Μέση Ανατολή, παγκόσμια ασφάλεια και ημέτερα μαθήματα

Είναι γνωστό ότι το Ιράν και οι αντιπρόσωποί του (Χεζμπολάχ, Χαμάς, Χούθι, παραστρατιωτικές οργανώσεις του Ιράν στο Ιράκ και τη Συρία) επιδιώκουν τον αφανισμό του Ισραήλ, το οποίο δεν αναγνωρίζουν ως πολιτική οντότητα. Η εκτεταμένη τρομοκρατική ενέργεια της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου 2023 ήταν συμβατή με την εν λόγω στάση και επιπλέον αποσκοπούσε στην ακύρωση των Συμφωνιών του Αβραάμ με τις οποίες το Ισραήλ αποκτούσε σχέσεις συνεργασίας με σειρά αραβικών κρατών. Η πρωτοφανής αγριότητα της επιθέσεως με τους πλέον των 1.000 νεκρών Ισραηλινών και των εκατοντάδων ομήρων, με εξαίρεση τους πανηγυρισμούς των Παλαιστινίων, σοκάρισε τη διεθνή κοινότητα. Το Ισραήλ, αφού έθεσε ως τελικό σκοπό την πολιτική και στρατιωτική εξαφάνιση της Χαμάς, εξαπέλυσε επίθεση στη Λωρίδα της Γάζας, η οποία έχει προκαλέσει δυσανάλογο αριθμό Παλαιστινίων νεκρών (περί τις 34.000).

Το Ιράν επέλεξε να πλήττει το Ισραήλ διά των αντιπροσώπων του. Θεωρείται ο ηθικός αυτουργός της τρομοκρατικής ενέργειας της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου 2023, αλλά κρίνεται ότι δεν επιδιώκει την απευθείας αναμέτρηση με το Ισραήλ, όσο ακόμη δεν έχει αποκτήσει πυρηνικές δυνατότητες και εκτιμώντας την αντίδραση των ΗΠΑ. Το χτύπημα του Ισραήλ στο ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό επέβαλε στο Ιράν να απαντήσει απευθείας χάριν της αποτρεπτικής αξιοπιστίας του. Φρόντισε εντούτοις η απάντησή του να είναι θεαματική, να επιδεικνύει τις δυνατότητές του, να μετρά τις αντοχές του αντιπάλου, να ανυψώνει το ηθικό των Ιρανών αλλά να μην επιφέρει καταστροφικά αποτελέσματα (προειδοποίηση, χρόνος προετοιμασίας). Με τον τρόπο αυτό το Ιράν επεδίωξε όπως υπολογίζεται ως λογικός δρων. Η πλήρης σχεδόν αναχαίτηση των 350 drones και πυραύλων (κρουζ και βαλλιστικών), με συμμαχική συνδρομή, μάλλον δεν αποτυπώνει την πραγματική δυνατότητα προσβολής του Ιράν και των αντιπροσώπων του. Οι πρώτες εκτιμήσεις υπολογίζουν το κόστος αναχαιτήσεως ως πολλαπλάσιο του κόστους επιθέσεως (περί το 1,5 δισ. δολ. έναντι 50 εκατ. δολ.).

Οι ΗΠΑ, αν και στάθηκαν από την πρώτη στιγμή στο πλευρό του Ισραήλ, δεν επιθυμούν κλιμάκωση της συγκρούσεως, καθ’ όσον εμπλέκονται ήδη στον πόλεμο της Ουκρανίας, επίκεινται οι εκλογές του Νοεμβρίου, συνεκτιμούν τις εμπειρίες της εμπλοκής τους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, ενώ εστιάζονται πρωτίστως στον Δυτικό Ειρηνικό. Το ξεκάθαρο μήνυμα στο Ισραήλ ότι το στηρίζουν ενεργά αμυντικά αλλά όχι σε επιθετικές του πρωτοβουλίες αποτυπώνει την όλη αμερικανική στάση. Η Ρωσία και η Κίνα δεν επιδεικνύουν διάθεση απευθείας εμπλοκής στη Μέση Ανατολή. Όσο περισσότερο εμπλέκεται η Δύση στην περιοχή αυτή τόσο περισσότερο ευνοούνται οι ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία. Τα περισσότερα αραβικά κράτη συνιστούν αυτοσυγκράτηση. Τόσο ο ΟΗΕ όσο και η ΕΕ καταδικάζουν την ιρανική επίθεση κατά του Ισραήλ.

Το Ισραήλ αντιμετώπιζε δυσχέρειες με την κοινή γνώμη στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό της χώρας. Ενώ η Χαμάς διατηρεί το 20% των δυνάμεών της (δυο τρεις ταξιαρχίες) και υπάρχουν 133 όμηροι, η σύμμαχος Δύση δεν εγκρίνει τη χερσαία εισβολή στη Ράφα, όπου συνωστίζονται περί το 1,5 εκατ. Παλαιστίνιοι. Παράλληλα η διεθνής κοινότητα προωθεί την απεριόριστη ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα και κατακρίνει τις πρακτικές κατά των Παλαιστινίων στη Δυτική όχθη. Τέλος, δεν υφίσταται πειστικό σχέδιο για την επόμενη ημέρα του παλαιστινιακού ζητήματος. Κατά συνέπεια, ενδέχεται το ισραηλινό χτύπημα του ιρανικού προξενείου στη Δαμασκό να απετέλεσε τον καταλύτη για αλλαγή της ατζέντας. Το Ισραήλ ουδέποτε έκρυψε την επιδίωξη επιθέσεως κατά του Ιράν, κατά προτίμηση με αμερικανική συμμετοχή, πριν αυτό καταστεί πυρηνική δύναμη. Ενδεχομένως εκτιμήθηκε ότι η αναμενόμενη αντίδραση του Ιράν θα εξανάγκαζε τις ΗΠΑ να εμπλακούν πλήρως. Αυτή τη στιγμή το Ισραήλ ζητά αυστηρές κυρώσεις κατά του Ιράν και χαρακτηρισμό των Φρουρών της Επανάστασης ως τρομοκρατών.

