«Να μετασχηματιστεί η αγορά ενέργειας»
Έκθεση Πισσαρίδη: SOS για υποδομές και ισοζύγιο
Συστημικούς κινδύνους, προτάσεις πολιτικής παρέμβασης στον κλάδο ενέργειας και ευκαιρίες ανάπτυξης καταγράφει η Επιτροπή Πισσαρίδη στην τελική της έκθεση που παρέδωσε στην κυβέρνηση. Συγκεκριμένα, δίνοντας έμφαση στην κλιματική αλλαγή, στη διαδικασία απολιγνιτοποίησης, στην ενεργειακή αποδοτικότητα αλλά και στο σχέδιο εξορύξεων οι συντάκτες της έκθεσης προτείνουν μια σειρά βήματα και μεταρρυθμίσεις, εστιάζοντας παράλληλα σε χρόνιες αγκυλώσεις της ενεργειακής αγοράς στη χώρα τονίζοντας την ανάγκη «άμεσης δράσης». Μάλιστα, σημειώνουν ότι η κλιματική αλλαγή προβλέπεται να επηρεάσει έντονα την Ελλάδα, με το κόστος από τη μη υιοθέτηση δράσεων προσαρμογής να έχει εκτιμηθεί στα 701 δισ. ως το 2100. «Οι πολιτικές μετριασμού της κλιματικής αλλαγής δημιουργούν ευκαιρίες. Αυτές συνδέονται κυρίως με την ανάπτυξη και εφαρμογή καινοτόμων διαδικασιών σε τομείς όπως η εξοικονόμηση ενέργειας, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η ηλεκτροκίνηση και τα ευφυή δίκτυα» αναφέρουν σχετικά και προτείνουν μια σειρά από μέτρα για την αγορά ενέργειας, που όπως αναφέρεται το 2019 είχε ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (ΑΠΑ) ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 3,8% υποστηρίζοντας περίπου 50.000 θέσεις εργασίας (1,2% του εργατικού δυναμικού της χώρας), χωρίς να συνυπολογίζονται άλλες δραστηριότητες που συνδέονται στενά με τον κλάδο αυτό.
Προτάσεις
H Επιτροπή προτείνει:
Ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας: Είναι επιτακτική η ολοκλήρωση της μετάβασης στο target model και της σύζευξης του εγχώριου χρηματιστηρίου ενέργειας με τις αγορές χονδρικής της περιοχής. Ειδικά για τις βιομηχανικές επιχειρήσεις, πρέπει να γίνει η πληρέστερη δυνατή αξιοποίηση μέτρων μείωσης του ενεργειακού κόστους (όπως αντιστάθμιση του έμμεσου κόστους εκπομπών ηλεκτρικής ενέργειας & αμειβόμενες υπηρεσίες διακοπής φορτίου).
Ενεργειακή μετάβαση και ένταξη των ΑΠΕ στους μηχανισμούς της αγοράς: Σύμφωνα με την Επι
τροπή με τη λήξη του υφιστάμενου μηχανισμού στήριξης των ΑΠΕ στο τέλος 2020, απαιτείται να γίνει προσεκτικός σχεδιασμός για την επόμενη περίοδο, ώστε να διασφαλιστεί με βιώσιμο τρόπο η θετική δυναμική ανάπτυξης νέων μονάδων της τελευταίας διετίας, αλλά και η λειτουργική ενίσχυση στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ.
Ενίσχυση των ενεργειακών υποδομών: Στις ενεργειακές υποδομές, προτεραιότητες για την Επιτροπή αποτελούν η προώθηση και η υλοποίηση των έργων μεταφοράς, διανομής και αποθήκευσης στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και φυσ. αερίου, αλλά και η ψηφιοποίηση και αναβάθμιση των δικτύων ενέργειας.
Βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας: Η βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, σύμφωνα με την Επιτροπή, πρέπει να ενισχυθεί μέσα από προγράμματα κινήτρων για το κτηριακό απόθεμα στον οικιακό και τριτογενή τομέα και μέσα από την υποδειγματική δράση του δημόσιου τομέα. Επιπλέον προτεραιότητες αποτελούν η προώθηση της χρήσης συστημάτων ΑΠΕ για κάλυψη θερμικών και ψυκτικών αναγκών και η προώθηση συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης από εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών.
Μετριασμός των κοινωνικών επιπτώσεων: Η προστασία του περιβάλλοντος και η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, όπως αναφέρει στην Έκθεσή της η Επιτροπή, θα πρέπει να συνδυαστεί με στοχευμένα μέτρα αντιμετώπισης της ενεργειακής ένδειας και όχι π.χ. με ανοχή της μη πληρωμής λογαριασμών ρεύματος Σημαντική, επίσης, προτεραιότητα αποτελεί και ο αναπτυξιακός σχεδιασμός με στρατηγικές δράσεις και χρηματοδοτικά προγράμματα για τη δίκαιη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών.
Κίνδυνοι και αγκυλώσεις
Να σημειωθεί ότι στην έκθεσή της η Επιτροπή Πισσαρίδη απαριθμεί μια σειρά από μεγάλους κινδύνους που βάζουν «νάρκες» στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι:
Η πλήρης απανθρακοποίηση της οικονομίας θα καταστήσει αδρανές το 12% της οικονομίας σε όρους ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας.
Η επιβολή φόρων στα καύσιμα, όπως στη Γαλλία, πιθανόν να προκαλέσει μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις και γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρξουν «αντίβαρα» με σειρά έργων για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, ενισχύσεις για την αλλαγή οχημάτων και έργα ενίσχυσης των δημόσιων μεταφορών.
Η εξάρτηση της χώρας από εισαγωγές ενέργειας δημιουργεί ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, τα οποία αν και περιορίστηκαν στην πιο πρόσφατη περίοδο με την ισχυρή ανάπτυξη των ελληνικών εξαγωγών πετρελαιοειδών, παραμένουν σημαντικά. Το συνολικό εμπορικό έλλειμμα των προϊόντων ενέργειας στην Ελλάδα ήταν 4,3 δισ. το 2019.
Οι ενεργειακές υποδομές σε αρκετές περιπτώσεις δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις που θα εξασφαλίσουν την πορεία μετάβασης προς ένα ενεργειακό σύστημα μηδενικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Οι διασυνδέσεις των αυτόνομων νησιωτικών συστημάτωνμε το ηπειρωτικό σύστημα ηλεκτρισμού δεν έχουν ολοκληρωθεί και οι απώλειες ηλεκτρικής ενέργειας στα δίκτυα είναι σημαντικές, αλλά μειώνονται με την ανάπτυξη της αποκεντρωμένης παραγωγής.
Οι τεχνολογικές επιλογές για την ενεργειακή μετάβαση οφείλουν να είναι προσεκτικές από πλευράς κόστους και προοπτικών.