چگونگی زندگانی آریاییان بر پایهی مهریشت

سرگذشت ایران )51(

همانگونه که در بخشهای نخستین گفتیم کوچ آریاییان پیرامون ده هزار ســال (پیرامون 8000 تا 9000 پ.م) پیش رخ داده اســت. از سویی دیگر، آبوهوایی کــه کوچکنندگان با آن در فالت ایران روبهرو شدند نیز بسیار با وضعیت کنونی ناهمسان (:متفاوت) بوده است. آن فالتی که این مردمان در بیشتر جاها دیده بودند سرزمینی پر باران، سرسبز و خنــک بوده چنانکه در خــود فرگرد یکم نیز از آن یاد شــده است. افزون بر آن، برآیند (:نتیجهی) بررسیهای دو دانشــگاه «اوهایو» و «توبینگن» نشان از آن دارد که آبوهوای فالت ایران از بازهی زمانی 3300 پ.م تا 3200 پ.م. دچار دگرگونیهای بنیادین گشت و به سوی خشک شدن سرزمینهای فالت و کمباران شدن آنها پیش رفت. از این رو، در این بازه ساکنان فالت با وضعیتی روبهرو میشدند که در آن پیوســته با خشکسالیهای پیاپی، و در میان آنها بارشهای گسســته و گهگاه سیلآسا (بســان زمانههای پرباران فالت) همــراه بود. به گونهای که در تیریشت نیز میخوانیم: فضای نخستین، نیاز به باران داشته، درخواست برای پرآب شدن چشــمهها بسان گذشته (بند )5 دیده میشود، ســپس ادامهی خشکسالی (پیروزی پیدرپــی دیو «اپــوش» در بند )22 گزارش شــده، در پس آن اشــاره به آغاز بارش باران فــراوان (پیروزی ایزد «تیشــتر» بر دیو «اپوش» در بند )28 و گفتوگو از روان شــدن آبها و خرم شدن کشتزارها و چراگاهها (بند ،)29 خروشهای اقیانوس هند و دریای مکران، (بند )31 تشکیل ابر و وزش باد سهمگین و چاالک، رخداد باران، ابر و تگرگ و خرم شدن کشتزارها.

(بخش یکم)

(بند )33 ســپس، سخن از پایان وزشهای نیرومند باد (با گفتن موضوع نشســتن تیر اســتورهای و در حال پــرواز آرش) و رخداد بارشهای کم در اندک زمان، آغاز دوبارهی بارش ســنگین باران، پیروزی «تیشتر» بر «پریان» بارانزدا (بند ،)39 تشکیل ابرها و بارش بارانهــای فراوان تا میزان پدیدارش سیالب در منطقه (بند )40 و در پایان پدید آمدن ســیالبها و گله از آن، به میان آمده که همگی نمایانگر این پرسشها هستند که ســرزمینهای ایرانی فالت ایران، به سوی دگرگونیهای آبوهوایــی پیش میروند. تغییراتی که پیرامون 3200 پیش از میالد رخ داده و سرزمین ها را دچار خشکسالی شدید و درازی کرده اســت. از ایــن رو گویا «تیر یشــت» در زمانهای نزدیک به این هنگامه و در حدود بازه 3250 تا 3300 پ.م سراییده شده باشد و این مطلب نشانگر آن است که مردمان ایرانی و آریایی از هزارههای دور در فالت ایران میزیستهاند. نــام بــردن از رخ دادن ایــن رویدادها در «سرزمینهای ایرانی»، و نه در جایی ویژه، جدا از شناســاندن هویت سیاسی و تباری ساکنان سرزمینهای این فالت، بدین معنا است که این یادنامهای یک روزه نبوده، بلکه گزارشی از رخدادهای درازمدت در گسترهای از سرزمینهای گسترده است. از این رو، تا به اینجا، میتوان از «تیریشت»، به عنــوان نموداری بــرای تعیین بازههای زمانی چهاریشت دیگر بهره برد.