Η τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα και οι επιπτώσεις της
Ηαιματηρή επίθεση σε συναυλιακό χώρο στη Μόσχα στις 22 Μαρτίου 2024 που στοίχισε τη ζωή σε 139 ανθρώπους και άφησε πέραν των 20 σε σοβαρή κατάσταση αποτελεί, πέραν της καταγεγραμμένης βαναυσότητας και βαρβαρότητάς της, τη χειρότερη τρομοκρατική επίθεση που έχει δεχτεί η Ρωσία εδώ και δυο δεκαετίες. Η ανάληψη της ευθύνης από περιφερειακό παρακλάδι της τρομοκρατικής οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος και η αντίδραση της Ρωσίας σηματοδοτούν, ενδεχομένως, έναν νέο κύκλο αίματος στην περιοχή, με τη Ρωσία να δείχνει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, προς την κατεύθυνση της Ουκρανίας, τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ να είχαν προειδοποιήσει τουλάχιστον 15 μέρες πριν για πιθανή, επικείμενη τρομοκρατική επίθεση και το τι μέλλει γενέσθαι να παραμένει αβέβαιο. Ενόψει, μάλιστα, του επερχόμενου Πάσχα των Καθολικών και των Ολυμπιακών Αγώνων που θα πραγματοποιηθούν το καλοκαίρι στο Παρίσι, οι δυνάμεις ασφαλείας εντατικοποιούν την αύξηση των μέτρων ασφαλείας, δεδομένου και του γεγονότος ότι δεν υπήρχαν στο πρόσφατο άμεσο παρελθόν μεγάλα τρομοκρατικά χτυπήματα, με εξαίρεση τις επιθέσεις της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 που έδωσε και το έναυσμα για τον μαινόμενο πόλεμο στη Γάζα.
Οι πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις -εξαιρώντας πράξεις που γίνονται εντός εμπόλεμων συρράξεων- περιορίστηκαν, τα τελευταία χρόνια, σε περιοχές όπου υπάρχει αρνητικό ιστορικό τέτοιων περιπτώσεων, όπως για παράδειγμα στη Σομαλία, το Πακιστάν και τη Νιγηρία, που πάλι, όμως, εμπίπτουν σε περιοχές με τοπικές εξεγέρσεις ή με αδύναμες κυβερνήσεις. Υπενθυμίζεται ότι η πλέον αιματηρή τρομοκρατική επίθεση από το 1970 πραγματοποιήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ, με σχεδόν 3.000 θύματα, ενώ, με εξαίρεση την τρομοκρατική επίθεση στο Musha Church στη Ρουάντα το 1994, οι δέκα πλέον αιματηρές επιθέσεις έγιναν μετά το 2001 και το Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε την ευθύνη για τέσσερις από αυτές. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα στοιχεία του 2021 καταδεικνύουν 15 τρομοκρατικά
περιστατικά, με τον αριθμό να είναι σημαντικά μειωμένος σε σχέση με προηγούμενα χρόνια, ενώ μεταξύ της περιόδου 2019 και 2021, 29 τρομοκρατικές απόπειρες αποτράπηκαν από τις υπηρεσίες ασφαλείας.
Οι τρομοκρατικές επιθέσεις διακρίνονται από αυτούς που τις πραγματοποιούν, χωρισμένες σε γενικές γραμμές σε εξτρεμιστικές/τζιχαντιστικές, ακροδεξιές, ακροαριστερές και αναρχικές, εθνοεθνικιστικές και αυτονομιστικές αλλά και μη καθορισμένες. Η τελευταία επίθεση στη Μόσχα καταγράφεται στις εξτρεμιστικές/τζιχαντιστικές, αν και το Κρεμλίνο προσπαθεί με ιδιαίτερο ζήλο να εξεύρει ουκρανικό δάχτυλο στην πολύνεκρη επίθεση στη Μόσχα. Παρότι το Ισλαμικό Κράτος έχει περιοριστεί από αυτό που ήταν κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Συρία και στο Ιράκ, φαίνεται ότι παραμένει ενεργό σε διάφορα μέτωπα, με ακολούθους που βρίσκονται διεσπαρμένοι στον κόσμο και τον φόβο ενός νέου τρομοκρατικού χτυπήματος στη Δύση να επικρέμεται συνεχώς ως δαμόκλεια σπάθη. Το παρακλάδι που ανέλαβε την τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα είναι αυτό του ISIS-K (Islamic State-Khorasan) που έχει τις βάσεις του στο Πακιστάν και στο Αφγανιστάν και στρατολογεί συνήθως από την Κεντρική Ασία και αποτελεί γεγονός για τους αναλυτές ότι στοχεύει τη Ρωσία εδώ και αρκετά χρόνια, λόγω κυρίως της δράσης της στην Τσετσενία και στη Συρία.
Τα τελευταία γεγονότα και η ιστορία της τρομοκρατίας αποδεικνύουν τους συνεχείς κινδύνους που πρέπει να αντιμετωπίσουν τα κράτη και οι υπηρεσίες πληροφοριών και ασφαλείας τους, σε μια εποχή μάλιστα όπου η χρήση νέων τεχνολογιών αλλά και νέων μεθόδων στρατολόγησης δημιουργεί νέα δεδομένα για την επαρκή αντιμετώπιση της τρομοκρατίας.
*Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law - International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.