Tο πνευματικό δικαίωμα δεν είναι «χαράτσι»
Ο Γιάννης Γλέζος μιλά για το νομοσχέδιο του ΥΠΠΟ για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά
«Η ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ από την πολιτεία του ελληνόφωνου τραγουδιού, φορέα της ελληνικής γλώσσας, είναι αυτονόητη, τη στηρίζουμε πλήρως κι ας άργησε» μας είπε ο Γιάννης Γλέζος, πρόεδρος Δ.Σ. της ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ, του Οργανισμού Συλλογικής Δικαιωμάτων Μουσικών Πνευματικών Δικαιωμάτων. Μιλήσαμε μαζί του, με αφορμή το -μέχρι χθεςυπό δημόσια διαβούλευση σχέδιο νόμου του υπουργείου Πολιτισμού για τη διαφύλαξη και ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.
Για ποιον λόγο υποστηρίζετε το νομοσχέδιο του ΥΠΠΟ, το οποίο επικεντρώνεται μόνο στο ελληνόφωνο τραγούδι και την ορχηστρική του απόδοση και όχι στην πρωτότυπη ορχηστρική μουσική από Έλληνες συνθέτες ή στους Έλληνες τραγουδοποιούς που γράφουν ξενόγλωσσο στίχο; Κι εκείνοι μέλη σας δεν είναι;
Γιάννης Γλέζος: «Μετά από πολλά χρόνια, επιτέλους -καθώς ήταν πάγιο αίτημα του κλάδου μας- η πολιτεία για πρώτη φορά έρχεται να στηρίξει θεσμικά το ελληνόφωνο τραγούδι, φορέα της ελληνικής γλώσσας και μέλος της άυλης σύγχρονης πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι το νομοσχέδιο αυτό εστιάζει αναγκαστικά στο ελληνόφωνο τραγούδι και στην ορχηστρική απόδοση του ελληνόφωνου τραγουδιού, διότι κάθε ρύθμιση που εστιάζει στην ιθαγένεια του δημιουργού (π.χ. ελληνική ροκ, γαλλική τζαζ κ.λπ.), αντίκειται στο ενωσιακό δίκαιο της Ε.Ε. Συνεπώς, μόνη επιλογή ήταν ο άξονας των προτεινόμενων ρυθμίσεων να είναι η προστασία της εθνικής γλώσσας, όπως ακριβώς συμβαίνει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου ισχύουν ανάλογες νομοθετικές
ρυθμίσεις, όπως η Γαλλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία, η Βουλγαρία και άλλες πολλές. Το ζήτημα βέβαια θα μπορούσε να επανεξεταστεί στο μέλλον αναλόγως ενδεχόμενων μεταβολών του ενωσιακού δικαίου, τόσο σε επίπεδο νομοθέτησης όσο και σε επίπεδο ερμηνείας και εφαρμογής του από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Τι απαντάτε στις επιχειρήσεις εκείνες που αντιδρούν έντονα στο νομοσχέδιο αυτό σχετικά με την επιβολή ποσοστώσεων για το ελληνόφωνο τραγούδι;
Γ.Γ.: «Κατά τη γνώμη μου, κακώς διαμαρτύρεται η ΕΙΤΗΣΕΕ (Ένωση Ιδιωτικών Τηλεοπτικών Σταθμών Εθνικής Εμβέλειας), καθώς στο προτεινόμενο άρθρο για την υποχρέωση της ποσόστωσης 75% για τα οπτικοακουστικά έργα και τις κινηματογραφικές ταινίες που επιδοτούνται από τον δημόσιο τομέα, αναφέρει ρητώς ότι δεν αποτελεί πρόσθετη προϋπόθεση λήψης της επιδότησης, περιοριζόμενο απλώς σε μια σύσταση χωρίς κύρωση για τη χρήση ελληνόφωνου τραγουδιού και της ορχηστρικής του απόδοσης. Κακώς, επίσης, διαμαρτύρεται η ΕΙΙΡΑ (Ένωση Ιδιοκτητών Ιδιωτικών Ραδιοφωνικών Σταθμών Αττικής) καθώς, ενώ σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες που ισχύουν ανάλογες νομοθετικές ρυθμίσεις, το κράτος υποχρεώνει τους ραδιοφωνικούς σταθμούς στη μετάδοση προγράμματος με ποσόστωση μουσικών έργων στην εθνική γλώσσα, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις για ποσόστωση 45% στο ελληνικό νομοσχέδιο εστιάζουν στην παροχή κινήτρων και μόνον. Είναι απολύτως προαιρετικές, ενώ ακόμη και το κίνητρο, δηλαδή ο πρόσθετος διαφημιστικός χρόνος στην αναλογία μουσικής - λόγου - διαφήμισης,
είναι λελογισμένο και σταθμισμένο, ώστε να μην οδηγεί σε άνιση μεταχείριση.
