Αέναος και διαχρονικός αγώνας κατά της εξουσίας
«Προμηθέας Δεσμώτης» από το Θέατρο Πορεία και το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης
Το Θέατρο Πορεία και το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης παρουσιάζουν τον « Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη, που κάνει πρεμιέρα αύριο, Κυριακή 4 Ιουλίου, στις 9 το βράδυ, στο θέατρο της Ανατολικής Τάφρου στα Χανιά, ενώ στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου θα παρουσιαστεί στις 20, 21 και 22 Αυγούστου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.
Ο «Προμηθέας Δεσμώτης» είναι έργο αχρονολόγητο. Ειδικοί θεωρούν πως ο σπουδαίος ποιητής το έγραψε στον απόηχο της έκρηξης της Αίτνας, περί το 470 π.Χ., άλλοι μεταξύ 467 και 458 π.Χ. κι άλλοι το θεωρούν όψιμο έργο του, γραμμένο μετά την «Ορέστεια», συγκεκριμένα όταν διένυε την τελευταία περίοδο της διαμονής του στη Σικελία.
Στην τραγωδία, ο Αισχύλος πραγματεύεται την αντίσταση του αλυσοδεμένου στον Καύκασο Προμηθέα να υποκύψει στο θέλημα του «ανελέητου» Διός. Πρόκειται για έναν ασταμάτητο αγώνα κατά της δύναμης της εξουσίας… Είναι ένα έργο, που, χωρίς άλλο, αποκαλύπτει και τη βαθιά θρησκευτική ιδιοσυγκρασία του Αισχύλου. Η παράσταση του Θεάτρου Πορεία παρουσιάζεται σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα και σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη, στη δεύτερη εμφάνισή του στο Θέατρο του Πολυκλείτου, με ένα δυνατό επιτελείο πρωταγωνιστών και τον Γιάννη Στάνκογλου στον κεντρικό ρόλο.
Σε σκηνοθεσία Άρ. Μπινιάρη
Ο σκηνοθέτης Άρης Μπινιάρης σημειώνει: «Στον “Προμηθέα Δεσμώτη”, η σύλληψη, η δομή και η επεξεργασία του μύθου, έχουν για κέντρο τους τη μορφή του πάσχοντος θεού-προφήτη που ορθώνεται, υπερασπιζόμενος τον άνθρωπο, απέναντι στον απολυταρχικό μηχανισμό μιας θεϊκής τυραννίδας. Η παράσταση αποτελεί ένα θεατρικό και, ταυτόχρονα, μουσικό γεγονός. Οι ηθοποιοί αντλούν πληροφορίες από τη ρυθμικότητα του κειμένου και μεταβολίζουν, με το σώμα και τη φωνή, σε θεατρική δράση, τον ήχο και τον ρυθμό του ποιητικού λόγου. Με όχημα τη μουσική, δημιουργούν μια δυναμική πλατφόρμα σκηνικής αναπαράστασης και αναδεικνύουν το έργο σαν μια σπαρακτική, και με συνεχή κλιμάκωση, επίκληση ενός πάσχοντος θεού για τον άνθρωπο. Χορωδιακά μέρη, μελωδίες και δυναμικοί ρυθμοί, δημιουργούν ένα παλλόμενο και ζωντανό ηχητικό περιβάλλον, μέσα από το οποίο αναδεικνύονται τα πρόσωπα μιας παλιάς μα πάντοτε διαχρονικής και επίκαιρης ιστορίας. Μιας ιστορίας που μπορεί να
ακουστεί ως σκοτεινό σχόλιο για το παρόν ή ως φωτεινή ελπίδα για το μέλλον».
Από το σκοτάδι στο φως
Η σύμβουλος δραματουργίας Έλενα Τριανταφυλλοπούλου αναφέρει: «Στην αχρονολόγητη τραγωδία “Προμηθέας Δεσμώτης”, ο Αισχύλος πραγματεύεται τη σθεναρή αντίσταση του αλυσοδεμένου στον Καύκασο Προμηθέα να υποκύψει στο θέλημα του Δία.
Αν και φορέας μιας νεοσύστατης εξουσίας, ο θεός Δίας θυμίζει μια πατριαρχική φιγούρα ενός μακρινού αρχαϊκού παρελθόντος και μοιάζει να εκπροσωπεί έναν κόσμο στοιχειωμένο από τρόμο και προκαταλήψεις, ένα θεοκρατικό σύμπαν άδικο και τιμωρητικό. Οραματιστής και ανθρωπιστής, ο Προμηθέας, αντιστέκεται στην εξουσία υπαρξιακά, πολιτικά, ηθικά. Δεν εναντιώνεται στο θεϊκό, δεν απορρίπτει το υπερβατικό, αλλά επιτίθεται στο άδικο. Δεμένος στα βράχια της Σκυθίας, υπερασπίζεται την ελεύθερη βούληση, την αυτοπραγμάτωση, τη δικαιοσύνη».
Ήρωας και πρότυπο
«Αρχετυπικός ήρωας, μα και διαχρονικό πρότυπο, ο αθάνατος Προμηθέας ευεργετεί το ανθρώπινο γένος, προβάλλοντας την αξία της θνητής ζωής στο πλαίσιο της εξέλιξης, της γνώσης και του πολιτισμού. Με τα ευεργετήματά του, καλεί τον άνθρωπο να αποτινάξει την τυραννία ενός θεού-πατέρα βίαιου, απορριπτικού, συγκεντρωτικού. Ενός πατέρα, που ο ίδιος ο Προμηθέας “αποκαθηλώνει” μέσα του, με μια τελετή ενηλικίωσης (η κλοπή της φωτιάς ως παρακαταθήκη της δύναμης του θεού-πατέρα) που τον καθιστά “συγγενή” του ανθρώπου και ανυψώνει τον άνθρωπο στο επίπεδο μιας θεϊκής, μεταφυσικής μεταμόρφωσης.
Η προσπάθεια καταστολής της δράσης του Προμηθέα είναι προορισμένη να αποτύχει. Δεσμώτης στην άκρη της γης, επανεκκινεί την Ιστορία του κόσμου, του σύμπαντος, της ανθρωπότητας, καταργώντας τον δραματικό χρόνο, γνωρίζοντας και προβλέποντας το μέλλον της συντριβής του κυρίαρχου Δία. Μιας συντριβής που είναι αναπόφευκτη. Η διαρκής κίνηση της σκέψης του ήρωα χλευάζει την ακινησία της εξουσίας. Η ένταση του λόγου και το ελεύθερο πνεύμα του αποδομούν την αδιαλλαξία της τυραννίας. Η στιγμή του καταποντισμού του Προμηθέα είναι το σημείο που συντελείται η αποκάλυψη της μετουσίωσής του σε φορέα της αλλαγής που έρχεται, σε ρυθμιστή της αντίστροφη μέτρησης που έχει ξεκινήσει, σε σύμβολο μιας αναπόδραστης κίνησης από το σκοτάδι στο φως», καταλήγει η κ. Τριανταφυλλοπούλου.
[SID:14473448]