تسکین تب و تاب سرطان با مرهم «کتاب»
جوانان داوطلب عاشق با طرح «ترالی کتاب» با توزیع کتاب به مثابه دارو در دل کودکان مبتال به سرطان نهال امید به زندگی میکارند
این قهرمانان کوچک حاال دیگر نه از فضای ســـرد بیمارســـتان می ترسند و نه از آمپولها و ســـرم هایی که آماده تزریقند؛ کودکان و نوجوانانی که تحت درمانند و دوران شاد و بی نظیر کودکی را در جدال با نامالیمتیها سپری می کنند و همین مبارزه هم هست که از آنها نمادهایی می سازد برای ایستادگی و امیـــدواری. امـــا از هرچه بگذریـــم، در هرحال آنها کودکنـــد و تاب و تحمل محـــدودی دارند؛ چطور می شـــود کودکانی چنین نازک تن بـــا آغوش باز از حضور در بیمارســـتان محک اســـتقبال کنند و تن به پروســـه سنگین درمان دهند؟ پاســـخ این پرســـش در خود محک اســـت؛ باید چند ســـاعتی وقت گذاشـــت و در تنها بیمارستان فوقتخصصی ســـرطان کودک کشور حضور داشـــت و در اتاق ها چرخید و پای حرفهای پدر و مادرهـــا و خانواده بزرگ محک نشســـت. انعکاس جریان زندگی این کـــودکان و این فعالیت ها-از نزدیک و بدون واسطه- به تهیه گزارش های متعددی ختم شده است که به مرور در صفحه زندگی شاهد آن خواهید بود. اما شروع این سلسله گزارش ها مربوط به «ترالی کتاب» اســـت. همان ایده خوش رنگ و لعابی که هر هفته در بخش های مختلف بیمارســـتان فوق تخصصی محک توسط تعدادی از جوانان داوطلب و دغدغه مند کشورمان اجرا می شود تا قهرمانان کوچک محـــک را به زندگـــی امیدوارتر و گام هـــای آنها را در پیمودن مســـیر بیماری استوارتر کند.
هر روز 6 کودک مبتال به ســــرطان بــــه خانواده محــــک اضافه میشــــود کــــه این نشــــان میدهــــد مرکــــز فوق تخصصی محک راهش را به درستی در پیش گرفتــــه و خانوادههای زیادی با اعتمــــاد به خدمــــات اصولی که در ایــــن مرکز ارائه میشــــود بــــه جامعه بزرگ محک میپیوندند.
«ترالـــی کتـــاب» یکـــی از همـــان ایدههـــای جالبـــی اســـت کـــه در این بیمارستان عملی شده و نه تنها نگاه قهرمانان کوچک محک را به ابزارها و تجهیزات درمانـــی تغییر داده، که آنهـــا را به دنیـــای کتـــاب عالقهمند ساخته است و همین موضوع باعث شده اســـت تا بچهها به جای هراس از دیـــدن ترالی (وســـیله چرخداری که بـــرای حمـــل تجهیزات پزشـــکی از آن اســـتفاده میشـــود) روزهـــای پـــر اضطـــراب بیمـــاری را به عشـــق آمـــدن ترالی کتـــاب و هدیـــه گرفتن کتابهایـــی کـــه دوستشـــان دارند، سپری کنند.
حسین شاکری، جــــوان 30 سالهای که سرپرســــتی ترالی کتاب را بر عهده دارد، از دلیل انتخــــاب عنوان «ترالی کتاب» به «ایــــران» گفت: «کودکان و نوجوانانــــی که مدتی در بیمارســــتان بستری میشــــوند، ترالی را نماد دارو میدانند و هر بار که پرســــتار با ترالی وارد اتاقشــــان میشــــود، درد آمپول و انــــواع و اقســــام اقدامــــات درمانــــی در نظرشــــان زنده میشــــود به همین دلیــــل معموالً از دیــــدن ترالی واهمه دارنــــد، از این رو تصمیم گرفته شــــد ترالــــی در ذهــــن قهرمانــــان کوچــــک محــــک به نمــــاد خوشــــایندی تبدیل شود و ترس را از وجودشان برهاند.
بعــــد از مطالعات و بررســــیهای متعدد بــــه ایــــن نتیجه رســــیدیم که خواندن کتاب با مضامین مختلف، تا حد زیادی به تغییــــر نگرش بچهها و گذران راحتتر روزهای بیماریشان کمک خواهد کــــرد، از این رو توســــط روانشناســــان محــــک کتابهــــای متناسب با روحیات و شرایط کودکان بــــا دقــــت و حساســــیت بــــاال انتخاب شــــد و با چیدن این کتابهای متنوع روی ترالیهای تزئین شــــده به سبک کودکانه، هــــراس و نگرانی قهرمانان کوچک محــــک از دیــــدن ترالی جای خود را به شادمانی و انتظاری شیرین سپرد.» در بخشهــــای مختلــــف حمایتی در بیمارستان محک شــــدم، به سرعت خــــود را معرفــــی کــــردم و پــــس از گذرانــــدن آزمــــون مربوطــــه پذیرفته شدم.
