آرامش را دوباره به دماوند برگردانیم
گفتوگو با امیر اخوان، مسوول کارگروه محیطزیست کوهستان
دماوند این کوه ستبر که در استوره، تاریخ، ادبیات نو و کهن ایرانزمیــن به عنوان نماد پایداری و اســتواری همواره از آن یاد شــده و نماد و نمود ســتم را در بند داد خود نگاه داشته، گویی این روزها خود در بند مانده و دستهای شوم ضحاک ویرانی بر گلویش پنجه افکنده است. افــزون بر وجود کانهای (:معدن) بیشــمار و برداشتهای بیرویه از آن، بخشی از زیستبوم این گســتره به شوند صعود کوهنوردان بی هیچ برنامهای برای کاهش آسیبهای زیستبومی و بر پایهی گفتهها و شنیدههای تاییدنشده برداشت و فروش خاک کوهپایه، از دشــواریهایی است که برای دماوند پدید آمده اســت. با نگرش به نگرانیها و هشدارهای کنشــگران زیستبوم نســبت بــه آیندهی ناروشــن دماونــد و حال ناخوشایند آن، در گفتوگو با یکی از مسووالن کارگروه محیطزیســت آسیبهای زیستبومی این چکاد(:قلهی) سربلند را بررسی کردیم که در دنباله آمده است.
سهســالصعودبهدماوندرابرایخودم تحریمکردم
امیر اخوان، مســوول کارگروه محیطزیســت کوهســتان، دربارهی تخریبهــا و چالشهای زیســتبومی موجود در گسترهی طبیعی چکاد (:قله) دماوند به هفتهنامهی امرداد گفت: دماوند بلندترین چکاد در ایران اســت و این کوه برای روســتاهای پیرامون مانند رینه، پلور، ناندل و ... محل به دســت آوردن درآمد است. پیشههایی مانند لیدری، راهنما، حمل کولههای کوهنوردان با قاطر و نیســان به گوسفندســرا. بسیاری از کوهنوردها دوســت دارند که به این چکاد صعود کنند و ما نمیتوانیم جلوی این کار را بگیریم و خودخواهانه رفتار کنیم، اما من سه سال است که به شوند (:دلیل) شلوغی و انبوه جمعیت از صعود به دماوند خودداری کردهام. هر ساله بسیاری از کوهنوردها 10 تا 15 بار به دماوند صعود میکنند. من کسی را به رفتن یا نرفتن سفارش نمیکنم، ولی دیدگاه من این اســت که با صعود نکردن آرامشی به دماوند میدهم. وی دربارهی خبر فــروش خاک دماوند گفت: دربارهی فروش خاک دماوند آگاهی درســتی ندارم اما شــاید بومیها برای ســاخت ویال و یــا باغچهها ایــن کار را انجــام میدهند. در این زمینه نیز با علی مقیم، نویســندهی کتاب «کوهنوردی در ایــران»، گفتوگو کردم و او هم آگاهیای در این زمینه نداشت.
کوهنوردانگردشگربهنپالبیشترم یروند تاایران!
اخــوان دربارهی گالیهی برخی از رســانهها از فدراســیون کوهنوردی برای محافظت نکردن درست از دماوند نیز گفت: در گفتوگویی که با رضا زارع، فرنشین (:رییس) فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی داشتم میگفت امسال برای حمل پسماندها از دماوند 12 میلیون هزینه شده اســت. دماوند برای ما درآمدزایی نداشته است، بیشتر بومیها برای حمل کولههای کوهنوردها با قاطر و نیســان از آنها پول میگیرند، هرچند فدراسیون نمیتواند جلوی درآمد آنها را بگیرد. شاید فدراسیون هم شماری قاطر داشته باشد که بیشتر برای حمل پسماندها است و کارگرهایی که قاطرها را به ســوی پایین دماوند راهنمایی میکنند، که این کار برای فدراســیون هزینهبر است. فدراســیون از کوهنوردان خارجیای که برای صعــود به دماوند میآینــد تنها 10 دالر میگیــرد و این بهایی ناچیز اســت که از آنها دریافت میکند. اکنون گردشگر کمتر وارد ایران میشود و ایران مانند نپال نیست که کوهنوردان بسیاری به آنجا میروند. دماوند با پناهگاههایی که دارد بیشتر هزینهبر است و درآمدزایی ندارد.
