جایگاه خدایان در زندگی مصریان

فرمانروایی فراعنهی مصــر که به 31 دودمان بخش میشوند نزدیک به سه هزار سال استوار بود. فراعنه پادشاه-خدایگانی بودند که از باورها و خدایانی گوناگون برای پشــتیبانی از نیروی خویش بهــره میبردند. رع خدای خورشــید، برای فراعنه بســیار ارزشمند بود. او هر بامداد از آســمان گذر میکرد و بر بدی و آشوب چیره میشــد. او درازای شب را در صندوقچهی خود دربند میکرد تــا آنگاه که دوبــاره در بامداد زاده میشد. در آیین پرســتش «رع» پیروزی فرمانروایان به درســتی جزیی از پیروزیهای او به شــمار میآمد. خدایان دیگر سرزمینهای مهم همچون تبس و ممفیــس از همپیمانان او بودنــد. هنگامیکه کــه دودمانی از تبسها به جایگاه فرعونی میرسیدند خدای ایشان به همراه فرعونشــان به میان خدایان میرفتند. از همین راه بود که آمون-رع )$PRQ 5H( پدید آمد. این ماجرا دربارهی دیگر خدایان نیز انجام میشد. فراعنه با انتساب خود به خدایگان بومی، مورد اکــرام و بزرگداشــت گروههای(:قبایل) گوناگون بودند. سرانجام کاهنان کوشیدند تا با نگاشتن دستورهایی ویژه برای ساماندهی به خدایان، تبارنامهای برایشان بنویسند.

زندگی و مرگ

فراعنــه به عنــوان فرمانروا-خدا حتــا با مرگ نیز از میــان نمیرفتند. این ســخن که فراعنه نابودنشدنیاند روزگاری بسیار گسترش یافت که مصریان چگونگی مومیایی کردن کالبد مردگان را یافتند. زندگی نابودنشدنی آنان به اهرام بزرگ فرمانروایان نخستین برده میشد. پس از آن بود که آیین خاکسپاری مردگان و باور به مرگناپذیری ایشــان گســترش یافت. در دورهی هجدهمین دودمان فرمانروایی فراعنه (هزارهی دوم پیش از میالد) کسانی که میتوانستند آیین خاکسپاری را به گونهای شایســتهای انجام دهند و هزینهی آن را نیز بپردازند جاودانگی خود را باور داشــتند. چون ازآنجاکه قوانینی که از آنها برای آموزش این آیین بهره برده میشــد بیشتر در تابوتها نگــهداری میشــدند به «نوشــتههای تابوت» نامور(:مشهور) بودند. نامورترین این نوشتهها کتاب «ظهور رستاخیز» بود که بیشتر آن را با نام کتاب مردگان مصری میشناسند.

ایزیس و ازیریس

مصریان آیینهای ویــژه را به یاری پدید آوردن و گســترش روشهــای جادوگری در سراســر گامههای(:مراحل) مرگ برای یاری رســاندن به مردگان بنیاد گذاردند و آیین نیایش به درگاه خدایان و ایزدبانوان را نیز گسترش دادند و از دید آنها خدایگان و ایزدبانوان همانانی بودند که میتوانستند در این گامههای حســاس به آنها یاری رسانند. دراینمیان «ایزیس» و «ازیریس» از نامورتریــن خدایــان بودند. خاســتگاه ازیریس نخســت در مصر ســفال (بخش شــمالی مصر) و خدای باروری آن منطقه بود. او اگرچه میتوانست زندگی را از زمین مرده بیرون کشد ولی خود همچون مردهای توصیف میشــد. ازهمیــنرو، او فرمانروا و قانونگذار ســرزمین مردگان به شــمار میآمد. ازسوییدیگر بر این باور بودند که «ازیریس» مردم مصر را متمدن(:شهری) کرده و آنها را از آدمخواری رهانیده است. پرســتش «ایزیس» که در دلتای شمالی به گونهی اصیلی جدای از پرســتش دیگر خدایان بود سپسها با پرستش «ازیریس» همراه شد و استوره و آیین مرگ و رستاخیز، این خدا را پدید آورد. (شناسه: )36466