آیاپاسارگادجهانیمیماند؟
رایدادگاهتجدیدنظرحرفآخررام یزند «پاســارگاد» بر جای مانده از روزگار هخامنشیان، دربرگیرندهی سازههایی چون آرامگاه کورش بزرگ، باغ پادشــاهی پاســارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، دو کوشــک، آبنماهای باغ شــاهی، آرامگاه کمبوجیه، پنجمین مجموعهی ثبتشده ایرانی در فهرست میراث جهانی است.
هنوز بانگ شــادی از ثبت جهانی یزد به عنوان نخستین شــهر تاریخی ایران در سرزمینمان طنینانداز بود که خبر ساختو ساز سولهای تازه برای کارخانهی ربســازی در حریم درجهیک پاسارگاد، مجموعهای که 13 سال از ثبت جهانی آن میگذرد، زخمی تازه بر دلمان زد. این نخســتین بار نیســت بلکه سالها است که حریم بســیاری از یادمانهای باســتانی و جهانی کشورمان با ساختوسازهای بیپیوند مخدوش و تصرف میشود و این رویه همچنان ادامه دارد، اوضاعــی که آن را میتوان در بیخ گوش تختجمشــید، یعنــی در مجموعهی جهانی پاسارگاد، هم دید؛ گسترهای باستانی که این روزها حریمش با کارخانه رب و ترشی و شهرکهای صنعتی و توسعهی روستایی در حال نابودی است.
حال وروز ناخوش پاسارگاد
این روزها در شــبکههای هازمانی(:اجتماعی) فرتورهایی(:عکسهایی) دیده میشــود که از کنش(:فعالیت) دوبارهی کارخانهی ربسازی در حریم درجهیک پاسارگاد خبر میدهد. فرتورهایی از ســولهی تازهای که به تازگــی در کنار این کارخانه ساخته شده است. از سال 1393 که کارخانه ساخته شد و به گفتهی کنشگــران فرهنگی منطقه حتــا به مرحلهی تولید هم رســیده بود، گزارشها و شکایتهای ســازمان میراثفرهنگی فارس به دادگاه برای گرفتن حکم ویرانسازی کارخانه آغاز شد. محمد نصیری حقیقت، سرپرست پیشین پایگاه جهانی پاســارگاد، با اشــاره به صدور پروانهی ساخت کارخانهی رب گوجه فرنگی در حریم درجهیک این کارخانه به خبرنگار مهر گفته بود: ساخت این کارخانه در فاصلهی چهار کیلومتری سازه و به گونهای در حریم درجهیک آن است و برپایهی ضوابط یونسکو هر گونه ساختوساز در حریم مجموعه ممنوع اســت. پس از رسانهای شدن ساختوســاز در حریم درجهیک این اثر جهانی و شــکایتهای میراثفرهنگی اســتان فارس سرانجام در روزهای پایانی خورداد 1395 دادگاه حکم ویرانسازی کارخانه را صادر کرد.
ساختوساز تازه در کارخانه
سرپرست کنونی پایگاه جهانی پاسارگاد در این باره به امرداد گفت: از هنگامی که تازه پیریزی کارخانه در حال انجام بود ما گزارشهایی در این باره به میراثفرهنگی استان فرستادیم و خواستار پیگیری حقوقی شدیم. در آغاز حکم به ویرانی کارخانه داده شد ولی مالک به حکم اعتراض کرد و اکنون در گامهی(:مرحله) بررسی است. حمید فدایی افزود: در کنار پروانهی ویرانسازی از ساختوســازهای مالک در چند روز گذشته، گزارشهایی را برای ســازمان میراثفرهنگی استان فرستادیم. حتا در حال دیوارچینی بودند که آن را هم گزارش کردیم تا واحد حقوقی سازمان پیگیری کند. هرچند اگر پروانهی ویرانسازی گرفته شود ساختوسازهای پیشین و تازه همه با هم ویران میشوند. سرپست پایگاه پاسارگاد مشکل را دور بودن واحد حقوقی به پایگاه میداند: «مسووالن حقوقی در میراثفرهنگی فارس خود را ملزم به پاسخگویی نمیدانند و با واســطه به ما پاسخ میدهند. برای نمونه شهرک صنعتی در گوشهای از حریم ما قرار گرفته و گرهای برای ما است. گرهای کور هم است. پروژهی بزرگی که استان و کشور در آن دخیلاند و مقیاس آن از کارخانه خیلی بزرگتر است. آنها حریم ما را مخدوش کردند. حتا رنگهایی را که برای سقفها اعام کردیم رعایت نکردند؛ هرچند رنگ تنها یک جنبه از قضیه است.»
