Οι «σεισμοί» που κλόνισαν τη Wall Street
τας, ο τότε πρόεδρος της Fed, Άλαν Γκρίνσπαν, διασφάλισε τη διάθεση πιστώσεων και κατέστησε σαφές ότι «η Fed είναι δανειστής έσχατης ανάγκης» για αντιμετώπιση κρίσεων.
Η ιαπωνική φούσκα το 1992
Η αγορά real estate και οι χρηματιστηριακές αγορές της Ιαπωνίας είχαν φθάσει σε πρωτοφανή ύψη τη δεκαετία του 1980. Αρχικά όλο αυτό στηριζόταν στα ισχυρά οικονομικά θεμελιώδη, όμως πήρε ιδιαίτερα κερδοσκοπικό χαρακτήρα στο τέλος της δεκαετίας. Το 1992, η «φούσκα» έσκασε.
Ο δείκτης Nikkei βούλιαξε κατά το ήμισυ, ξεκινώντας μία μικρή και αργή ύφεση. Δεν υπήρξε μαζικό κλείσιμο επιχειρήσεων, αλλά ούτε και μεγάλη ανάπτυξη. Οι Αμερικανοί επενδυτές δεν επλήγησαν σημαντικά, επειδή διέθεταν μικρό αριθμό ιαπωνικών μετοχών στα χαρτοφυλάκιά τους, όμως οι Ιάπωνες ουδέποτε ανέκτησαν πλήρως την εμπιστοσύνη τους στο χρηματιστήριο.
Η ιαπωνική κυβέρνηση επέβαλε ενδελεχείς ελέγχους στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Χρειάστηκαν δεκαετίες για να ανακάμψει η χρηματιστηριακή αγορά και η οικονομία, γι’ αυτό και η δεκαετία του 1990 ονομάστηκε «χαμένη δεκαετία».
Οι ασιατικές τίγρεις το 1997
Στις 2 Ιουλίου του 1997, το νόμισμα μπαχτ της Ταϊλάνδης κατέρρευσε, σημειώνοντας πτώση 20% και οδηγώντας σε στάσεις πληρωμής χρέους, με τριγμούς σε αρκετά χρηματοοικονομικά συστήματα της Ασίας, δεδομένου ότι η Ταϊλάνδη είχε δανειστεί υπερβολικά ποσά σε δολάρια. Τον Οκτώβριο του ιδίου έτους, η κρίση εξελίχθηκε ως ντόμινο από το Χονγκ Κονγκ
σε όλες τις αγορές του πλανήτη. Νομίσματα και άλλων ασιατικών χωρών, μεταξύ των οποίων Μαλαισίας και Ινδονησίας, παρασύρθηκαν σε πτώση. Μάλιστα, στη Νότια Κορέα οι γυναίκες έδιναν τα χρυσά δαχτυλίδια τους στην κυβέρνηση για να τα λιώσει και εν συνεχεία να πωλήσει τον χρυσό, βοηθώντας το χρεοκοπημένο έθνος να αποπληρώσει το χρέος του.
Παρενέβη το ΔΝΤ με χρηματοδότηση που συνοδευόταν από σκληρά μέτρα που έφεραν ύφεση. Το μάθημα που πήραν οι πρώην «τίγρεις» της Ασίας ήταν ότι η απελευθέρωση των χρηματοπιστωτικών συστημάτων και του ισοζυγίου κεφαλαίου χρειάζεται ρύθμιση/εποπτεία, καθώς και συσσώρευση μεγάλων αποθεματικών συναλλάγματος.
Η φούσκα του dot-com το 2000
Τη δεκαετία του 1990, με το Διαδίκτυο να φέρνει επανάσταση στην επαγγελματική και προσωπική ζωή, οι μετοχές εταιρειών με «.com» μετά το όνομά τους εκτινάχθηκαν στα ύψη. Δώδεκα μετοχές μεγάλης κεφαλαιοποίησης ενισχύθηκαν περισσότερο από 1.000% - η κατασκευάστρια τσιπ Qualcomm «είδε» τη μετοχή της να κάνει άλμα άνω του 2.500%. Οι επενδυτές «έπαθαν υστερία» με τις τεχνολογικές που έμπαιναν στο χρηματιστήριο, αγνοώντας το γεγονός ότι δεν ήταν εφικτό να παρουσιάζουν ανάπτυξη όλες οι εταιρείες.
Τα πλάνα για πιο αυστηρές νομισματικές πολιτικές της Fed επηρέασαν τις αποτιμήσεις και οι επενδυτές άρχισαν να ρευστοποιούν. Έως τον Οκτώβριο του 2002, ο Nasdaq είχε υποχωρήσει περισσότερο από 75% από τα ύψη των 5.048,62 μονάδων τον Μάρτιο 2000.
Το Pets.com, το Toys.com και το WebVan.com κατέρρευσαν, μαζί με πολλές άλλες εταιρείες του Διαδικτύου. Πλήγμα δέχθηκαν ακόμη και οι μεγαλύτερες εταιρείες τεχνολογίας.