Σε κάθε περίπτωση, γνωρίζουμε πια ότι το εν λόγω άρθρο 12 τελεί υπό αναδιατύπωση. Ας περιμένουμε να δούμε την τελική του μορφή και θα τοποθετηθούμε τότε».
Τι άλλες βελτιώσεις θα μπορούσε να συμπεριλάβει το νομοσχέδιο;
Γ.Γ.: «Θα μπορούσε να προστεθεί άρθρο με κίνητρα για την ενίσχυση των νέων Ελλήνων δημιουργών και των νέων παραγωγών, ώστε να τονωθεί η εθνική μουσική παραγωγή και να αυξηθούν οι χρήσεις της στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση, στον κινηματογράφο, στη δημόσια εκτέλεση. Η ελληνική μουσική παραγωγή όχι μόνο βίωσε τις ολέθριες οικονομικές συνέπειες της πανδημίας, αλλά αντιμετωπίζει σήμερα τεράστιες προκλήσεις. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να παράγει μέσα σε ελάχιστο χρόνο έναν κατάλογο με αμέτρητα μουσικά κομμάτια που θα κατακλύσουν αμέσως την αγορά, αφού θα είναι φθηνές απομιμήσεις
τραγουδιών αληθινών δημιουργών. Επιπλέον, το ελληνόφωνο μουσικό ρεπερτόριο δεν μπορεί να ταξιδέψει εύκολα διεθνώς, όσο το αγγλόφωνο ή το ισπανόφωνο. Ακόμα και στην Ελλάδα, στο σύνολο των πηγών που εκπέμπουν μουσική και τραγούδια, η αναλογία ελληνικού και ξένου ρεπερτορίου είναι 30-70. Θεωρώ ότι είναι υποχρέωση ενός εθνικού κράτους, ειδικά στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, αφενός να μη βάζει φραγμούς στα πολιτιστικά αγαθά άλλων χωρών, αλλά παράλληλα να μην αφήνει να παραγκωνίζονται τα πολιτισμικά επιτεύγματα του λαού του. Ακόμα και σήμερα για κάποιους χρήστες δεν είναι αυτονόητες οι αμοιβές μας για τη χρήση των έργων μας από τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς και από οπτικοακουστικές παραγωγές. Υπάρχουν Έλληνες επιχειρηματίες που ακόμα αρνούνται να πληρώσουν πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα. Θα πρέπει να καταλάβουμε όλοι ότι τα μουσικά μας έργα είναι η περιουσία μας, είναι αποτέλεσμα μόχθου, χρόνου και επένδυσης. Ζούμε από τη δουλειά μας, αφιερώνουμε τη ζωή μας σε συναυλίες, σε ηχογραφήσεις, στην προσπάθεια να προωθήσουμε τα τραγούδια μας. Το πνευματικό δικαίωμα είναι ανθρώπινο δικαίωμα και όχι “χαράτσι”. Είναι καιρός πια να αλλάξουν κάποιες νοοτροπίες στη χώρα μας».
Στο σύνολο των πηγών που εκπέμπουν μουσική και τραγούδια, η αναλογία ελληνικού και ξένου ρεπερτορίου είναι 30-70. Πρέπει να καταλάβουμε όλοι ότι τα μουσικά μας έργα είναι η περιουσία μας, είναι αποτέλεσμα μόχθου, χρόνου και επένδυσης.