مسوول کارگروه محیطزیست کوهستان دربارهی جادهای که میگویند آسیب بسیاری به دماوند زده است افزود: محیطزیست باید جلوی ساخت این جاده را میگرفت، اما اکنون میبینیم که در این جاده با نیسان و وانت کوهنوردها را به منطقهای با نام گوسفندسرا میرسانند و این مساله مایهی آن شده که آســیب کمتری به پیرامون دماوند برســد. اگر این جاده نبود و ماشین کوهنوردها را که کمتر از دو هزار تن میشــوند باال نمیآورد، ناچار بودند که یک شــب در گوسفندســرا چادر بزنند تا برای صعود آماده شــوند و همین مساله پسماندها و آلودگی بسیاری را تولید میکرد. این جــاده راه کوهنوردها را کوتاهتر و حتا وعدههای خوراک آنها را نیز کمتر کرده است و بار کمتری با خود جابهجا میکننــد. کوهنوردان تا به دماوند صعود کنند باید در بارگاههای نخست، دوم و سوم بیاسایند و این گستره نیز دستخوش پسماندهای کوهنوردان میشود و اکنون بیشترین آلودگی را در بارگاه میبینیم زیرا کوهنوردان چادر میزنند و یک شب استراحت میکنند اما در گوسفندسرا آلودگی کمتر است زیرا زبالهها با نیسان جابهجا میشود. ایــن جاده باعث شــده آلودگ ِی محی ِطزیســ ِت کوهستان کمتر بشود زیرا کوهنوردان نمیتوانند به بیراهه بروند، چادر بزنند و یا َگَون روشن کنند، این جاده یکسره به گوسفندسرا میرود و آلودگی را در این منطقه کمتر کرده است. وی همچنین از منتفی شــدن ثبت نخستین میراث طبیعی ایران در فهرست جهانی یونسکو نیز یاد کرد و گفت: آسیبهای زیستبومی در همه جای ایران هســت و تنها دماوند را در بر نمیگیرد ولی شوربختانه با آسیبهای فراوان زدهشــده به زیســتبوم دماوند، ثبت این کوه استورهای به عنوان نخســتین میراث طبیعی ایران در فهرست جهانی یونسکو شدنی نیست. ثبت جهانی دماوند میتوانست بسیار سودمند باشد که با این وضعیت دستیافتنی نیست.
پا کسازیکوهدستکوهنورداناستنه فدراسیون!
وی در زمینهی فرهنگسازی برای کوهنوردان پیشــنهادهایی نیز داد و گفت: امروز جهان به آموزش ارزش فراوان میدهد. دربارهی زیستبوم باید فرهنگســازی و امکاناتی در دســترس گذاشته شود. همچنین راهنمایانی مانند ما که در کلبهی دربند هستیم باشند تا به کوهنوردان یــادآوری کنند که پســماندها را پایین بیاورند زیرا پاکســازی کوه دست کوهنوردان است نه فدراسیون کوهنوردی. من به رضا زارع، فرنشین فدراســیون کوهنوردی و صعودهای ورزشــی، پیشنهاد دادم که پاکسازی زیستبوم کوهستان را به من واگذارد و در این زمینه حکمی داشــته باشم که از کوهنوردان مبلغی بگیرم و از همان برای پاکسازی کوه بهرهگیری کنم. شوربختانه فدراســیون پیشنهاد من را نپذیرفت زیرا بر این باور اســت که گردآوری پسماند خویشکاری (:وظیفه) فدراسیون است. پــس از گفتوگــو با امیــر اخــوان، در کانال محیطزیســت ایران در بخشــی از نوشتهای با عنــوان «مرثیهای برای دماونــد» خواندم: ...« فدراســیون کوهنوردی و شهرداری رینه دو نهاد کامال ناکارآمد در مدیریت مهمترین اثر طبیعی ملی کشــور از حضــور کوهنــوردان در منطقه میلیاردها تومان درآمد کســب میکنند اما دریغ از ریالی هزینه بابت مدیریت صعود به دماوند! وجود کمپهایی که فقط نــام اکوکمپ را یدک میکشــند و از اســتفادهی خدمات و انرژیهای تجدیدپذیر و یا بازیافت پسماند و سایر استانداردهای بینالمللی اکوکمپها در آنها خبری نیست، وجود دهها قاطر، هــزاران کوهنورد و ســاختمان بتنی همه یعنی اینکه دماوند به زودی با یک فاجعهی محیطزیســتی درگیر خواهد شــد. چــارهی کار چیست؟ تا دیر نشده است، فکری کنیم.» از ســویی، به گــزارش عصر ایران اســماعیل کهرم کنشــگر و متخصص زیستبوم، در یک گفتوگوی زندهی رادیویی با عنوان اینکه چکاد دماونــد که نمادی از ایران به شــمار میرود، تا 200 ســال آینده از جغرافیا بــه تاریخ جابهجا میشود، با ابراز نگرانی از آیندهی این کوه گفت: «معدنهای پوکه ســالها اســت که پیکرهی دماوند را میتراشند و از بین میبرند. به گونهای که هر روز 500 تــا 800 کامیون از کوه دماوند پوکه میبرند و باعث نااستواری این قله میشوند کــه ادامهی این روند در دراز مدت، باعث از بین رفتن تدریجی دماوند خواهد شد.» دماوند اینک دلتنگ و تنها چشم به آسمان دوخته اســت و آرش و فریدونی دیگر را برای رهایی از بند ضحاک ویرانی و فرسایش آرزو میکند.
پسمان دهاییکهدربارگاهدماوندرهام یشود