روزنـــگار

5١ امرداد 6١١١ سال پیش: عمرو لیث صّفار، که پس از مرگ برادرش یعقوب برجاي او نشست و وارون برادرش با خلیفهي عباسي راه مماشات در پیش گرفت، در زندان خلیفه در بغداد از گرســنگي درگذشت. عمرو از سال 858 بر جاي برادرش نشسته بود.

23١١ ســال پیش: ارمنيهــا که در آن زمان در سرزمیني بزرگ در جنوب باختري(:غربي) قفقاز و سراســر خاور(:شرق) آناتولي (ترکیهي امروز) سكونت داشــتند، از فرصتي که از هم پاشیدگي امپراتوري ایران و ناتواني فرمانروایي روم خاوري (قسطنطنیه) برایشان فراهم کرده بود بهره بردند و اســتقالل ســرزمین خود را اعالم کردند.

8١ امرداد 965 ســال پیش: شــهر اصفهان به دســت طغرل سلجوقي افتاد. دوازده سال پیش از این سلجوقیان که از ترکان غز (اغوز) بودند و از آن سوی رود سیردریا آمده بودند بر غزنویان (دسته دیگری از ترکان کوچنده) چیره شدند، کشور را در دســت گرفتند و از آن پس سرگرم گرفتن شهرهاي ایرانزمین یكي پس از دیگري بودند.

9١ امرداد 2629 ســال پیش: شــهربندان شــهر نینوا 1LQHYHK( = ،)1LQXD پایتخت نوآشوریان، به دست ارتش ایران در روزگار ماد و کلدانیان از دهم آگوست سال 2١6 پیش از میالد آغاز شد.

59 ســال پیش: نخســتین بانوی آواز ایران، قمرملوک وزیری در 54 سالگي درگذشت.

22 امرداد 865 ســال پیش: پایــان فرمانروایي غزنویان بر ایران خــاوري. در ایــن روز عالالدین غور با تصرف غزنه (شــهری در افغانستان کنونی) به فرمانروایي 55١ ســالهي غزنویان بر ایران خــاوري پایــان داد. حد باختــري فرمانروایي غزنویان بر ایران اســتان ري بــود. غزنویان نخستین دسته از تیرههاي ترکزبان بودند که به ایرانزمین کوچیده بودند.

25 امرداد 6١ آگوســت 790 سال پیش: ترکان قراختایي که نژاد آنان از ســرزمینهاي شــمال خاوري فرارود سیحون (سیردیا) است و آلتاییك بودهاند فرمانروایي بر کرمان را آغاز کردند. براق حاجب (ُقتلغ خان) 6١ آگوســت سال ١227 میالدي 606( خورشیدي) غیاثالدین پیرشاه فرمانرواي کرمان را کشت و دودمان قراختاییان کرمان را بنیاد نهاد.

در امردادماه 2497 ســال پیش: ایرانیــان تنگهي ترموپیل و شهر آتن را در ســال 480 پیش از میالد در جنگي دریایي با یونانیان در دماغهي آرتمیسیوم در دریای اژه گرفتند.

2347 سال پیش: ســالروز آغاز پدآفند(:دفاع) مردانهي ســردار آریوبرزن در برابر تاخت و تاز اسكندر مقدونی که نمونهاي از جانبازي ایرانیان در راه میهن است.

2057 ســال پیش: ارتش ایران سوریه را با در هم شكستن ارتش روم پس گرفت . یگانهاي ارتش ایران سپس به پیشروي خود ادامه دادند و فلســطین را هم سراســر گرفتند. سناي روم که چنین دید، به ایران اعالن جنگ داد و ســه سال به درازا کشــید تا آمادهسازي این جنگ، که براي آن لژیونرهاي رومي از جايجاي این فرمانروایي، از انگلســتان و فرانسه و اسپانیا و آلمان گرفته تا شمال آفریقا، ایلریا (یوگسالوي) و یونان احضار شده بودند، فراهم شود.

١900 ســال پیــش: هادریــان (هادریانوس) فرمانرواي روم بــا فرمانروایي ایران صلح کرد. وي سه روز پیش از این تاریخ (هشتم آگوست) بر جاي تراژان نشسته بود که در جریان جنگ با ایران درگذشته بود.

١592 ســال پیش: نخســتین دادوستد رسمي اســتاد در درازناي تاریخ پدید ميآید. موافقت با تدریس استادان ایراني در دانشگاه قسطنطنیه. به نوشتهي سه گاهنامهي جداگانه هفتم، هشتم و یا 3١ آگوست سال 425 میالدي، شاه وقت ایران، بهرام پنجم (بهرام گور)، درخواســت تئودوریس دوم فرمانرواي روم را پذیرفت که استادان ایراني بتواننــد ـ چنانچه بخواهند ـ بــراي تدریس در دانشگاه نوبنیاد قسطنطنیه (استانبول) به این شهر بروند و این موافقت در «کارنامك» یا روزنامك (روزنامه) دربار شاهي آن زمان نگاشته شده است.

یارینامه: تارنمای دکتر انوشیروان کیهانیزاده