بازگشت به تاریخ

بررسی کتابهای ایرانشناسی در نمایشگاه 31 کتاب تهران

ســی و یکمین نمایشــگاه بینالمللی کتاب تهــران از چهارشــنبه، ۲1 اردیبهشــتماه 1397 خورشــیدی، آغاز به کار کرد و تا ۲۲ اردیبهشــتماه در مصای امام خمینی (ره) بر پا بــود. در این دوره از نمایشــگاه ٠5٠۲ ناشــر ایرانی و ۲31 ناشــر خارجی باشــنده (:حاضــر) بودند و 515 هــزار عنوان کتاب و دستاوردهای نشر را به بازدیدکنندگان عرضه کردند. نمایشگاه کتاب زمانی است برای یک گردهمایی بزرگ در زمینهی نمایش و خرید کتاب که هر ســاله پای دوستداران کتاب را بــه این همایش بزرگ فرهنگی میکشــاند. در میان عنوانهای پرشــمار کتاب، حوزهی ایرانشناســی که دربردارنــدهی کتابهای تاریخی و فرهنگی اســت شــمار کمتری از کتابها و نشــرها را به خود ویژه کردهاند. در حاشیهی نمایشــگاه کتاب گزارش میدانی از نشرهای ایرانشناسی در گفتوگو با ناشران و خوانندگان انجام دادیم و به پرخوانندهترین کتابهای این زمینه پرداختهایم. رضا افتخارزاده، انتشارات طهوری: شوربختانه کتابهای ایرانشناســی بیشــتر به گونهی کپی وارد بازار کتاب میشــود، یعنی نوشتهها از کتابــی به کتــاب دیگر جابهجا میشــود و تنها ناشــرها دگرگون میشــوند. بسیاری از بازدیدکننــدگان در پــی یافتن کتابهای چاپشــدهی پیش از انقاب هســتند. چون به بــاور آنها کتابهای چــاپ قدیم بدون سانســور و بر پایهی پژوهش نوشته شدهاند، امــا کتابهای تــازه گرانتر اســت و تکرار مطالب دیگر اســت و نویسنده برداشتهای خود را بدون تکیه بر پژوهش تازه وارد کتاب میکند. در مجموع هیچ سرمایهگذاریای در بخش پژوهش نمیشــود و از این رو کتابها با مطالب تکراری چاپ میشــوند. مردم هم در زمینهی کتابخوانی سطحینگر شدهاند و بیشتر کتابهایی را میخرند که سر سفرهی شــام هم بتوانند بخوانند و کنار بگذارند. البته در زمینهی ایرانشناســی و تاریخ و فرهنگ کتابهایی با اســتقبال روبهرو میشــوند که جنجالی باشــند برای نمونه اگر نقد جنجالی روی کتاب نوشــته شــود، مردم به سوی آن کتاب جذب میشوند. از ســویی، چون مردم به تاریخ ایران باستان که اوج شکوفایی ایران بوده است دلبستگی ویژهای دارنــد و خواهان کتابهایی در این باره هســتند کتابهــای بــازاری و بدون پشتوانهی پژوهشی وارد بازار کتاب میشوند، یعنی نــام کورش را عنــوان کتاب میکنند ولی هیــچ آگاهی درســتی دربــارهی این چهراد (:شــخصیت) در کتاب پیدا نمیشود. ویژگیهای کتاب خــوب: اگر مترجم کتاب خوب باشد، ناشــر خوب هم برای چاپ آن پیدا میشود و ســپس منابع پژوهش دست اول باشد. کار میدانی یا کتابخانهای درست انجام شــود و حــرف تازهای بــرای گفتن داشته باشد. مجتبی مقدم، انتشــارات فرزانروز: کتابهای پر فروش نشر ما در زمینهی تاریخ ایران است و مردم در این ســالها به تاریخ و گذشــتهی خود دلبســتگی بیشتری نشان میدهند و به دنبال چراییهای تاریخ خود مانند قدرتمندی امپراتوریهای ایرانــی و رخدادهای تاریخی و راهکاری برای بازگشــت ایــران به روزگار ارجمندی (:عزت) هســتند. کتابهایی مانند داریوش بزرگ، زوال و فروپاشــی ساسانیان، امپراتوری هخامنشی، امپراتوری فراموششده، امپراتــوری ساســانیان و تازهتریــن کتاب ما ایران در اســناد میانرودان، از پرفروشترین کتابهای نشر فرزانروز هستند. وحیــد نجمی، نشــر دبیــر: کتابهــای ما ســبک ویژهای دارند و رمانهای تاریخی از چهرادهای نامورتاریــخ ایران پیش و پس از اسام است و بیش از چند ناشر در این زمینه کار نمیکنند. با چاپ این کتابها کوشیدهایم چهرادهای تاریخی ایران را به جوانان به ویژه دهههای هفتاد و هشتاد بشناسانیم. زندگینامــهی کــورش کبیــر، آریوبرزن از کتابهایی هستند که اســتقبال چشمگیری از آنها میشود. برای نمونه، کتاب آریوبرزن که صد جلد آن را به نمایشــگاه آورده بودیم پس از ســه روز تنها ســه جلــد از آن مانده اســت. ما هم رمانهای تاریخی ایرانی و هم رمانهــای نامدار خارجــی را چاپ میکنیم. چون رمانهای خارجی در بیشــتر انتشارات چاپ میشود و در دسترس است استقبال در نشــر ما از کتابهای تاریخی ایرانی بیشتر و بیش از ٠7 درصد است. کتابهــای پرخواننــده: زندگینامــهی کورش کبیر، (چاپ ســیزدهم در 4 ســال)، زندگینامهی آریوبرزن (چاپ دهم در 3 سال) و زندگینامهی شاهعباس کبیر( چاپ هشتم در 6 سال). اردشیر بهجت، انتشارات بهجت: نشر بهجت را بیشــتر در زمینهی کتابهای ایرانشناسی میشناســند و خواننــدگان کتابهای تاریخ و فرهنــگ ایــران را از ما بجوینــد. بازچاپ (:تجدید چاپ) اوســتا، تاریخ زرتشــتیان، یاد سرو ایستاد (یاد شــهدای زرتشتی از روزگار مشــروطیت تا جنگ 8 ســاله با عــراق) از تازهتریــن کارهای این نشــر اســت که با اســتقبال خوبی روبهرو شده است. کتابهای ما در زمینهی فرهنگ ایران مانند گاهشماری ایران باســتان، جشــنهای آب، جشنهای آتش امســال مانند ســالهای پیش خواننده نداشت، ولی کتابهایی مانند گاتاها، زرتشت و اوستا که به گونهی مستقیم کتاب تاریخی یا فرهنگی نیستند همواره با استقبال روبهرو میشوند. برای نمونه، کتاب اوستا با شمارگان خوب به چاپ هفتم رســیده است. کتابهای هاشــم رضی هم از کتابهایی هســتند که خوانندههای تخصصی خود را دارند. ویژگیهای کتاب خوب: عنوان کتاب، مترجم و پس از آن ناشر را میتوان ویژگی مهم یک کتاب دانست که در کشاندن خواننده به سوی خود جایگاه ویژهای دارد. کتابهــای تاریخی را مانند رمــان نمیتوان بــه یک بــاره خواند و به گونــهای باید با آن همزیســتی داشــت. کتابهایی کــه من به خواندنشان دلبســته شدم حکمت خسروانی، گاهشماری ایران باستان و یادگار دیرین است. آزاده عبدالهــی، نشــر دنیای کتــاب: مردم ما بــه تاریخ خود دلبســتگی دارنــد و اگر دشــواریهای حوزهی نشــر از میان برود و کتاب ارزانتر در دسترس قرار بگیرد، استقبال مردم از کتابهای در پیوند با تاریخ و فرهنگ و چهبســا دیگر زمینهها چشمگیرتر میشود. برخــی از بازدیدکنندگان با شــوق کتابی را برمیدارنــد و هنگامی که بهایش را میبینند آن را کنار میگذراند و گرانی کتاب مردم را از کتاب خواندن بازمیدارد. آنچه در انتشارات ما با استقبال بسیاری روبهرو اســت کتابهای تاریخ ایرانباســتان و تاریخ ایران اســت. کتابهایی مانند فرزند سرنوشت (زندگینامهی کورش بزرگ چاپ نهم)، سیرت کورش، کورش کبیر (چاپ نهــم)، آریوبرزن همواره مورد توجه خوانندگان هستند. ســوران کریمی، کارشــناس ارشــد ادبیات تطبیقی از بازدیدکنندگان نمایشــگاه کتاب: یکی از کتابهایی که به دستم رسید دربارهی «میترا» بود. چون میتراییسم برخاسته از ایران بهویژه منطقهی کردستان بوده و سپسها به اروپا رفته اســت من به این بحث دلبســته شدم. این کتاب آنچنان کششی در من ایجاد کرد که مرا واداشت به نمایشگاه کتاب بیایم و برای پژوهش بیشتر کتابهایی که در این باره نوشته شده است را گردآوری کنم. از نخســتین کتابهایی که مرا به سوی خود کشــید «دین مهر در جهان باســتان» است که مجموعه گزارشهای نخســتین کنگرهی مهرشناسی در منچســتر انگلیس است. این کتاب مجموعهای از نوشتارها دربارهی آیین مهر اســت که چون برآمــده از دیدگاههای گوناگون در این زمینه اســت به خواندن آن کشش پیدا کردم. دیدگاه کاشناســان نشــر و خوانندگان کتاب بیش از هر چیزی گواه این اســت که کشش مردم به شناخت تاریخ و پیشینهی خود رو به فزونی گذاشــته است، اما نبود کتابهایی که درونمایهی تازهای از یافتههای پژوهشی را بنمایانند یا کتابهایی که درستی آنها برای خوانندگان روشــن باشــد از چالشهای بازار کتاب است! چه کسی مسوول است؟

کتابهــای تاریخی تکــراری و بدون پشتوانهی پژوهشی هستند مردم به دنبال چراییهای تاریخ سرزمین خود هستند بیش از 70 درصد فروش نشــر دبیر در زمینهی کتابهای تاریخی ایران است بــا کتابهای تاریخی باید همزیســتی داشت گرانی کتاب مــردم را از کتاب خواندن بازمیدارد خاســتگاه مهر در ایران مرا به خواندن کتابهای آیین میتراییسم کشاند