تاریخ ایران یورشگران را در خود حل میکند

پیروز مجتهدزاده، در گفتوگو با امرداد:

«سنجش شهریاری ایرانی و امپراتوری رومی» عنــوان گفتوگویی بود با پیــروز مجتهدزاده دربارهی تاریخ ساستاری(:سیاسی) و شهریاری ایران در روزگار باستان که در شمارهی پیشین امرداد چاپ شــد. در نوشتار پیشرو که بخش دوم این گفتوگو اســت دیدگاه این اســتاد گیتاشناسی ساستاری (ژئوپولیتیک) را دربارهی اوضاعواحوال کنونی ایران در منطقه و جهان از دید گیتاشناسی ساستاری جویا شدیم.

آموزش گیتاشناسی ساستاری در دانشگاههای ایران و جهان یکسان است؟ شوربختانه همچون دیگر دانشهای گرفتهشده از باخترزمین هیچ پیوندی میان دانش گیتاشناسی که در دانشگاههای ایران آموزش داده میشود با دیگــر دانشگاههای جهان نیســت و ما در هیچکدام از این رشتهها دیدگاهپرداز(:تئوریسین) جهانی نداریم. من در مرکزهای دانشــی بریتانیا دیدگاهــم را دربارهی این رشــته بــه گونهای شســتهرفته چاپ کردم و خبــر این پژوهش به دانشگاه برن در ســوئیس که پروژهای دربارهی تشریح گیتاشناسی ساســتاری امروز جهان در دســت داشــتند رســید. ازاینرو، پژوهش را به زبان انگلیســی با نوردهها(:ســند) فرستادم که پروفســور والتر پس از خواندن این دیدگاه چنین پاســخ دادند: «من از شما بســیار سپاسگزارم، پروژهی ما با پژوهشهای شــما بســیار پرمایه شد. ما نمیدانســتیم 6WDWH از ایران آمده است و در همان «وستفالیا» مانده بودیم. ایران بسیار کهنتر از وستفالیا است. ازاینرو، نوشتار شما را در فصل نوزدهم این پژوهش بینالمللی گنجاندیم.» اینگونــه بود که این نظریــه با پذیرش جهانی ثبت شــد. شوربختانه این دانشها همه از باختر هستند و ما نتوانستیم حتا یک َوَچک(:جمله) هم به اینگونــه دانشها بیفزاییم. دانش باید زایش داشته باشد. ما در سامانهی آموزش دانشگاهی خود تولید دانــش نداریم. «از بر کن، آزمون بده و فراموش کن» بر ســامانهی آموزشی ما چیره است. این ســامانه جوانان ما را به عقب میبرد. «گیتاشناســی ساســتاری» واژهی پیچیدهای نیست. مشکل ما اصطالحها و نامهای پیچیدهی دانشی است. برای نمونه واژهی «دموکراسی» در فرهنگ ما نیســت. دموکراسی به چم کهن آن در فرهنگ یونــان مایهی ننگ مردمان بود و از دیکتاتوری هم بدتر از آب درآمد. این دموکراسی که امروز از آن یاد میکنیم پس از پیماننامهی «وستفالیا» است. اگر به ســامانهی آموزشی ایران رسیدگی نشود، بیچونوچــرا میگویم، ازاینپس، به راســتی گونهی ضد دانش پیدا خواهد کرد و هر دانشــی را بــه ســوی وارون آن دانش میکشــد. این دانشها از ســوی استادانی آموزش داده میشود که دریافت درســتی در زمینهی آن ندارند و حتا از زبان انگلیسی و فارسی آگاهی درستی ندارند. برای نمونه «ققنوس» برگرفته از واژهی یونانی «کاکنوس» اســت که در فرهنــگ واژههای ایرانی به نادرســتی کاربرد پیدا کرده اســت و این به شــوند(:دلیل) ناآگاهــی دانشگاهیان ما روی میدهــد. به باور من پیشرفت کشــور در گرو رهایی و دیگرگونی این ســامانهی نادرست آموزش در کشور است.

مهمترین کاستیهای دههی گذشته و بیمی که در دهههای آینده ایران را تهدید میکند چیست؟ مهمترین بیم واپسگرایی اندیشــه اســت که در اندیشــهی ایرانی پدید آمده است. ایرانی حتا درنیافت که در چند دهه چه بالیی سر خود آورده است. این کاستی از نظام پیشین و نظام کنونی نیست. این برآیند اندیشهی روشناندیشان ایرانی اســت. ما با نظامها کاری نداریم. ما با طبقهی اندیشمند هازمان(:جامعه) روبهرو هســتیم. با طبقهای کــه مردمفریبی میکنند و در جایگاه داوری بر میآیند. باخترزمینیها میگویند: «روشــنفکران ایرانی میدانند کــه چه نمیخواهند، ولی نمیدانند چه میخواهند.» روزگاری شــماری مجاهد خلق و شمار دیگر تودهای شدند. شماری فدایی، شماری مائویست و دیگر گروه ملیگرای مصدقی شدند. گروهی جبههی ملیـمذهبی شدند که نه ملیت را درک کردنــد و نه دین را و همین بزرگترین شوند شکست ما اســت. ما، وارثان بزرگترین شناسهی ساســتاری، ملی و تاریخی، بدینگونه خود را شکســت میدهیم و ایــن گناه آنهایی اســت که خود را به عنوان روشناندیش سربار هازمان ایرانی کردهاند.

