με τις προθέσεις αύξησης του αριθμού των απασχολουμένων σε σχετικούς τομείς.