Η διεθνής κοινότητα αναμένει πλέον τη βέβαιη απάντηση του Ισραήλ. Η σκληροπυρηνική ισραηλινή πλευρά προωθεί μία καθοριστική στρατιωτική αντίδραση ικανή να επιφέρει τη γενικευμένη αντίδραση του Ιράν, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η ήπια ισραηλινή πλευρά διατηρεί ευήκοα ώτα στις προτροπές των συμμάχων και προτείνει ήπια απάντηση (με προειδοποίηση εχθρών και φίλων) διασφαλίζουσα τη μη περαιτέρω κλιμάκωση. Στην πρώτη περίπτωση θα υπάρξουν εύλογα άμεσες διεθνείς ενεργειακές, οικονομικές και εμπορικές επιπτώσεις (υπενθυμίζεται η ισχύς των ενεργειακών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, του Ιράν και της Βενεζουέλας, καθώς και η ιρανική επεμβατική δυνατότητα στον Περσικό Κόλπο), με μόνη ωφελημένη τη Ρωσία λόγω εκθετικής αυξήσεως των τιμών των πετρελαιοειδών. Η δυναμική αυτή συμβατική επέμβαση κατά του Ιράν θα επετάχυνε τις προσπάθειές του να καταστεί πυρηνική δύναμη.

Αναμένοντας την τελική απάντηση του Ισραήλ, είναι δυνατή η διατύπωση κάποιων συμπερασμάτων κυρίως για την Ελλάδα:

• Οι δυτικής εμπνεύσεως Συμφωνίες του Αβραάμ προωθούν τη σταθερότητα στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, ευνοούν την ενεργειακή επάρκεια της Ευρώπης (μέσω Κύπρου και Ελλάδας) καθώς και τον θαλάσσιο εμπορικό δρόμο από την Ινδία (μέσω Κύπρου και Ελλάδας). Κατά συνέπεια δεν ευνοούνται αναθεωρητικές δυνάμεις όπως το Ιράν και η Τουρκία που παρακάμπτεται, δεν ευνοείται ο χερσαίος άξονας μεταξιού της Κίνας, ενώ η πτώση των ενεργειακών τιμών βλάπτει τη Ρωσία.

• Η μέχρι στιγμής στάση της Ελλάδας κρίνεται ως ορθή ενώ η συμμετοχή μίας φρεγάτας στην επιχείρηση «Ασπίδες» και η

ανάληψη της διοικήσεως της τελευταίας από ελληνικό στρατηγείο, απολύτως σκόπιμη.

• Η διαμάχη στη Μέση Ανατολή παραπέμπει σε μεγαλύτερη εικόνα και θέτει ευθέως τη διεθνή σύγκρουση της θεοκρατίας με το δυτικό κοσμικό και δημοκρατικό κεκτημένο που συνδέεται με την αρχαία Ελλάδα. Το δίλημμα συνδέεται με την ανεξέλεγκτη μετανάστευση από Ασία και Αφρική και εμπλέκει το σύνολο της Ευρώπης.

• Η Ελλάδα και η Κύπρος θα πρέπει να αναπτύξουν κατάλληλο συνδυασμό αεροπορικού δυναμικού και συστημάτων αεράμυνας, ώστε να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά πολλαπλές επιθέσεις κορεσμού από ποικιλία εναερίων όπλων.

• Αναμένεται όπως η διεθνής κοινότητα εκτιμήσει δεόντως τη μη καταδίκη της ιρανικής επιθέσεως κατά του Ισραήλ από την Τουρκία, την αποσιώπηση των γεγονότων της 7ης Οκτωβρίου 2023, τον χαρακτηρισμό της Χαμάς ως απελευθερωτικού κινήματος και την αποκλειστική απόδοση ευθυνών στο Ισραήλ.

• Το Ισραήλ πολεμά επί εξάμηνο σε πολλαπλά μέτωπα έχοντας κινητοποιήσει 350.000 εκπαιδευμένους εφέδρους, οι οποίοι έσπευσαν να καταταγούν από ολόκληρο τον πλανήτη. Οι κάτοικοι του Ισραήλ έχουν επάρκεια και πληρότητα καταφυγίων. Η Ελλάς έπρεπε προ πολλού να έχει πληρότητα στις μονάδες της με κατάλληλες τροποποιήσεις των θεσμών θητείας και εφεδρείας ενώ το υψηλό φρόνημα αποτελεί ευθύνη της συντεταγμένης Πολιτείας.

• Είναι φανερή η ανάγκη του Ισραήλ για στρατηγικό βάθος το οποίο με την τριμερή συνεργασία με Κύπρο και Ελλάδα είναι δυνατόν να του παρασχεθεί. Το βάθος αυτό δεν είναι όρος μόνο πολιτικός αλλά παραπέμπει σε σημαντική αεροναυτική ισχύ. Στις διακρατικές αυτές σχέσεις ισχύει πάντοτε το «δούναι και λαβείν».

• Ο πρωθυπουργός του πολλαπλώς απειλούμενου Ισραήλ δήλωσε προ ημερών ότι η χώρα του είναι έτοιμη για όλα, τόσο στην άμυνα όσο και στην επίθεση. Η ευχή είναι και ο Έλληνας πρωθυπουργός να δυνηθεί να αρθρώσει το ίδιο με την ίδια αυτοπεποίθηση για το καλό της Ελλάδας.