در عکاسی وامدار فرهنگ ایرانم

دمی با افشین بختیار و خاطرههایش از پاژ تا پاسارگاد

نیمروز یکی از روزهای پایانی اردیبهشتماه 1397 خورشــیدی در دفتر هفتهنامهی امرداد با او قرار گفتوگو داشتم. چهرهی آرام و نگاه مهربانش در پس دلی دریایی خودنمایــی میکرد. واژهواژهی سخنهایش دلبستگی به ایران را بازگو میکرد. هنرمنــدی فروتن با کولهبــاری از تجربه که به گفتهی خودش ایران را نفس میکشد. افشین بختیار، زادهی هفتم فروردینماه 1329 خورشــیدی در تهران و دانشآموختهی رشتهی برق صنعتی از دانشــگاه علم و صنعت است. او نزدیک 50 سال اســت که در زمینهی عکاسی کنش (:فعالیت) میکند و نزدیک به 90 پوشینه (:جلد) کتــاب به گونهی انفرادی و بیش از 200 کتاب اشــتراکی در زمینهی معرفی ایران را در کارنامهی هنری خود دارد. همــکاری با بســیاری از نشــریههای هنری، بنیادهــای دولتی همچــون آموزشوپرورش و تدریس در دانشکدهها از دیگر کنشهای او است. افشین بختیار که داور دومین دوره از «جشنوارهی عکــس شــاهنامه» اســت از بیشــتر جاهای ثبتجهانیشــدهی ایران برای یونسکو عکاسی کرده و با میراثفرهنگی برای معرفی و ثبت عکس از استانهای گوناگون همکاری داشته است. وی که داوری بیش از 200 جشنواره را بر دوش داشته نمایشگاههای عکس بسیاری در ایران و بیرون از ایران برگزار کرده است. افشین بختیار در گفتوگو با امرداد گفت: هرگز به چیزی جز عکاسی نیندیشیدهام. حتا در زمینهی رشتهی تحصیلیام هیچ کاری نکردهام. در این روزگار ســخت هم با شــرایط میسازم و از این کار دست نکشیدهام چراکه همواره حس میکنم وامدار ایران و فرهنگ ایران هســتم و آنچنان که پیشتر در گفتوگو با یکی از نشریهها گفتم «ایران را نفس میکشم». ایــن عــکاس برجســته در دنبالــه دربارهی دلبســتگیاش به فردوســی افــزود: گفتن از فردوســی در واژههای نارســی که بر زبان من روان میشود نمیگنجد. به باور من ایران است و یک فردوســی. کاری که فردوسی برای نگاه داشــتن و پاســداری از زبان فارسی و فرهنگ ایران کرده اســت ستودنی است و هیچ جملهای یارای توصیف این گوهر ارزشــمند تاریخ و ادب ایران را ندارد. هرگاه به خراسان میروم بیگمان از کوچهپسکوچههای روســتای پــاژ دیدن و عکاســی میکنم. در این روستای کوچک که مردی بزرگ را در دامان خود پرورش داده است با نگاهی پرسشگر دنبال حس ویژهای میگردم. در پاژ گمان میکنم فردوسی مرا میبیند و انرژی ویژهای به من میدهد. این احساس را هنگام عکاسی از آرامگاه کــورش بزرگ هم تجربــه کردهام و همیشه در این مکان از خود بیخود میشــوم. به یاد دارم زمانی که با دوربین آنالوگ عکاســی

آهنگری که پتکش را بلند میکند تا بر سر آهن گداخته بکوبد هنگام پایین آوردن پتک اگر به یاد کاوه آهنگر نیفتد، نمیتواند پتک را درست بر آهن بکوبد. من هم در عکاسی اگر با سوژه درنیامیزم، نمیتوانم آنگونه که باید عکاسی کنم.

میکردم 90 حلقه از پاسارگاد عکس گرفتم. چند گاه پیش هم زمان عکاسی از آرامگاه کورش ابرهایی که بر فراز آســمان پاسارگاد بودند به مانند سیمرغ درآمدنــد و من از این لحظه عکس گرفتم و این را تاثیر همان انرژیای که به دنبال آن هستم میدانم. این عکاس برجسته از پیوند عکاسی با دیگر هنرها سخن به میان آورد و افزود: زمانی که عکسهایم را میبینم خنیای (:موسیقی) ایرانی گوش میکنم. تا جایی که میتوانم کتاب میخوانم و نزدیک به 10 هزار پوشینه کتاب دارم. اگر با فرهنگ، تاریخ، ادبیات کهن و نو و سرایندگان نامی ایران آشنایی نداشــته باشم نمیتوانم ســرزمینم را به تصویر بکشم. هنگامیکه سرودههای فردوسی، حافظ، سعدی و موالنا را میخوانی با فرهنگ سرزمین خود پیوند برقرار میکنی و هنگام عکاســی تازه میفهمی از چــه چیزی عکس میگیری. برای عکاسی از یک مکان میکوشم تا دربارهی آنجا آگاهی به دست بیاورم تا حس پیرامون آن مکان را دریافت کنم. آهنگری که پتکش را بلند میکند تا بر سر آهن گداخته بکوبد هنگام پایین آوردن پتک اگر به یاد کاوه آهنگر نیفتد، نمیتواند پتک را درست بر آهن بکوبد. من هم در عکاسی اگر با ســوژه درنیامیزم، نمیتوانــم آنگونه که باید عکاســی کنم. یک عکس میتواند یک قصیده یا یک غزل باشــد و بر دل بنشیند اگر عکاس با ســوژهی عکاسی پیوند برقرار کند و از محیط پیرامون دریافت حســی داشته باشد، کارهایش شناسنامه پیدا میکند. نگاه مهربان و رفتار فروتنانهی افشــین بختیار زبانزد «درخت هر چه بارش بیشــتر میشــود سرش فروتر میآید» را به یاد من آورد. هنرمندی که گذشته از مهر و دلبستگی به سرزمینش هیچ ادعایی نداشت. او در حالی که دفتر امرداد را ترک می کرد از همکاری خود با امرداد برای پیشــبرد آرمانهای فرهنگی سخن گفت و پشتیبانی خود را از این هفتهنامه که میکوشد تاریخ و فرهنگ پرنازش ایران را به تصویر بکشد اعالم کرد.