چگونگی زندگانی آریاییان بر پایهی یشتها (بخش چهارم)

بهرام یشــت: کیفیت زندگی و تمدن، باورهای دینی و دانستههای علمی: بهرام یشــت یکی از یشــتهایی اســت که آیینهای پیش از اشــو زرتشــت در آن آمده اســت. مردمان در هنگامهی ســرایش بهرام یشت دشنههای زرکوب و زیورآالت دارند (بند ،)27 رود «رنگها» را میشناســند (بند )29 رودی که در مهریشــت به گونــهی «اََرنگ» آمده (بنــد )104 و بندهش آن را همان دجله دانسته است. ریشــهی دانش رفتارشناسی در بندهــش پیرامون پرندهی دالمن، در میان این مردمان دیده میشــود (بنــد .)33 ما میدانیم که رفتارشناســی (بررسی ریشههای تکاملی و وراثتی یک رفتار زیســتی) دانشی نوین است. از کاووس در آن به گونهی یک فرد حقیقی و دور یاد شده است (بند )39 و از فریدون نیز به همین گونه یاد شده (بند ،)40 اما از «بیوراسپ» با نام اژیدهاک و به گونهی کامال استورهای بحث شده است (همان)- مســالهای که دور شدن زمانی فراوان هنگامهی سرایندگان بهرام یشــت از روزگار گشتاســپ را نشان میدهد. همچنین آنها بســان باور «ساسانی-پس از باستانی» ایران، «سئن» پزشک را به گونهی ســیمرغ نام بردهاند (بنــد )41 که این نیز دور بودن زمانهی یادشده نســبت به گشتاسپ را نشان میدهد. روی هم رفته، حضور این نامها در یشتها و در کنار چهراد (:شخصیت) جمشید توصیف شــده در گاتها (به گونهی یک مرد حقیقــی و به دور از حالتهای افســانهای و داستانی)، نشان میدهد که این شخصیتها (:چهرادها) در نوشــتههای کهن، به انگیزهی نزدیکی نگارندگان نوشــتههای یادشــده با آنها از نگاه زمانی، کامال شــناخته شده و افــرادی حقیقی و تاریخــی بودهاند و بر این پایه، داســتانهای افســانهوار که در پــی گزارشهای تاریخــی این افراد (چــون جمشــید و کاووس) در البهالی اسنادی مانند تاریخ طبری و مروجالذهب دیده میشــوند، زاییــدهی ذهن مردمان زمانههای نوینتر بودهاند. بحث از گردونههای دشمن و درفشهای آنان و یورش این دشمنان به سرزمینهای ایرانی را مطرح کردهاند (بندهای 48 و )53 بایــد دید که این تازنــدگان، یا اوروکیها بودهاند، یــا «مردمان تمدن ســند» و یا بازماندگان تورانی. آنها این یورشبرندگان را دیوان «ویامبور» نامیدهاند (بندهای 54 و 55 و ،)56 کســانی که بســیار خونریز بودند و به آتش توهیــن کردند (بند .)55 آنهــا همچنین گاو را آزردنــد (بند ،)56 ســپس بحث از درخواست پیروزی بر این تازندگان میشــود (بندهــای 58 و 59 و .)60 به این روی، دو بنیاد آیین مزدیســنا، از ســوی دشمنان یادشده، مورد ناسزا قرار گرفته اســت. مردمان عصر سرایش بهرام یشــت، برای خشنودســازی بهرام، آیین قربانــی و بریانســازی گوســفند را بر پا داشــتهاند (بند )50 و از فحشا بیزار بودند (بند .)51 از ســرزمینی یــاد میکنند که سنگ درخور دارد. این سرزمین «سیغویر» نامیده شــده است (بند .)60 در این سرود، سخن از تصرف این سرزمین به دست یک فرمانروای زادهی ایرانی میشود (همان). اینکه این سرزمین به راستی کجا بوده خود نیازمند یک کوشش است ...