عکس سوله شیطنت عکاس
هرچند پروانهی ویرانسازی کارخانه از دادگاه داده شده بود ولی هیچ اتفاقی نیفتاد تا اینکه در اسفندماه 1395 مالک به حکم ویرانسازی اعتراض زد. ابراهیم حقیقی، مســوول واحد حقوقی سازمان میراثفرهنگی فارس در گفتوگو با امرداد گفت: حکم ویرانســازی کارخانهی ربسازی حریم درجهیک پاسارگاد در گامهی تجدیدنظر است. مالک در اسفند سال 95 به حکم ویرانسازیای که صادر شده بود اعتراض کرد و اکنون در دست دادگاه است که حکم نهایی را صادر کند. وی افزود: ما پیگیر حکم ویرانســازی هستیم و حساســیتها را ایجاد کردهایم. در این فاصله مالک حق هیچگونه ساختوسازی ندارد و عکس ساخت ســولهی تازه در کنار کارخانه هم که در شبکههای اجتماعی پخش شده است شیطنت عکاس یا مالک بوده وگرنه هیچ ساختوسازی در آنجا نشده است.
هیچ ساختوسازی نشده است
مصیب امیری مدیــرکل میراثفرهنگی فارس پیرامون افزوده شــدن ســوله بــه کارخانهی ربسازی به امرداد میگوید: هیچگونه سولهای به این مجموعه افزوده نشده است و تنها مالک چندی پیش دیوارچینی کــرده بود که با حکم قضایی جلو آن گرفته شد. وی دربــارهی شــهرک صنعتــی نزدیک به مجموعهی جهانی پاسارگاد افزود: این شهرک صنعتی بیرون از حریم درجهسه پاسارگاد است ولی مســاله طرح بازنگری حریم و عرصهی میراث جهانی پاسارگاد از سوی پایگاه میراث جهانی پاسارگاد و رایزنی رایزنان امر در دست بررسی است.
10 سال گذر از قانون
کارخانــهی رب و ترشیســازی کــه موضوع گزارش ما اســت در ســال 13۸6 خورشــیدی از فرنشــین(:رییس) ســازمان میراثفرهنگی شهرستان آباده پروانهی ســاخت گرفت. حال چگونه فرنشین میراثفرهنگی یک شهرستان بدون گرفتن پروانه از ســازمان میراثفرهنگی مرکز، پروانهی ساختوساز در حریم درجهیک یا به گفتهی برخی از مسووالن درجهدو را میدهد، خدا میداند. محمــد حســن طالبیــان، دســتیار(:معاون) میراثفرهنگــی ســازمان میــراث فرهنگی و گردشگــری، پیــش از نشســتن در جایگاه دستیاری سازمان میراثفرهنگی، در این زمینه گفته بود: «قبــل از دولت کنونی، مالک زمینی که در حال حاضر سولهی کارخانه تولید رب در آن قرار دارد، از ادارهی میراثفرهنگی شهرستان آباده برای ساخت این کارخانه استعام میگیرد، مدیــر آن اداره کــه موظف به فرســتادن این درخواست به ادارهی کل میراثفرهنگی استان بوده است، این کار را انجام نمیدهد و مجوز را به وی میدهد که مالک نیز کار خود را براساس این مجوز آغاز میکند».
آیا پاسارگاد در میراث جهانی میماند؟
مجموعهی تاریخی تختجمشید، که پاسارگاد بخشی از آن است، در تیرماه سال 3۸31خورشیدی در نشست یونسکو به میزبانی چین ثبت جهانی شد. به گفتهی فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثــار تاریخی ســازمان میراثفرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، ساختوساز در حریم درجهیک آثار ثبتشدهی جهانی شدنی نیست. چراکه اگر چنیــن اتفاقی در حریم درجهیک اثر روی دهــد، آن اثر از فهرســت میراث جهانی یونسکو بیرون خواهد شد. دل هر ایرانی بــه درد میآید کــه آرامگاه پدر ایران که جهان به اندیشــه و کردارش مینازد بهجای اینکه همچون مرواریدی در دل صدف پاسداری شود پیرامونش را کارخانهی ربسازی و شــهرک صنعتی گرفتهاند. ای کاش دادگاهی کــه باید رای نهایی را صــادر کند بداند که این رای برای نگهداری و پاسداشت شناسنامهی ٠۸ میلیونی ایرانی و دوستدار تاریخ و فرهنگ ایران است نه یک مالک کارخانهی رب و ترشیسازی یا شهرک صنعتی.
(شناسه: )36822