گذشته از روشناندیشان چه چیزی ژئوپولیتیک ایران را تهدید میکند؟ گذشته از آنچه از خود ما بیرون میتراود تهدیدی نداریم. بزرگترین تهدید ژئوپولیتیکی که داریم ساختن فضای بدبینی از سوی خودمان در منطقه و جهان اســت. باز هــم برمیگردیم به اینکه بزرگترین دشــمنی را با ایران و ایرانیگری به اصطالح روشناندیشان ایرانی برپایهی یک باور تیرهای و کینهجویانه مرتکب شدند. آن دسته از روشناندیشانی که از مردم آذربایجان، کردستان، خوزستان و بلوچستان با نام ملتهایی در ایران یاد میکنند. این تیرههای ایرانی خودشان چنین اندیشه و باوری ندارند و این روشناندیشنماها این باور را در آنها پدید میآورند. از یاد نمیبریم در جنگ هشتساله همین عربزبانهای ایرانی خوزستان در برابر تجاوز و تاختوتاز ارتش عراق بیشترین دفاع را کردند. تاریخ ایران از چنان پیوستگی و درآمیختگیای برخوردار اســت که هیچ کس در درازنای تاریخ همآوردش نشده اســت و در آینده هم نخواهد شــد. در بخشــی از نامهای که سالها پیش به جورج دابلیو بوش نوشــتم چنین آمده اســت: «آقای رییسجمهور، شنیدهام میخواهید به ایران بیایید. اشکالی ندارد، ما چشمبهراه شما هستیم، اما سفارش میکنم پیش از آن کمی تاریخ ایران را بخوانید. هر کس به ایران آمد دیگر بازنگشت و در ایران حل شد.» باراک اوباما این را در دورهی بعدی یادآور شد و گفت: «یکبار به ایران حمله کردید، چه شد؟ ایران را قدرتمندتر کردید.»

دیگاه شما دربارهی پیشگیری از ورود ایرانیان به آمریکا از ســوی رییسجمهور کنونی آمریکا چیست؟ بهتر اســت در برآیندگیری(:نتیجهگیری) شتاب نکنیم. برای داوری زود است و باید بگذاریم زمان بیشتری بگذرد. دستکم باید یک سال از روی کار آمدن رییسجمهور کنونی بگذرد و شوند آن روشن است. اکنون تنها با شعارها سروکار داریم و تنها کارکردهایی را دیدیم که دربارهی کارهای درونی خودشان است. دستور پیشگیری از ورود اتباع هفت کشور مسلمان اگرچه از سوی دولت آمریکا داده شــد، ولی از ســوی نظام قضایی همان کشور از دستور کار بیرون رفت. پیشبینی برای جادوگران و پیشگویان است. ما بر پایهی شواهدی که در میان است میتوانیم تصمیمگیری کنیم. آنچه تاکنون دیدهایم دنبالهی شعارهای انتخابات و آزمودن گرایشهای ساستاری مردم آمریکا است و هنوز برای نتیجهگیری زود است.

آیا در آینده گمانهی تاختوتاز نظامی از سوی آمریکا به ایران وجود دارد؟ دســتکم اکنون نمیتوان به چنین گمانهای اندیشید. فرآیند نظامی از پایان رییسجمهوری بوش کاهش پیدا کرد و در زمان ریاستجمهوری اوباما به کلی از میان رفت. ولی در پاسخ به این پرسش میتوان گفت زمان تهدید نظامی علیه ایران ســپری شده اســت و جهان نشان داد از جنگهای دوبارهی ایــاالت متحده آمریکا در خاورزمین ناخرســند اســت و هزینهی جنگ ســوریه و عراق برای جهان بس اســت. البته ایــن یک نگاه فراگیرانه اســت. ما باید خود را برای بازیهای ژئوپولوتیکی در صفحه شطرنج ساســتاری جهان آماده کنیــم. در تحریمهای دوبــاره، لشکرکشــیهای تــازه در منطقه و بیانیههای سازمان ملل نشانهای از جنگ نیست ولی سختتر شدن شرایط دیپلماتیک بهگونهای است که ما را در تنگنا میگذارد. پیــروز مجتهــدزاده در پایــان گفتوگو و با ســفارش بر اینکــه ایرانیــان بازماندگان بزرگترین شناســهی تاریخــی، فرهنگی و ملی جهان هستند ایران را همچون سمندری دانســت که همواره در تنگناهای ساستاری از جای برخاسته و از پا نیفتاده است.