خیزش چین برای ثبت جهانی راه ابریشم
راهاندازی خط آهن چین تا بریتانیا
«ايران يک راه است. راهی كه خاور آفريقا را بهدرون آســيا و خاور آسيا كشيده است راهی كه وجودش باعث شــد نهتنها انســان، بلکه جانوران حتا گياهان از همين راه گذر كنند.» سخنان باال را دكتر احمد محيط طباطبايی در نشســتی پيرامون شهريگري(:تمدن) ايرانی راه ابريشم كه از سوی انجمن مفاخر معماری و بنيــاد مطالعــات منظر پايدار برگزار شــد عنوان كرد. وی در ادامــه افزود: «اگــر ريزبينانه به اين راه نگاه كنيم میبينيم يک رشــته كوه بههم پيوســته كه از قفقاز و جنوب دريای مازندران گذر كرده، تا هندوكــش، تبت و پامير پيش میرود و ديــوارهای را پديد مــیآورد كه از ضلــع جنوبی اين ديواره يــک راهرو طبيعی وجود دارد كه مناطق زيســتی بسيار مهمی در آن جــای گرفتهانــد. ايران بــه منزلهی راه بود و همهی تبارهــا و فرهنگهايی كه وارد نجد ايران شــدهاند فرهنگي مشــترك را پديــد آوردهانــد كــه هميشــه درهايش باز بــوده اســت و درحال پيوند بــا ديگران هســتند، همين توانســته در ماندگاری اين سرزمين تاثير بهسزايی بگذارد.» ايــن باستانشــناس بــاور دارد «حکومت براســاس راه» كه ايرانيان بنيادگذارش بودند تا بهامــروز دنبالــه داشتهاســت: «در زمان هخامنشيان مرزها شکســته و راه به عنوان مرز شناخته شد؛ كســی حکومت و قدرت را به دست میگيرد كه راه را در دست دارد و در اين راه با ايجاد امکاناتی مانند كاروانســراها امنيت برقرار میكننــد. در زمانی ديگر گفته میشود كسانی كه بر دريا حکومت میكنند، بر جهان حکومت میكردهاند. بههمينروی، ارزش راه خشکی پايين میآيد ولی همچنان راه برجای میماند چنانچه در سدهی بيستم با ساخت هواپيما و مسيرهای هوايی همچنان
جايگاه خود را دارد. نســل ما شاهد جنبشی ديگر با نام شــبکههای مجازی نت اســت و امروز حاكم جهانی كســی اســت كه گوگل و همهی اين سيســتم ارتباطی را سرپرستی میكند زيرا انديشــهها را اداره میكند، سليقه را نجــات میدهد، اقتصــاد را میچرخاند و هيجان درست میكند. دراينميان، ايرانیها بيآنكــه خود آگاه باشــند گمشــدهاي پيدا میكننــد و بيشتريــن وبالگنويــس را در اين مسير نوين دارند.» ســخنران ديگر ســيمون آيوازيان، اســتاد دانــشگاه، خنيادان(:موســيقيدان) و فرتوربردار(:عکاس) بود كه 15 سال پيش به پيشنهاد سازمان جهانی يونسکو سازههاي موثر راه ابريشــم را شناســاند و پيشتر 24 ســال بر روي ميتولــوژی كاروانســراها پژوهــش كــرده اســت. در اين نشســت وی گــذرگاه اصلــی راه ابريشــم و ويژگی
كاروانسراها را بررســی كرد: «مسير اصلی جادهي ابريشم از مرز خاوری خراسان "رباط شــرف" تا شهر ری بود و پس از آن راه چند بخش میشــد يک راه به سوی آذربايجان، ديگری بــه كرمانشــاه و همچنين راههای ديگــری از جمله راه ابريشــم دريايی كه از زير پاكستان و خليجفارس گذر ميكرد و به سوی مديترانه میرفت.» وی در بخــش ديگری از ســخنانش گفت كه شــوربختانه به انگيزهي ساخت بزرگراه جادهی تهران به مشــهد بيــش از نيمی از كاروانســراهاي بيــرون از جاده رســيدگی نمیشــود و بهجز كاروانسراي آهوان كه در نزديکی ســمنان در ميان رفتوبرگشت اين بزرگراه جای گرفته اســت ديگران در ديار غربت سر میكنند. بيشتريــن بازرگاني در زمــان صفويه خود ابريشم بوده كه از چين وارد ميشده، از ايران ميگذشــته و تا ونيز حتا اسپانيا هم ميرفته است. شاهعباس بازرگاني ابريشم را در دست گرفت و كاروانسراهايي از نزديکی طبس به گونهی بيراهه تا اصفهان ســاخت تا ابريشم وارده به اصفهان برود و او بر آن ميشد كه به كجاها فرستاده شود. در اين راه يکيدرميان كاروانسراها دارای دو برج هســتند زيرا گوهرها و پولها به دست لشــکريان از اين راه به خراســان فرســتاده میشد. وی در پايان سخنانش گفت:« اين جاده نياز به پژوهشهای بسياری دارد، حتا نامهايی كه امروز برای آنها گذاشــته شده است تاكنون چندين بار ديگرگون شده است.» امروزه چين با آگاهی از اين جستار به درستي هزينه میكند تا راه ابريشــم را زنده كند و در مجموعــه جهانی يونســکو از آن خود ثبتش كند و درسويديگر، اروپا و ايتاليا كه بخشها اصلی اين راه نيز هســتند بر روی اين برنامه ميكوشــند. ايران نيز يک پايگاه پژوهشی جاده ابريشــم در قزوين ايجاد كرده اســت و در ســال 2۰18 ميالدی كــه تبريز پايتخت گردشگري جهان اســالم شــناخته شد، بنا اســت گردهمايی راهابريشــم در آن شهر در كاروانسراي پيام برگزار شود. طــرح بلندپروازانهي چين بــرای زنده كردن جاده ابريشــم، جادهای باستاني كه در گذشته خــاور و باختر را به هم پيوند میداد، در حال برگزاري اســت. برآورد میشود كه هزينهی ســاخت اين جاده نزديک به هزار و ســيصد ميليارد دالر باشــد. جادهای كه دربرگيرندهي ساخت يک خط آهن جديد از چين تا بريتانيا میشــود و چين متعهد شده است تا هزينهی آن را فراهم كند. همهی اينها نيت شوم چين را برای ثبت جهانی راه ابريشم به نام خود به انديشه میآورد.
(شناسه: )36922