فرهنگهای مردمی، نماد همبستگی ملت

نگاهی به کتاب «باورها ی عامیانه و فراموش شده زرقانی»

كتــاب «باورهــای عامیانه و فراموش شــده زرقانی» پنجمین كتابی است كه دكتر ملکزاده در زمینهی فرهنگ عامه زرقان فارس نوشته و چاپ میكند. باورهای عامیانه - كه هرچند پارههايی از آنها خرافی هســتند يا چنین به نظر میرسند- بخش جدا نشدنی فرهنگ هر هازمانی(:جامعــهای) از جملــه هازمان زرقان است و نمیتوان از آن چشم پوشید. امروزه بخش گســتردهای از اين باورها كاربرد خــود را از دســت داده و پیش از ثبت شــدن فراموش شــدهاند و پارههايی جنبههای آيینی يافته و مردم هنوز بدانها پایبندند و آنها را نماد ملی و شوند(:عامل) همبستگی میدانند و زنده نگه داشتهاند. برای نمونه امروزه بسیاری از بیماریها ريشــهكن شدهاند و روش درمان آنها هم با نوشتن دعا و خواندن افسون كنار گذاشته شده و بیشتر آنها از يادها رفتهاند، اما چهارشنبهســوری همچنان پا برجاست و ارج گذاشته میشود. اين روزها ديگر كســی خانهای بزرگ با حیاط گلی و طويلهای برای چارپايان و اســبی برای ســوار شــدن ندارد و الشــهی كفتار هم در دسترسش نیست تا اگر اسبش دل درد گرفت ســر كفتار را بُِبَرد و بیاورد در میان حیاط ِگلی خانهاش دفن كند و افســار اســب را در دست بگیرد و ِگــرِد َكلِّهی كفتار چند بار بچرخاند تا دل درد اســب خوب شــود. افزون بر اين اگر همهی اينهــا فراهم بود او برتــری میداد اسبش را پیش دامپزشک ببرد و اگر دامپزشکی در دسترســش نبود باز باورش نمیشد كه سر كفتار كاری از پیش ببرد و در نتیجه اســبش را گرد ســر كفتار نمیچرخاند و در نتیجه اين شــیوهی درمان دل درد اسب خواه ناخواه دير يا زود فراموش میشد. اما بههر روی پرورش اسب، آموختن اسبسواری، تیمار اسب و درمان بیماریهای او به روشهای علمی و به دست دامپزشکان دانشــگاه رفته همچنان هست و گسترش هم میيابد. توسعه آموزش و پرورش و پیشرفتهای همه سويهی هازمان درستديدن را گسترش داده و انســان امروزی كمتر برای دريافت محبت كســی پیش دعانويس میرود تا او با نوشتن دعا كســی را رام و دلداده كسی ديگر كند. با اينهمه هنوز مردم برای نان ارزش میگذارند و آب را نمیآاليند. آنچــه در اين كتــاب گردآوری شــده تنها بخشهايی از باورهای عامیانهی زرقانی سدهی گذشته است كه هنوز در ياد سالمندان برجای مانده است. بنابراين باورهای مذهبی اسالمی و اديان ديگر در اين مجموعه نیامده است چون آنها نه عامیانهاند نــه ويژهی هازمان زرقان. همچنین اســت شــیوههای گوناگون درمان سنتی بیماریهای انسان و دام كه با بهره بردن از داروهای گیاهی يا دستساز و جز آن انجام میگرفته اســت. مگر اين كه باور به نیرويی ناپیدا در آنها دخالت داشته باشد. در اين كتاب همچنین به آداب و رسوم و آيینهای گوناگون پرداخته نشده است، مگر آنجا كه باز هم پای باوری در میان بوده است. بنابرايــن در اين كتاب بــه گونههای دعاها، حرزها، تعويذها و همچنین رمز و رموز و اعداد و ارقام و نشــانهها و حروف و شکلکهايی كه در آنها مینويسند و میكشند و گونههای اشیا همچون اســتخوان جانوران، مو، پشم و ناخن حیوانات و فلزهــا و مواد معدنی و از اين گونه كه ويژگیهای جادويی در آنها نهفته است - جز چند مورد محــدود آن هم گذرا - پرداخته نشــده اســت. همچنین به وردها، عزيمهها و افسونهايی كه دعانويسان و جادوگران برای بیدار كردن نیروهای خفته در اجســام جادويی میخوانند و بــر آنها میدمند و نیز دســت افشــانیها و رفتارهای جنگیرها برای بیرون كشیدن جن از قالب بیماران توجه نشده است. زيرا از يک سو اين سخنان به همان گونه كه در زرقان ديده میشــده در ديگر جاهای ايران هم وجود داشــته و از ديگر سو دامنهی آنها آن اندازه گسترده اســت كه در كتاب نامبرده نمیگنجــد. وانگهی به موضــوع كتاب هم چندان نزديک نیست. در اين كتاب همچنین از تعبیر خوابها جــز يکی دو مورد نامدار، ياد نشده است.

کتاب «باورهای عاميانه و فراموش شــده زرقانی» پنجمين کتابی اســت که دکتر ملكزاده در زمينــهی فرهنگ عامه زرقان فارس نوشته و چاپ میکند. باورهای عاميانه بخش جدا نشدنی فرهنگ هر هازمانی(:جامعهای) از جمله هازمان زرقان است و نمیتوان از آن چشم پوشيد.

(شناسه: )35733