حاال با گذشت چند سال از آن روز خوشــــحالم که در بخش ترالی کتاب فعالیــــت میکنــــم چراکه به واســــطه ترالــــی کتاب من و دوســــتانم به تمام اتاقهــــا و بخشهــــای بیمارســــتان محــــک وارد میشــــویم تــــا انگیــــزه و انــــرژی را در وجودشــــان تزریق کنیم. همه بچهها به خاطر دنیای بیشیله پیلــــهای کــــه در آن ســــیر میکننــــد از معصومیــــت خاصــــی برخــــوردار هستند، اما در این سالها به این باور رســــیدهام کــــه بچههــــای محک فرق دارنــــد و بســــیار خاصتــــر و قویتر از سایر کودکان هستند.
بارهــــا اتفــــاق افتاده کــــه میبینم بچهها روزهــــای زوج قبل از ســــاعت 9.30 صبــــح منتظــــر صــــدای ترالــــی کتاب هستند و بیتفاوت به رنجی که برای طی شدن مراحل درمان تحمل میکنند در حالی که ســــرم به دســــت دارند، سراســــیمه خــــود را به راهروها میرسانند که همین شوق و ذوقشان حس مســــئولیت مــــن و دوســــتانم را بیشــــتر میکنــــد و در بســــیاری از بــــن بســــتهای زندگی از تالش آنها برای پــــس زدن ســــیاهیهای زندگــــی الگو میگیریم.»
■ کتاب به مثابه دارو
بیشــــک دیــــدن رنج کــــودکان در هر نقطــــه از ایــــن جهان کار ســــختی اســــت پــــس مادامــــی کــــه حســــین شاکری و دوســــتانش وارد بخشهای
مختلف بیمارســــتان میشــــوند و در هر گوشــــه کودکی را در حین دریافت دارو، پذیــــرش درد ناشــــی از بیماری یا شــــرایط ایزولــــه میبیننــــد، لبخند به لــــب دارنــــد حکایــــت از زاویه نگاه متفاوتشان دارد.
به قــــول حســــین، او و دوســــتانش مانند هــــر فــــرد دیگری، طعــــم تلخ رنجیــــدن کودکان محــــک را به خوبی حــــس میکننــــد، اما وقتــــی میدانند این مراحل درمانی هرچند ســــخت، حال این قهرمانــــان کوچک را بهبود میبخشــــد و آنها را به آغوش زندگی باز میگرداند، قدرت بیشــــتری برای پذیرش شــــرایط موجود پیدا میکنند و به خود میقبوالنند، با لبخندشــــان، بــــا جملههــــای از ســــر امیدشــــان و با اشــــتیاقی کــــه در دل ایــــن کــــودکان و نوجوانــــان میکارنــــد در ایــــن راه پــــر تب وتــــاب همراهان خوبی برایشــــان باشند.
خوشــــبختانه افــــراد زیــــادی در ســــرزمینمان حضور دارنــــد که تأثیر کتاب بر زندگی کــــودکان و آنهایی که با بیماری سختی دســــت و پنجه نرم میکننــــد را به خوبــــی درک میکنند، ناشــــران متعــــددی کــــه نزدیــــک بــــه ســــه چهارم کتابهای وارد شــــده به چرخــــه ترالی کتاب را اهــــدا میکنند، یــــا خیرینــــی کــــه هزینــــه تهیــــه ایــــن کتابهــــا را تأمین میکننــــد از جمله همیــــن افراد هســــتند که هــــدف امید بخشــــی به کودکان بیمار را ارزشــــمند میداننــــد و بــــرای تحقق آن دســــت بــــه کار میشــــوند. در حقیقــــت ایــــن افراد میدانند اگر دســــت به دســــت هم دهیم و زنجیــــرهای از حمایت را بســــازیم، کــــودکان و نوجوانانی را که هر کــــدام به دالیلــــی به بیمارســــتان محک و ســــایر بیمارستانهایی که به موضوع ســــرطان کــــودکان میپردازد پاگذاشــــتهاند، در مســــیر تالش برای غلبه بر بیماری همراهی کردهایم.
