گـزارش آتـش زدن تختجمشـید بیچونوچـرا نیست

گزارشهای شناختهشده پیرامون به آتش کشیده شدن و ویرانی تختجمشید بهگونهای تحریف تاریخ این سازهی جهانی است تا بتوان از پشت عینک هلنی به آن نگریســت. گزارشهایی که شوربختانه امروزه هم استادان تاریخ آن را بدون هیچ دودلی بازگو کردهاند. برای نمونه در یکی از این گزارشها آمده اســت که تختجمشید یک شهر نظامی برای نمایش ثروت هخامنشیان بوده است و ســرزمینهای گوناگون با ترس در برابر شاه قرار میگرفتند. این در حالی است که برخی عناصر و نمادهای تختجمشید مانند لبخندی که بر لب شاه است، برای نخستین بار در هنر درباری باختر (:شــرق) باستان دیده میشــود. اگر این نگاره را با چهرهی ستمگرانهی شاه خشمگینی که در ســازههای میانرودان (بابلی-آشــوری) دیده میشود بســنجیم امنیت و آرامشی که در تختجمشید حکمفرما بوده را در مییابیم. فرشــید ابراهیمی پژوهشگر تاریخ و نویسندهی کتابهای «اسکندر مقدونی به گزارش متنهای پهلوی» و «پدرخواندهای برای تاریخ» (نقد تواریخ هرودوت)، در نشست «سرگذشت تختجمشید» با بیان نوشــتار باال به بررســی سرگذشت این ســازهی کهن در گذر زمان و واکاوی به آتش کشیدن آن به دست اسکندر مقدونی پرداخت. ابراهیمی در آغاز این بخش یادآور شد آنچه را که بازگو میکند لزوما دیدگاه او نیست و به عنوان کارشناس موظف اســت تا همهی نگرشها و دیدگاههای مطرح شده دراین باره را بدون کم و کاست بازگو کند. وی گفت: گزارشهای کالسیک یونانی از یورش و تازش (:حملهی) اسکندر چونان یک کینهجویی یاد میکنند، یعنی اســکندر به تختجمشــید میتازد و این ســازه را که سراسر از چوب سدر ســاخته شده است آتش میزند تا انتقام یورشی که خشایارشــا به آتن داشــت را بگیرد. زندهیاد امیرمهدی بدیع در کتاب پانزده جلدی «یونانیان و بربرها» میگوید آتنی که خشایارشا به آن تاخته آتن شناختهشدهای که ما گمان میکنیم نیست و سازههای یاد شده سالها پس از خشایارشا و حتا برافتادن (:سقوط) هخامنشیان ساخته شده است. برخــی از پژوهشــگران ایرانی در ۰5 ســال گذشــته به این گزارشها نــگاه تردیدآمیزی دارند و بر این باورند که تنها آســمانه (:سقف) تختجمشید از چوب سدر ساخته شده است، از سویی بر پایهی آزمایشهای شیمی که زندهیاد مهندس احمد حامی (پــدر بُِتن ایران) بر روی سنگهای تختجمشید انجام داده و در کتاب خود «سفر جنگی اسکندر مقدونی به درون ایران و هندوســتان بزرگترین دروغ تاریخ است!»، از آن یاد کرده اســت به این برآیند میرسیم که سنگهای تختجمشید حرارت ندیدهاند. این پژوهشــگر تاریخ یادآوری کرد که بایسته اســت گزارشهای کالســیک را بازخوانی و بازنگری کنیم تا به دید درستتری دربارهی این سازهی جهانی دست پیدا کنیم. متن کامل این گزارش با عنوان «سرگذشت تختجمشید بررسی شد» در تارنمای امرداد آمده است.

به آتش کشــیدن تختجمشید به دست اسکندر گمانهای تردیدآمیز است