Σε πρώτο πλάνο η ψευδαίσθηση της μεγαλοπρέπειας
Ο χορογράφος και σκηνοθέτης Σταύρος Λίτινας μιλάει για την παράσταση «Βασιλιάς Ληρ»
Ο ΧΟΡΟΓΡΑΦΟΣ και σκηνοθέτης Σταύρος Λίτινας δίνει ζωή στο αριστούργημα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, «Βασιλιάς Ληρ», μέσα στον ρυθμό, στην κίνηση, στην ένταση και τη σιωπή του flamenco. Το διαχρονικά κορυφαίο έργο, που ακουμπά στην απόλυτη εξουσία και τη λυτρωτική τρέλα, κάνει αύριο πρεμιέρα στη νέα σκηνή του θεάτρου ARROYO [Μ. Αλεξάνδρου 128, Κεραμεικός]. Ο Σταύρος Λίτινας ερμηνεύει επίσης τον σαιξπηρικό Βασιλιά. Είχαμε τη χαρά να μιλήσουμε μαζί του.
Κύριε Λίτινα, να ξεκινήσουμε με μια περιγραφή -στον βαθμό που αυτό είναι, βέβαια, εφικτό- της σχέσης σας με τον χορό αλλά και με το θέατρο ARROYO;
«Είναι για μένα μια εκφραστική διέξοδος, μη λεκτική, μια φυγή! Διαμόρφωσα την προσωπικότητά μου μέσα από αυτόν και είναι δύσκολο να φανταστώ τον εαυτό μου δίχως αυτόν.[…] Το θέατρο ARROYO ως χώρος ξεκίνησε από την ανάγκη να δημιουργηθεί μια σκηνή με κατάλληλες προδιαγραφές για χορό […] Προσβλέπω στη λειτουργία μιας στέγης για τον χορό και το χοροθέατρο στην Αθήνα».
Θα θέλατε να μας συστήσετε την παράστασή σας;
«Πρόκειται για μια παράσταση χοροθεάτρου. Είναι δηλαδή μια μεταγραφή του σαιξπηρικού αριστουργήματος σε χορό και μάλιστα flamenco. Όχι με μια παραδοσιακή φολκλόρ αντιμετώπιση, αλλά με μια σύγχρονη θεατρική μορφή. Η παράσταση επικεντρώνεται σε επτά βασικούς χαρακτήρες, στον βασιλιά Ληρ και τις τρεις κόρες του, Γκόνεριλ, Ρέγκαν και Κορντέλια, στον Τρελό και στα δύο αδέρφια Έντγκαρ-Έντμοντ.
Οι μουσικές επιλογές κινούνται, κυρίως, στον χώρο του κλασικού, με μικρές εξαιρέσεις. Ακούγονται, με ιδιότυπη επεξεργασία, έργα του Schubert, του Beethoven, του Caccini να συνομιλούν με αυτά των Radiohead, υπό των κρουστών ήχων του flamenco.
Ο σκηνικός χώρος είναι λιτός, αναδεικνύοντας τη μοναξιά του ανθρώπου. Ένα κυκλικό κεντρικό βάθρο που παραπέμπει σε τσίρκο, πάνω στο οποίο το “έμβιο ον” θα κάνει το νούμερο της ζωής του, θα ενωθεί με τη φύση και θα πεθάνει, και δύο τετραγωνικοί θώκοι με ψηλές πλάτες οξυκόρυφης απόληξης και μεταλλικούς καθρέπτες να αντικατοπτρίζουν την ψευδαίσθηση της μεγαλοπρέπειας. Τα κοστούμια, αντίθετα, είναι πλούσια στην υφή και στην όψη τους, για να υπογραμμίζουν τον ναρκισσισμό και τη ματαιοδοξία των προσώπων.
Ο σχεδιασμός ήχων και φώτων συμβάλλει στον δραματικό ειρμό και ακολουθεί τη συνολική αισθητική της παράστασης».
Τι σας τράβηξε στο ανέβασμα του συγκεκριμένου σαιξπηρικού έργου;
«Η ανθρώπινη πτώση και η σταδιακή ανοδική πορεία προς το φως. Η απαλλαγή από τις αυταπάτες και η συνειδητοποίηση της ανθρώπινης υπόστασης και του αναπόφευκτου τέλους. Η αχαριστία ως απάντηση στη γενναιοδωρία…».
Επί σκηνής υπάρχει μόνο χορευτική δράση ή ερμηνεύεται και κείμενο;
«Στη συγκεκριμένη παράσταση, ο λόγος έχει τεθεί σε σιωπή. Οι κραδασμοί και οι ήχοι είναι εκείνοι που καθοδηγούν την ιστορία. Το σώμα που συγκρούεται, πάσχει και παλεύει να κρατηθεί ψηλά, είναι ο κεντρικός αφηγητής. Ήχοι πιάνου σε κλασικά αριστουργήματα και μια τροβαδούρος, άλλοτε με τρυφερή φωνή και άλλοτε με κραυγή απελπισίας του ανθρώπου που γονατίζει μπροστά στην τραγική του μοίρα, συνθέτουν τη σκοτεινή ατμόσφαιρα του έργου».
Μιλήστε μας για την επικοινωνία του έργου με τον θεατή τι μεταφέρεται από αυτό το «κοινωνικοπολιτικό και παράλληλα βαθιά ανθρώπινο» έργο, σε συνθήκες απουσίας του λόγου;
«Ο θεατής προσλαμβάνει το έργο μέσω των αισθήσεων, ενεργοποιώντας το σύνολο της
Θα μας δώσετε ένα στίγμα της διαδικασίας μεταγραφής ενός αριστουργηματικού κειμένου σε χοροθέατρο; Και πόσο απαραίτητη είναι για τον θεατή η γνώση του εκάστοτε κειμένου;
«Οι δυσκολίες είναι μεγάλες, ειδικά σε κείμενα αυτού του μεγέθους. Εστιάζω στον πυρήνα του έργου και προσπαθώ να ξεχωρίσω τα στοιχεία εκείνα που θα χρησιμοποιηθούν ώστε να μπορέσει να γίνει η νοηματική αναδόμηση με τη χρήση της νέας γλώσσας επικοινωνίας.[…]
Δεν είναι απαραίτητη η γνώση του εκάστοτε κειμένου, γιατί ο σκοπός αυτού του εγχειρήματος είναι να μας φέρει κοντά στον προβληματισμό του ποιητή, πριν αρθρώσει λόγο. Στη βαθύτερη δηλαδή αιτία που τον ώθησε να γράψει το έργο».
Να κλείσουμε με μια από τις εικόνες που σας έρχονται στον νου, στο άκουσμα της λέξης «χορός»;
«Ο χορός είναι η βουβή διαχείριση των συναισθημάτων μας από την απόλυτη ακινησία μέχρι την πιο ξέφρενη διονυσιακή εκτόνωση, σε ατομικό ή σε συλλογικό επίπεδο. Μια εικόνα που έρχεται στο μυαλό μου είναι η στιγμή που τα μάτια γυρίζουν στον ουρανό χορεύοντας πεντοζάλη και ακολουθεί ένα απότομο ομαδικό κόψιμο, χτυπώντας με πείσμα τη γη».
«Βασιλιάς Ληρ», θέατρο ARROYO [Μ. Αλεξάνδρου 128, Κεραμεικός].