واژگانی از دل فرهنگ و تاریخ ایران

بسيار پيش آمده است که به دنبال پی بردن به معنی واژگان گوناگون باشيم. ريشهيابی واژگان و همچنيــن يافتن اينکــه آيا اين واژگان وارداتی هستند يا نه برای بسياری از مردم باارزش اســت. ريشهشناسی يا واژهپژوهی دانشی اســت که در آن واژهها و چگونگی دگرگونی آنها بررسی میشود. برای گروهی از پارســیگويان به کار بردن واژههای نژادهی پارسی در جایگاهی باال است، ازاينرو در اين بخش واژگان نژادهی ايرانی را میشناسانيم. هاون: این واژه نام ایزد نگاهبان نخســتین گاه از پنج گاه شــبانهروز است. هاون یکی از ورجاوندتریــن افزارهای آتشکده در دین مزداپرســتی اســت که گیاه هوم را در آن میکوبند تا از فشردهی آن نوشابهی آیینی «هوم» را به دســت آورنــد. بانگ آن نیز (هنگام کوبیدن گیاه هوم) فراخوانی است به گرد آمدن مزداپرستان در آتشکده و همان جایگاه ناقوس در کلیسای ترساسان(:مسیحیان) را دارد. برخی از پژوهشگران برآناند که ناقوس همان هاون اســت که مانند بسیاری دیگر از چیزها و نهادها از مهرآیینی به مسیحیت رسیده و واژگونه در کلیسا آویخته شده است. ساتراپ: این واژه یونانیشدهی «خشثرپون» به چم والی است که در پارسی کنونی به آن شهربان میگویند. از واژهی شهر در آن روزگار به چم کشور بهره برده میشد. داریوش هخامنشی شاهنشاهی ایران را به بیســت بخش دستهبندی کرد و هر کدام را به یک خشثرپاون سپرد. باور بسیاری این است که این واژه را خشثرپاون مینوشتند ولی به شوند اینکه در زبان یونانی به ساتراپ دگرگون شده آن را در گفتوگو «شترپاون» میگفتند. کده: به معنای جای، ســرای، و خانه است و در نوشــتههای وندیداد آن را به چــم اتاق یا جای سرپوشــیده به کار بردهاند. برای نمونه واژههای آتشکده و دهکده را در زبان پارسی داریم. (شناسه: )36455