در جست و جوی آرامگاه سه فرزانه

ساو هیتهرانیاکلنآلمان

در هیچیک از نوشتارهای تاریخی از سرنوشت آن ســه فرزانــه، پــس از دیدار با مســیح، چگونگی مرگشان یا جای آرامگاهشان یادی نشــده است؛ مگر ســه نگرش، که نخستین آنهــا گفتــهی مارکوپولو در بخش ســیام ســفرنامهاش با نام «میلیون» (به فرانســوی کهن) است. او در گفتاری که اندکی پندارین (:رویایی) به نگر (:نظر) میرســد، میگوید در سازهای چهارگوش در ساوه (نزدیکی تهران) که بومیان به او نشان دادهاند (۰۷۲۱ میالدی) آرامگاه سه مغ و پیکر آنان را دیده است! «در پارس شــهری به نام ســبا (ساوه) است که ســه ماگی (ســه مغ) در کنار یکدیگر در گورهایــی بزرگ بــا بنای یادبــودی زیبا به خاک ســپرده شــدهاند. بر باالی گــور آنان ســازهای چهارگوش جــای دارد که به خوبی نگهداری شــده اســت. کالبدهای آنان کامال سالم نگهداری گردیده، به گونهای که ریش و موهای آنان برجای مانده است.» نوشــتههای بازمانده همچنیــن جوینده را به آرامگاه دیگری در فلســتین رهنمون میکند که به نام آرامگاه ســه پادشاه است و جایگاه آرمیدن سه مغ دانسته شده است. اما در این میان گزارش سومی نیز در دسترس است که در برابر دیدگاههای پیشین نیرومندتر مینماید و روایت دوم را نیز پوشش میدهد. کلیســای جامع شهر کلن، با ۷۵۱ متر بلندی، دومین کلیســای بلند آلمان است که فرآیند ســاخت آن در سال 84۲۱ میالدی با شیوهی مهرازی (:معماری) گوتیک آغاز و تا ۰۰۷ سال پس از آن (۰88۱ میالدی) پیگیری شــد! از انگیزههای درازی این بازهی زمانی نبردهای گوناگــون در آن دوره و درگیریهای درونی و سیاسی کلیسا گفته شــده است، اما در هر روی پس از آن در پانزده اکتبر ۰88۱ میالدی جشن باشکوهی برای گشایش کلیسای جامع برگزار گردید. نباید فراموش کرد که در فرآیند ســاخت آن همهی مهرازان و کارشناســانش به نقشهی نخســتین وفادار و وابســته ماندند، چنانکه مهرازی آن به روشنی نماد مهرازی سدههای میانهی اروپای مسیحی است. در این کلیسا تابوتی زرین و زیبا جای دارد که برابر با سنت مسیحی بازماندهی استخوانهای آن سه موبد خاوری را در بر گرفته است. کلیســای جامع شــهر کلن در باختر (:غرب) آلمان بارها از این برتری خود با ســرافرازی یــاد کرده و به خود میبالد که از ۰۵8 ســال پیش نگهدارندهی بازماندهی اســتخوانهای سه مرد دانا یا سه پادشاه گرامی است که پس از زادن عیســا نزد «فرزند خداوند» آمدند و او را ستایش کردند. به همین انگیزه چندین سال پیش در شهر کلن نمایشــگاه ویژه و بزرگی با نام «ســه پادشــاه گرامی» برگزار شد و تا ۵۲ ژانویه در گنجینهی اشنوتگن (کلن) ادامه داشته است. پیرامون ســه ســده پس از رویداد دیدار با مســیح، هلنای مقــدس، مادر کنســتانتین فرمانــروای رم، کــه بســیاری از آیینهای عیســوی را پایهگذاری نموده، در سفری دینی که در پایان زندگیاش به فلستین کرد بازماندهی پیکر سه فرزانه را یافت و با خود به آسیای صغیر برد و به کلیسای بزرگ قسطنطنیه سپرد (ایاصوفیه-سنت صوفی در اســتانبول). اســتخوانهای ارزنده و گرامی در سدهی پنجم به دست اســقف اعظم «راینالد فون داســل» به میالن (ایتالیا) برده شــدند (سال 46۱۱ میــالدی) و چند ســده پــس از آن در تابستان ســال 46۱۱ میالدی، به شهر کلن پیشکش شدند. شــهر کلن، که تا آن زمان از دید میزان نوشــتارهای بازمانــده و ادب دینــی دچــار کمبود بود، برای پارهاســتخوانها آرامگاهــی زرین ســاخت و به پاس این پیشکش آسمانی، در سال 84۲۱ میالدی در کلن سنگبنای کلیسایی پرشکوه نهاده شد که گفته میشود امروز پس از سنپتر واتیــکان دومین کلیســای بزرگ جهان اســت. از آن پس، کلن بــه زیارتگاهی نامی برای پیروان آیین مســیح دگرگون شد و توانست در کشاکش جذب زائران، کــه در ســدههای میانه برجســتهترین سرچشــمهی درآمد و مایه رواج شهرها بود، جایگاهی ویــژه را دریابد؛ چنانکه انگیزهی راستین ساخت آن (سال 46۱۱ میالدی) هم همان انــدازهی روزافزون مســافران و دیدارکنندگان نیایشگاه سه مغ بوده است. برابر با نگرشــی اندیشــهبرانگیزهیچ دور نیســت که این جایگاه پیش از ســاخت کلیســای جامع، بازماندههای مهرکده یا نیایشــگاهی میترایی بوده باشد. چنانکه در ســال ۱۱۳ میالدی پادشاه کنستانتین در آلمان، که همواره وابســتهی روم بود، فرمانی بر پایهی رسمی شدن مسیحیت داد و برابر با آن همهی نیایشــگاههای آییــن میترا، کــه تا چندی پیــش تنها کیش بخــش چشــمگیری از اروپا بود، ویران و بر روی آنها دیرهای مســیحی ساخته شد. به گفتهی برخی کارشناسان به راســتی هنوز هــم در زیرزمین یا در الیههای زیرین خاکهای زیرســازهی بیشــتر کلیســاهای تاریخی اروپا، مانند کلیســای جامع کلن، میتوان بازماندهی مهرکدههای پیشامسیحی را یافت.