جایگاه رأی مردم در جمهوری اسالمی
پاسخ امام (ره) به یک استفتاء : تولی امور مسلمین و تشکیل حکومت بستگی دارد به آرای اکثریت مسلمین
مجلس خبرگان رهبری در بیانیهای که نیمه شــب دوشنبه منتشر کرد، سخنان حســن روحانــی، رئیــس جمهــوری را دربــاره نقــش مــردم در حکومــت امام علی(ع) «تفرقــه افکنانه» خواند. هفته گذشــته حســن روحانی در یک ضیافت افطاری مردمساالری را نه حاصل تفکر غربــی بلکــه محصــول سیاســت دینی دانسته و گفته بود که «ما دارای مذهب و مرام و دینی هستیم که امیرالمؤمنین مبنــای حکومــت و فرمانروایــی را رأی مــردم و خواســت مــردم و آرای مــردم میداند.» این ســخنان حســن روحانی طــی یــک هفتــه گذشــته واکنشهــای متفــاوت و عمومــا منفــی را در طیــف منتقــدان و مخالفــان او برانگیختــه اســت. ایــن طیــف معتقدنــد برخالف ســخنان رئیس جمهوری، مشــروعیت حکومــت نه بــر مبنای رأی مــردم بلکه بر اســاس احکام الهی است. موضوعی که در بیانیه صادر شــده توسط مجلس خبــرگان رهبری هــم به آن تأکید شــده اســت. ایــن بیانیــه در حالی نیمه شــب دوشــنبه منتشــر شــد کــه تنهــا امضــای احمــد جنتــی، رئیس مجلــس خبرگان رهبــری ذیــل آن دیــده میشــود. ایــن مجلس هم اکنون 87 نماینده دارد اما تاکنــون هیچ کدام از آنها عنوان نکردند کــه آیا چنین بیانیــهای به امضــای آنها هم رســیده یا خیر؟ این در حالی اســت کــه حســن روحانــی، مخاطــب بیانیــه یادشده هم خود یکی از اعضای همین مجلس محسوب میشود. نقدخبرگانبرسخنانروحانی
بیانیــه منتشــر شــده توســط مجلــس خبرگان البته به صورت مســتقیم حســن روحانــی را مخاطب خود قرار نــداده، اما نشــانههای غیرمســتقیم آن گواه روشنی اســت که در واکنش به سخنان هفته قبل رئیــس جمهــوری تهیه شــده اســت. این بیانیــه بــا اشــاره به همیــن ســخنان آغاز شــده و در آن آمــده اســت: «در روزهــای اخیــر مطالبی پیرامــون «مشــروعیت» و «مقبولیــت» حکومت اســالمی و تصدی والیــت و حاکمیت مبتنی بــر آرای مردم بــا اســتناد بــه کلمــات امیرالمؤمنین(ع) درجامعه مطرح شــد که بــا برخی مبانی دینــی اعــم از مبانــی دینــی اهل ســنت و تشیّع که در فقه سیاسی اسالم مورد بحث قرار گرفته، متعارض و ناسازگار است.»
بیانیــه یــاد شــده در تشــریح ایــن ناســازگاری تأکیــد کــرده اســت: «والیت و امامــت الهــی به همــه شــئون آن اعم از تبییــن و حفــظ دیــن و هدایــت مردم و زعامــت سیاســی اجتماعــی از احــکام الهی اســت همانند والیــت پیامبر(ص) و متوقف بر خواســت و نظــر و رأی مردم نیست بلکه باید گفت والیت، روح اسالم اســت و احــکام بــدون پشــتوانه و قدرت اجرایی خود را از دست میدهد.»
در شــرایطی کــه حســن روحانــی بیعــت مــردم بــا امیرالمؤمنیــن(ع) را از نشــانههای مردمــی بــودن حکومــت ایشان دانسته بود، بیانیه خبرگان اشاره میکند که «بیعت با پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار (علیهم الســالم) به معنای مشــروعیت بخشــی به حکومت پیامبر یــا امام توســط مــردم و بیعتکنندگان نمیباشــد بلکــه تأکیــدی بــر اعــالم وفاداری و پیــروی و فرمانبری از رهبران الهی اســت. بنابراین، نباید آن را با رأی مــردم و انتخابــات در دوران معاصــر
مقایســه کــرد.» ایــن بیانیــه با اشــاره به برخــی رخدادهــا و روایات صدر اســالم در مقطــع بعــد از رحلــت پیامبر(ص) و شــروع خانهنشــینی امــام علــی (ع)، نتیجــه گرفتــه اســت: «اگر حضــرت در ابتــدا بیعــت را نپذیرفــت، بــه خاطــر شــناخت جامعــه و نقضکننــدگان و فتنههای آینده بود. لذا شرط میکند که اگر بیعت آنان را بپذیرد به نظر خودش عمل خواهد کرد.»
این بیانیه در پایان به این جمعبندی
رســیده که «مجلــس خبــرگان رهبری، بــا اذعان بــه نقــش و جایگاه مــردم در اســتقرار و استمرار حکومت اسالمی، بر اهمیــت منحصر بــه فرد جایــگاه رفیع امامــت، والیت و رهبری امت اســالمی که منشأ مشروعیت نظام اسالمی بوده و مردمساالری دینی را به ارمغان آورده اســت و امــروز در والیــت فقیــه تجلــی یافته، اصرار داشــته و بر ضرورت حفظ وحدت داخلی و انسجام ملی و اجتناب از بحــث و جدلهــای تفرقهانگیز تأکید
مینمایــد.» پیش از انتشــار ایــن بیانیه، واکنشهای دیگری هم در برابر سخنان اخیــر رئیس جمهوری انجام شــده بود. از جملــه اظهــار نظــر آیــتاهلل مــکارم شــیرازی که شــامگاه شــنبه در قم گفت نبایــد بگوییــم کــه حاکــم را رأی مــردم تعیین میکند.
این مدرس حوزه علمیه قم افزوده بود: «حاکم الهی را خدا باید تعیین کند. شما یک صفحه از نهجالبالغه را دیدید. ایــن بــرای اتمــام حجــت بود بــرای آن
جمعیت. چرا خطبهها و ســخنان دیگر امــام علی در مــوارد دیگــر را ندیدید؟» همچنین آیــتاهلل محمدتقی مصباح یــزدی، عضــو جامعــه مدرســین حوزه علمیه قم هم شــنبه شب در واکنش به گفتههای حســن روحانی اظهار داشت: «اگر یک مســلمان ایرانــی اینگونه فکر کند، پذیرفته نیست.» این عضو جامعه مدرســین گفتــه که آقــای روحانــی باید درباره این مسأله تحقیق میکرده بویژه اینکه او سابقه طلبگی هم دارد.