رخدادنگاری بيهقی؛ شاهکار تاریخ و ادبيات

ابوالفضل محمد بیهقی، پور حســین، نویسندهی كتاب پرآوازهی «تاریخ بیهقی» اســت. كتابی كه شــیوهی نگارش متفاوتش با آثار پیش و حتا پس از خود، آن را یگانه كرده است. جدای از شیوه ادبی و نگارش شیوای كتاب، آنچه جایگاهی برجسته به این كتاب میبخشد چگونگی گزارش تاریخ از سوی نویسنده است. گزارش موشــكافانه و ریزبینانهی رویدادها نشان از راستگویی و امانتداری بیهقی در این كتاب دارد. خود او دربارهی كتابش میگوید: «در دیگر تواریخ چنین طول و عرض نیست، كه احوال را آسانتر گرفتهاند و شمهای بیش یاد نكردهاند. اما چون من این كار پیش گرفتم میخواهم كه داد این تاریخ به تمامی بدهم و گرد زوایا و خبایا برگردم تا هیچ از احوال پوشیده نماند.» آغاز داســتانهای كتاب با گزارش ریزبینانهی تاریخ رویدادها و تصویرسازی تیزبین نویسنده، چهرهی یك گزارشگر و رخداد(:وقایع)نگار را از بیهقی به ما نشان میدهد و پربیراه نخواهد بود كه كتاب تاریخ بیهقی را از نخستین نمونههای گزارشنویسی و رخدادنگاری نــزد ایرانیان بدانیم. چه اینكــه بیهقی در جایگاه منشی دیوان غزنوی، افزون بر چیرهدستی در نگارش، تماشاگر بسیاری از رویدادهای دربار نیز بوده است.

افعیدمعنکبوتی

ابوالفضــل بیهقی در ســال 385 مهی در ده حارثآباد بیهق (سبزوار كنونی) دیده به جهان گشود. وی در روزگار پیری نگارش كتاب تاریخ بیهقی را در سال 451 مهی، پس از سه سال به پایان رساند. كتابی كه بیهقی نوشت نزدیك به 30 پوشینه(:جلد) بود ولی به دستور سلطان مسعود بسیاری از آن از میان رفت و اكنون تنها پنج پوشینهی آن به دست ما رسیده است. به نظر میرسد تاریخی كه بیهقی نوشت آنچنان روشنگرانه بوده كه ســلطان تاریكاندیش غزنوی را از بازتاب كردارهای خود و پدرانش هراسانده بود. (شناسه: )3648٢