شــــاکری ضمن بیان این جمالت، بــــه کتابهایی اشــــاره کرد کــــه نقطه صفــــر تــــا صــــد بیمــــاری ســــرطان را بــــا واژههــــای خــــاص دنیای کــــودکان و میــــزان درک و فهــــم آنهــــا از ایــــن موضــــوع در خــــود جــــای داده و البته در ترالــــی کتاب هم موجود اســــت تا بچهها با خواندن ایــــن قبیل کتابها درک درستی از شرایطشان به دست بیاورند. بــــه عقیده وی تهیه و ترجمه چنین کتابهایی تأثیرات ملموســــی را بــــر این گروه از کــــودکان و نوجوانان میگذارد. البته این موضوعی اســــت کــــه روان شناســــان محــــک نیــــز آن را تأیید میکنند.
■ واقعیت وارونه محک
مریـــم میمـــری بــــه عنــــوان روان شناســــی کــــه 7 ســــال قبل بــــه جمع همراهان محک اضافه شــــده اســــت در خصــــوص ترالــــی کتــــاب و ســــایر فعالیتهــــای راهگشــــای محــــک میگویــــد: «واقعیــــت ایــــن اســــت که وقتــــی زندگی عــــادی هر کــــدام ما در جریان است هیچگاه به فکر بقای آن نیستیم، اما این موضوع در «محک» بویژه در این ســــالهای اخیــــر وارونه اســــت، چرا که خانوادههــــا با متالطم شدن جریان زندگیشــــان دریافتهاند بایــــد بــــا فعالیتهای همــــه جانبه و صعودی بیمارســــتان محک همگام شوند تا زندگی خود و فرزندانشان را به حالت عادی بازگردانند.
من در این ســــالها شاهد بودهام کــــه حفــــظ کیفیــــت زندگــــی بــــرای خانوادهها اهمیت زیــــادی پیدا کرده است و استقبالشــــان از فعالیتهای انجام شده در این مرکز و اقبال خوبی که بــــه ترالی کتــــاب نشــــان میدهند گویای همین واقعیت است.
مادرانــــی کــــه در طول ســــالهای زندگــــی خــــود، زمانــــی را بــــه کتــــاب خوانــــدن برای خود یا فرزندانشــــان در نظــــر نمیگرفتند، بــــا آمدن ترالی کتاب متحول شدهاند و خواندن کتاب بــــرای فرزندانشــــان را در قدرت آنها بــــرای مقابله با بیماری مؤثر دیدهاند ضمن اینکه آنها این فرصت را دارند تــــا از ترالی کتاب برای خودشــــان هم کتــــاب یا مجلههــــای متنــــوع انتخاب کننــــد تــــا در روزهایــــی کــــه بــــه دلیل بیمــــاری فرزندشــــان بر آنها ســــخت و کند میگــــذرد، فرصتــــی را برای به فراموشــــی ســــپردن نــــا مالیمتیهــــا داشــــته باشــــند.» وی در ادامه یادآور شــــد: عالوه بر این خوشبختانه شاهد افزایش پذیرش خانوادهها نسبت به بیماری فرزندشان بودهام و همچنین دیــــدهام کــــه قهرمانان کوچــــک این مرکز نسبت به بیماری که به آن دچار شدهاند داناتر شدهاند.
اینکــــه بچههــــا به مربیهــــا و روان شناســــان محــــک که در هر شــــرایطی صادقانــــه با آنهــــا صحبــــت میکنند اعتماد دارند و بــــا آرامش خیال ما را در جریان حرفهایــــی قرار میدهند که حتی بــــرای پدر و مادرشــــان بازگو نمیکننــــد، نقطــــه قوتی اســــت که به من و همکارانــــم انگیزه ادامه این راه را میدهد.
■ گردنبند قهرمانی
قهرمانــــان کوچــــک محــــک پــــس از پایــــان هــــر مرحلــــه درمــــان؛ شــــیمیدرمانی، رادیوتراپــــی، درمان دارویــــی خــــاص و جراحــــی یــــا حتی هر بــــار که بــــرای انجــــام معاینات به کلینیکهــــای تخصصــــی میروند از مددکاران این مرکز مهرههایی هدیه میگیرند که آنها را با اشــــتیاق به نخ میکشند.
ایــــن مهرههــــا کمکــــم کنــــار هــــم چیــــده میشــــوند و گردنبند قهرمانی ایــــن نامآوران درســــت میشــــود. هر مهره از این گردنبندهــــای قهرمانی، راوی داســــتانی از جدال پیروزمندانه فرزنــــدان محک اســــت و امیــــد برآن اســــت تا هــــر روز تعــــداد بیشــــتری از مبــــارزان کوچــــک محــــک، گردنبنــــد قهرمانیشان را به گردن بیاویزند.
بچهها روزهای زوج قبل از ساعت 9.30 صبحمنتظرصدای ترالی کتاب هستند و بیتفاوت به رنجی که برای طی شدن مراحل درمان تحمل میکنند در حالی که سرم به دست دارند، سراسیمه خود را به راهروهامیرسانندکه همین شوق و ذوقشان حسمسئولیتمن و دوستانم را بیشتر میکند