Μαζί με τη διαπίστωση ότι
πολλές νεοσύστατες εταιρείες τεχνολογίας ήταν μία «φούσκα», η ύφεση αποκάλυψε στοιχεία που διαφορετικά θα έμεναν κρυφά, όπως λογιστικές παρατυπίες.
Κρίση ενυπόθηκων δανείων 2007-08
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, το real estate ήταν υπερεκτιμημένο. Διψασμένοι για προμήθειες, οι δανειστές έδωσαν ουσιαστικά χρήματα σε αγοραστές σπιτιών που δεν είχαν τα εχέγγυα. Οι επενδυτές αγόρασαν τίτλους με υποθήκη και άλλες νέες επενδύσεις με βάση αυτά τα δάνεια «υψηλού ρίσκου». Και συνέβη το αναπόφευκτο: επιβαρυμένοι από χρέη, οι δανειολήπτες άρχισαν να χρεοκοπούν, οι τιμές των ακινήτων έπεσαν, οι επενδύσεις που βασίστηκαν σε αυτά έχασαν την αξία τους. Το 2008 η χρηματιστηριακή αγορά άρχισε να υποχωρεί και μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου είχε κάνει βουτιά 20%. Στις 15 Σεπτεμβρίου, ο Dow Jones βούλιαξε 500 μονάδες.
Χρηματοοικονομικοί κολοσσοί που είχαν επενδύσει τα μέγιστα σε τίτλους ακίνητης περιουσίας, συμπεριλαμβανομένων των Bear Stearns και Lehman Brothers, κατέρρευσαν. Οι επιχειρήσεις δεν μπορούσαν να πάρουν δάνεια επειδή οι τράπεζες «δεν ήξεραν πλέον ποιον να εμπιστευτούν». Η ανεργία πλησίασε το 10%, οι τριγμοί εξαπλώθηκαν στο εξωτερικό. Οι ΗΠΑ εισήλθαν στη μεγάλη ύφεση, η οποία διήρκεσε επίσημα μέχρι το 2009, αν και η οικονομική ανάκαμψη παρέμεινε υποτονική για χρόνια.
Μέσω του προγράμματος TARP, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έσωσε προβληματικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και ανέλαβε τον έλεγχο των Fannie Mae και Freddie Mac που χορηγούσαν στεγαστικά δάνεια. Ο νόμος Dodd-Frank για τη Μεταρρύθμιση της Wall Street και την Προστασία του Καταναλωτή του 2010 περιόρισε τις δραστηριότητες των τραπεζών στις αγορές κεφαλαίου, οδηγώντας
στη δημιουργία του Γραφείου Οικονομικής Προστασίας των Καταναλωτών.
Ο Covid-19
Έως τις αρχές του 2020, ο Covid-19 είχε εξαπλωθεί ευρέως στην Κίνα και στη συνέχεια σε Ευρώπη -κυρίως Ιταλία- και ΗΠΑ, όπου εστιατόρια και άλλα καταστήματα έκλεισαν για να ανακόψουν το κύμα μόλυνσης. Καθώς οι επενδυτές συνειδητοποίησαν τον βαθμό στον οποίο ο κορονοϊός θα μπορούσε να εξαπλωθεί και να επηρεάσει την οικονομία, το χρηματιστήριο άρχισε να κλυδωνίζεται. Στις 16 Μαρτίου, όταν ανακοινώθηκαν τα υποχρεωτικά lockdowns, ο Dow Jones έχασε σχεδόν 13% και ο S&P 500 υποχώρησε 12%. Οι προβληματικές επιχειρήσεις απέλυσαν το προσωπικό τους και μερικές έκλεισαν για πάντα, με καίριο πλήγμα στους κλάδους εστίασης, ξενοδοχείων και αερομεταφορών. Η ανθρώπινη απώλεια από την πανδημία ήταν καταστροφική, με περισσότερους από 300.000 θανάτους στις ΗΠΑ και 1,5 εκατομμύριο παγκοσμίως. Από τον Σεπτέμβριο του 2020, περισσότεροι από 31 εκατομμύρια άνθρωποι έμειναν άνεργοι.
Ο νόμος CARES του 2020 επέτρεψε εκτεταμένες πληρωμές για τους ανέργους, ενώ τα κυβερνητικά μέτρα στήριξης βοήθησαν τους Αμερικανούς να παραμείνουν βιώσιμοι οικονομικά. Η χρηματιστηριακή αγορά ανέκαμψε, καθώς οι εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου, όπως Amazon, οι κατασκευαστές εξοπλισμού ατομικής φροντίδας και οι φαρμακευτικές εταιρείες «είδαν» την χρηματιστηριακή τους αξία να εκτοξεύεται. Αυτό που μένει να δούμε είναι εάν η τηλεργασία που εφαρμόστηκε στα χρόνια της πανδημίας καθιερωθεί, φέρνοντας μόνιμες αλλαγές.
1,2 εκατομμύριο άνθρωποι αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν από τις ΗΠΑ λόγω της πρώτης οικονομικής κρίσης του 1907. Μετά την ιαπωνική φούσκα στην αγορά ακινήτων το 1992, οι Ιάπωνες ουδέποτε ανέκτησαν πλήρως την εμπιστοσύνη τους στο χρηματιστήριο.